Προς όσους το έκαναν αυτό έχω να πω το εξής: Δεν θα συγχωρήσουμε. Δεν θα ξεχάσουμε. Θα σας καταδιώξουμε και θα σας κάνουμε να πληρώσετε, δήλωσε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, μιλώντας μετά την βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στην Καμπούλ, σκοτώνοντας 13 Αμερικανούς και πάνω από 170 Αφγανούς στις 26 Αυγούστου. « Δεν θα ξεχάσουμε. Θα σας καταδιώξουμε και θα σας κάνουμε να πληρώσετε ». Αλλά με τις αμερικανικές δυνάμεις να αποχωρούν, το κυνήγι τρομοκρατών θα γίνει πολύ πιο δύσκολο. Περίπου 10.000 ξένοι τζιχαντιστές πιστεύεται ότι βρίσκονται στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με πρόσφατες εκθέσεις του ΟΗΕ. Πολλοί ανήκουν στην Αλ Κάιντα, η οποία έχει στενούς δεσμούς με τους νέους ηγέτες των Ταλιμπάν της χώρας. ένας μεγαλύτερος αριθμός συνδέεται με το Ισλαμικό Κράτος της επαρχίας Χορασάν (ISKP), μια πιο ακραία ομάδα που ήταν πίσω από την επίθεση στην Καμπούλ.
Τον Ιούλιο ο Μπάιντεν είπε ότι η Αμερική «αναπτύσσει μια αντιτρομοκρατική ικανότητα στον ορίζοντα» για να εντοπίζει απειλές και «να ενεργεί γρήγορα και αποφασιστικά αν χρειαστεί. Μια τέτοια ικανότητα θα απαιτούσε τουλάχιστον δύο πράγματα: την ικανότητα εντοπισμού τρομοκρατών και την ικανότητα επίθεσής τους. Η αποχώρηση από το Αφγανιστάν περιπλέκει και τα δύο.
Ξεκινάμε με το πρώτο. Μεγάλο μέρος των πληροφοριών σχετικά με ομάδες όπως η Αλ Κάιντα και το ISIS-όπως η ηγεσία τους, τα ασφαλή τους σπίτια και τα σχέδιά τους-προέρχονταν από αμερικανικά στρατεύματα επί τόπου, μαζί με τους συμμάχους τους στον αφγανικό στρατό και την Εθνική Διεύθυνση Ασφάλειας (NDS), η κάποτε “τρομερή” κατασκοπευτική υπηρεσία της χώρας.
Τώρα τα αμερικανικά στρατεύματα έχουν φύγει και ο αφγανικός στρατός και το NDS δεν υπάρχουν πια. Αυτό αφήνει ένα κενό. «Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να δούμε και να κατανοήσουμε τι συμβαίνει επί τόπου, κυρίως επειδή η υποδομή υποστήριξης δεν υπάρχει πλέον», λέει η Suzanne Raine, η οποία ήταν διευθύντρια της αντιτρομοκρατικής στο εξωτερικό της Βρετανίας από το 2017 έως το 2019.
Μια επιλογή είναι να βρεθούν νέοι Αφγανοί σύμμαχοι. Παραδόξως, ένας υποψήφιος είναι οι Ταλιμπάν. Στις 26 Αυγούστου ο στρατηγός Kenneth McKenzie, επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης του Πενταγώνου, που έχει την ευθύνη για το Αφγανιστάν, παραδέχτηκε ότι η Αμερική είχε παράσχει πληροφορίες στους Ταλιμπάν για το ISIS, αν και σε αποστειρωμένη μορφή, και ότι οι Ταλιμπάν απέτρεψαν ορισμένες επιθέσεις. Το πρόβλημα είναι ότι είναι απίθανο να είναι τόσο συνεργάσιμοι όταν πρόκειται για τις ομάδες με τις οποίες είναι πιο φιλικοί. «Σε αντίθεση με ορισμένες ευχές από μια χούφτα ανώτερων αξιωματούχων [Μπάιντεν], οι Ταλιμπάν δεν πρόκειται να συνεργαστούν μαζί μας εναντίον της Αλ Κάιντα και των περισσότερων άλλων τρομοκρατικών ομάδων», λέει η Λίζα Κέρτις, η οποία συντόνισε την πολιτική στο Νότο και την Κεντρική Ασία στον Λευκό Οίκο Τραμπ. «Ενώ οι Ταλιμπάν είναι αντίθετοι με το ISIS και θα τους πολεμήσουν, δεν θα κάνουν το ίδιο εναντίον των άλλων τρομοκρατικών ομάδων της Νότιας Ασίας, όπως οι Lashkar-eTaiba και Jaish-e-Mohammad»…
Ένας πιο ελκυστικός συνεργάτης μπορεί να είναι ο Αχμάντ Μασούντ, ένας 32χρονος διοικητής, ο οποίος βρέθηκε στην κοιλάδα Panjshir, ένα βόρειο προπύργιο, μαζί με τον Amrullah Saleh, έναν πρώην επικεφαλής της NDS και αντιπρόεδρο, ο οποίος έχει δηλώσει προσωρινός πρόεδρος και ορκίστηκε αντίσταση στους Ταλιμπάν. Οι βρετανικές και γαλλικές υπηρεσίες πληροφοριών συνεργάστηκαν κάποτε στενά με τον πατέρα του Μασούντ, διάσημο αντι-Ταλιμπάν διοικητή και πιστεύεται ότι παραμένουν κοντά στον νεώτερο Μασούντ. Ωστόσο, οι δυνάμεις Πανσισίρι καλύπτουν μόνο ένα μικρό κομμάτι της χώρας…
