Από δεοντολογική προοπτική, η προσφυγή στη μυστική διπλωματία περιορίζεται, από το βαθμό στον οποίο θα παραβίαζε ορισμένα σημαντικά ηθικά πρότυπα που ορίζονται ανεξάρτητα από τις συνέπειες της συμπεριφοράς των “παικτών”
Ο σκοπός της διεξαγωγής μυστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των μερών, είναι η δημιουργία συνθηκών που θα τους επέτρεπαν να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους πιο “ανοιχτά”.
Υποστηρίζουν ορισμένοι…
Αντί να στηριζόμαστε σε άκαμπτα ηθικά πρότυπα, είτε ως επακόλουθο, είτε από δεοντολογικό χαρακτήρα, που δύσκολα μπορούν να συλλάβουν τις πολυπλοκότητες και τις αποχρώσεις του διπλωματικού τοπίου, θα πρέπει αντ’αυτού να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τα ηθικά όρια της μυστικής διπλωματίας στο συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής του. Ένα πλαίσιο τεσσάρων σημείων θα μπορούσε να αποτελέσει χρήσιμη καθοδήγηση σχετικά με το πότε η μυστική διπλωματία είναι η σωστή επιλογή.
Πρώτον, πρέπει κανείς να αξιολογήσει προσεκτικά τη φύση και την πιθανότητα του «μεγαλύτερου κακού». Για παράδειγμα, πόσο σοβαρός είναι ο κίνδυνος στρατιωτικής κλιμάκωσης μεταξύ των μερών εάν οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ τους συνεχίσουν να υποβαθμίζονται; Λόγω του υψηλού πολιτικού και ηθικού κόστους, η μυστική διπλωματία δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται απρόσεκτα, ως το εργαλείο «ευχαρίστησης» του «τεμπέλη» διπλωμάτη, αλλά πρέπει να ενημερώνεται από μια προσεκτική ανάλυση που δείχνει ότι, εκτός από μυστικές διαπραγματεύσεις, η σχέση μεταξύ των μερών θα μπορούσε να υποβιβαστεί στο σημείο της στρατιωτικής σύγκρουσης και οι προοπτικές ειρήνης θα εξαφανιστούν περαιτέρω.
Δεύτερον, η μυστική διπλωματία δεν πρέπει να διεξάγεται με ανοιχτή ατζέντα, αλλά πρέπει να καθοδηγείται από σαφώς καθορισμένες αντιλήψεις για τις γραμμές που δεν πρέπει να διασχίζονται στο συγκεκριμένο πλαίσιο.
Τρίτον, η σκοπιμότητα εναλλακτικών διπλωματικών οδών για το ξεκλείδωμα του αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων πρέπει να επανεξεταστεί σωστά. Οι διαπραγματεύσεις που ολοκληρώθηκαν υπό δημόσιο έλεγχο απολαμβάνουν μεγαλύτερη νομιμότητα και ως εκ τούτου, έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες επιτυχούς εφαρμογής. Ωστόσο, όταν το δημόσιο βήμα είναι αποκλεισμένο, τα εναλλακτικές οδοί, θα μπορούσαν να βοηθήσουν να σπάσουν τα εμπόδια και να επαναφέρουν τις δημόσιες διαπραγματεύσεις στο σωστό δρόμο.
Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό… Πρέπει να ληφθεί υπόψη εάν η επιλεγείσα μέθοδος για τη διεξαγωγή μυστικής διπλωματίας σε ένα δεδομένο πλαίσιο μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.
Κακώς χειρισμένα ζητήματα σχετικά με το πεδίο εφαρμογής, τον τόπο, το χρονοδιάγραμμα και το επίπεδο εκπροσώπησης και την ατζέντα, θα μπορούσαν να αποδειχθούν μοιραία για τη συνολική διαδικασία διαπραγμάτευσης.
(Από άρθρο του Dr. Corneliu Bjola )