Η Αμερική είναι συνεπώς πιθανό να εξαρτηθεί περισσότερο από την ηλεκτρονική υποκλοπή από την Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA), την υπηρεσία πληροφοριών-σημάτων της. “Η διαφορά του τώρα με 20 χρόνια πριν είναι ότι κάθε Αφγανός έχει κινητό τηλέφωνο”, λέει ο Sameer Lalwani από το Stimson Center, μια δεξαμενή σκέψης στην Ουάσινγκτον. Ο κ. Lalwani επισημαίνει τη δολοφονία του Αμερικανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί, πέρυσι, ως παράδειγμα του πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι μια τέτοια ηλεκτρονική κατασκοπεία ακόμη και στους πιο σκληρούς στόχους. Μπορεί επίσης να ενισχυθεί με πιο παραδοσιακή κατασκοπεία πέρα από τα σύνορα του Αφγανιστάν. Σύμφωνα με τον ιστότοπο Yahoo News, η CIA παραβίασε ένα από τα τηλέφωνα του Σουλεϊμανί, στοχεύοντας έναν αγγελιαφόρο που επισκέφτηκε τον Περσικό Κόλπο για να προμηθευτεί συσκευές. Οι κατάσκοποι ενδέχεται να αναζητήσουν δυνητικούς στρατολόγους μεταξύ της μεγάλης και αυξανόμενης αφγανικής διασποράς, μερικοί από τους οποίους θα μπορούσαν να επιστρέψουν στη χώρα.
Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας δεν αφορά μόνο τη συλλογή πληροφοριών, αλλά και τη δράση της. Ορισμένες από αυτές τις ενέργειες είναι μη θανατηφόρες, όπως το μπλοκάρισμα της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, η κατάργηση της προπαγάνδας των τζιχαντιστών ή η σπορά διχόνοιας μεταξύ συνωμοτών. Συχνά, όμως, περιλαμβάνει βία. Στις 27 Αυγούστου, ο Τζεν Ακιάκι, εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, δήλωσε ότι Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι εργάζονται σε «σχέδια ανάπτυξης στόχων του ISIS-K»-ίσως για να χτυπήσουν από απόσταση. Αυτό δεν πηγαίνει πάντα καλά. Τον Αύγουστο του 1998 ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον εκτόξευσε δεκάδες πυραύλους κρουζ σε στρατόπεδο της Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν. Έλειπε ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και σκότωσε αρκετούς Πακιστανούς χωρικούς όταν ένας πύραυλος τους κτύπησε…
Οι πύραυλοι είναι πιο ακριβείς αυτές τις μέρες, αλλά η γεωγραφία του Αφγανιστάν χωρίς ξηρά είναι αμετάβλητη. Η επιδρομή της Αμερικής στο Πακιστάν κατά του Μπιν Λάντεν το 2011 βασίστηκε σε ελικόπτερα, που πετούσαν από την αεροπορική βάση Μπαγκράμ, κοντά στην Καμπούλ, μέσω της Τζαλαλαμπάντ, μιας πόλης στο ανατολικό Αφγανιστάν κοντά στα πακιστανικά σύνορα. Αυτές οι βάσεις δεν είναι πλέον διαθέσιμες. Το Ιράν, στα δυτικά του Αφγανιστάν, είναι απίθανο να τα παράσχει βάσεις, δεδομένης της αντιπάθειας προς την Αμερική. Οι σχέσεις της Αμερικής με το Πακιστάν, το οποίο μέχρι το 2011 φιλοξενούσε μη επανδρωμένα αεροσκάφη της CIA στο βολικά τοποθετημένο αεροπορικό πεδίο Shamsi στην επαρχία Μπαλουχιστάν, γίνονται ολοένα και πιο δύσκολες. «Δεν υπάρχει περίπτωση να επιτρέψουμε οποιαδήποτε βάση, κάθε είδους δράση από το πακιστανικό έδαφος στο Αφγανιστάν», δήλωσε ο Ιμράν Χαν, πρωθυπουργός του Πακιστάν, τον Ιούνιο. «Το Ουζμπεκιστάν φαίνεται ο πιο προφανής υποψήφιος», προτείνει ο Raffaello Pantucci της Σχολής Διεθνών Σπουδών S. Rajaratnam στη Σιγκαπούρη. Η χώρα φιλοξένησε στο παρελθόν μια αμερικανική βάση στο Κάρσι-Χανάμπαντ, αλλά έκλεισε το 2005 αφού η Αμερική επέκρινε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ουζμπεκιστάν. Ο Shavkat Mirziyoyev, πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν, επιθυμεί να βελτιώσει τους δεσμούς με την Αμερική και να φέρει επενδύσεις, λέει η κ. Curtis.
Αλλά μπορεί να υπάρχουν άλλοι που ενδιαφέρονται λιγότερο για την ιδέα των αμερικάνικων βάσεων και στρατιωτών στην Κεντρική Ασία. «Η περιοχή βρίσκεται υπό ρωσική επιρροή και ο Πούτιν έχει δώσει καθαρό σήμα: όχι αμερικανικές βάσεις», προσθέτει ο κ. Παντούτσι. «Επομένως, εξαρτάται πραγματικά από το ποιος θα έχει τα κότσια να πάει εναντίον του». Το πιο πιθανό είναι ότι, η Αμερική θα έπρεπε να στείλει πολεμικά αεροσκάφη από το al-Udeid, την εκτεταμένη βάση του στο Κατάρ ή ένα αεροπλανοφόρο στην Αραβική Θάλασσα. Αυτό θα είχε αρκετά μειονεκτήματα. Τα αεροπλάνα θα έπαιρναν περισσότερο χρόνο για να φτάσουν στους στόχους τους, κατά τη διάρκεια της οποίας θα μπορούσαν να μετακινηθούν τζιχαντιστές ή να εμποδίσουν πολίτες, και οι απαιτήσεις καυσίμων για ένα μακρύ ταξίδι θα σήμαιναν ότι θα μπορούσαν να περάσουν λιγότερο χρόνο πάνω από τους στόχους τους. Επιπλέον, τέτοιες πτήσεις δεν θα μπορούσαν να αποφύγουν τον διπλωματικό πονοκέφαλο της υπερπτήσης του Ιράν ή του Πακιστάν.
Στο τέλος, τα πράγματα θα γίνουν πιο περίπλοκα για τους Αμερικανούς κατασκόπους. «Η ικανότητα της αμερικανικής κυβέρνησης να συλλέγει και να ενεργεί κατά των απειλών θα μειωθεί», παραδέχθηκε ο Μπιλ Μπερνς, διευθυντής της CIA, τον Απρίλιο. «Αυτό είναι απλώς γεγονός». Μεταξύ 2010 και 2020, οι αμερικανικές επιδρομές με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Σομαλία και την Υεμένη σκότωσαν κάπου 9.000 έως 17.000 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων έως και 2.200 αμάχων, σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από το Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας, έναν οργανισμό ειδήσεων. Οι επιδρομές των ειδικών δυνάμεων σκότωσαν πολλούς ακόμη. Μεταξύ 2015 και 2018 η Αμερική και οι Αφγανοί σύμμαχοί της σκότωσαν περισσότερα από 11.000 μέλη του ISKP. Πολλοί από τους τζιχαντιστές που εμπλέκονται σε αυτήν την αντιτρομοκρατική εκστρατεία βιομηχανικής κλίμακας δεν ήταν σε εξέλιξη ακριβώς στον Μπιν Λάντεν.
Η Αμερική αναπόφευκτα θα γίνει πιο επιλεκτική για το ποιον στοχεύει, αγνοώντας σε μεγάλο βαθμό εκείνους που πλήττουν στο Αφγανιστάν ή στην περιοχή. Ομάδες όπως το Ισλαμικό Κίνημα του Ουζμπεκιστάν και το Ισλαμικό Κίνημα του Ανατολικού Τουρκεστάν είναι περισσότερο πρόβλημα για τις τοπικές δυνάμεις παρά για την Αμερική, λέει ο κ. Lalwani. Αλλά η Αλ Κάιντα, η ISKP και η Lashkar-e-Taiba, η ομάδα που σκότωσε 169 ανθρώπους στη Βομβάη το 2008, θα παραμείνουν πιθανές απειλές. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η έντονη αμερικανική πίεση ανάγκασε τους ηγέτες της Αλ Κάιντα να μπουν στο έδαφος, εμποδίζοντας τις επικοινωνίες τους και περιπλέκοντας τις συνωμοσίες. Το ISIS μπορεί να ανασυνθέσει την ικανότητά του να χτυπήσει δυτικούς στόχους. «Αυτό που συμβαίνει στο Αφγανιστάν είναι απλώς η επόμενη φάση του κύκλου», λέει η κ. Ρέιν. «Μπορεί να περάσουν άλλα πέντε χρόνια πριν συμβεί κάτι. Αλλά τώρα έχουν τον χώρο που δεν είχαν και θα πρέπει να περιμένουμε να επιστρέψουν σταδιακά. Το ερώτημα είναι αν θα ξέρουμε πότε θα συμβεί The economist
ΥΓ
Αεροπορική επιδρομή με drone εξαπέλυσαν χθες βράδυ οι ΗΠΑ εναντίον ενός εμπνευστή επιθέσεων του Ισλαμικού Κράτους στο ανατολικό Αφγανιστάν, ανακοίνωσε ο αμερικανικός στρατός, μία ημέρα μετά την επίθεση αυτοκτονίας έξω από το αεροδρόμιο της Καμπούλ, όπου σκοτώθηκαν 13 Αμερικανοί στρατιώτες και δεκάδες Αφγανοί άμαχοι.