Παλαιός διπλωμάτης, διαχρονικός συνομιλητής των Αμερικανών και της εδώ πρεσβείας, μου έκανε χθες μια πρώτη αποτύπωση των νέων γεωπολιτικών δεδομένων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Από τον Μανώλη Κοττάκη
Μου εξήγησε, δε, πώς αυτά επηρεάζουν τα δικά μας συμφέροντα. Σύμφωνα με την οπτική του: «Οι ΗΠΑ ξεκινούν πάντοτε από ένα στρατηγικώς μεγαλύτερο θέμα για να καταλήξουν στο θεωρητικώς μικρότερο. Αυτή είναι η μέθοδός τους. Πρώτα διαμορφώνουν πολιτική για μείζον και αναλόγως αυτής αποφασίζουν για το έλασσον. Στη Σύνοδο Κορυφής φαίνεται ότι αποφάσισαν ότι ο κυριότερος εχθρός τους είναι η Κίνα, εναντίον της οποίας προσανατολίζουν το ΝΑΤΟ και, δευτερευόντως, η Ρωσία. Κάτι που διαφαίνεται και από την “απροθυμία” τους να πιέσουν τη Γερμανία να ακυρώσει τον αγωγό φυσικού αερίου Nord2Stream αλλά και από την κυμαινόμενη ρητορεία Μπάιντεν κατά Μόσχας, η οποία είναι μια στο καρφί και μια στο πέταλο».
Το ίδιο, βεβαίως, κάνει και ο Πούτιν, προσθέτουμε εμείς στην ανάλυση του διπλωμάτη: Μια στο καρφί και μια στο πέταλο. Οι δύο ηγέτες δεν θα αγαπηθούν, αλλά κώδικες για να συνεννοηθούν, όπως προκύπτει από τις τελευταίες συνεντεύξεις τους, μάλλον θα βρουν. Σύμφωνα με τον βετεράνο διπλωμάτη συνομιλητή μου: «Αν εξασθενίσει το μέτωπο ΗΠΑ – Ρωσίας, κάτι που φαίνεται και από το γεγονός ότι ο Μπάιντεν συναντάται σήμερα με τον Πούτιν στη Γενεύη (τον Κινέζο θα αργήσει να τον δει), τότε εξασθενεί αυτομάτως και η σημασία που έχει η Τουρκία για την Αμερική. Στο μέλλον δεν θα τη χρειάζεται τόσο». Εξ ου και ακούμε στις ανταποκρίσεις από την Ουάσινγκτον ότι «οι ΗΠΑ θα επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με την Τουρκία από νέα, μηδενική βάση».
Τι σημαίνει «νέα βάση»; Ότι μπορεί να αναθέσουν στην Τουρκία τον ρόλο του τοποτηρητή τους στη Λιβύη, στη Συρία ακόμη και στο Αφγανιστάν, όπου επιθυμούν να της αναθέσουν τον έλεγχο του αεροδρομίου μετά την αποχώρησή τους. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία έχει περιθώρια αυτονομίας, συμμετέχοντας όμως σε συμμαχία με αφεντικό την Αμερική, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ρηγματώνει το ΝΑΤΟ με την αγορά ρωσικών εξοπλισμών (S-400). Σημαίνει ότι η Τουρκία θα είναι αυτόνομη περιφερειακή δύναμη, αλλά όχι ισότιμη με τις ΗΠΑ.
Προς επίρρωσιν των ισχυρισμών ότι κινούμεθα σε αυτή την κατεύθυνση, υπογραμμίζεται ότι απαλείφθηκε εντελώς από το κείμενο των συμπερασμάτων του ΝΑΤΟ ο όρος για αποχώρηση ξένων (τουρκικών) στρατευμάτων από τη Λιβύη. Προς επίρρωσιν των ισχυρισμών αυτών, επισημαίνεται ότι ο -κατά τα λοιπά ατλαντιστής- Μακρόν, που προσπαθεί να διαδεχθεί γεωπολιτικά τη Βρετανία στον ρόλο του τοποτηρητή των ΗΠΑ στην Ε.Ε., ξαφνικά είναι όλο… αγάπες και λουλούδια με τον Ερντογάν. Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ ο Μακρόν δεν έκανε καμία αναφορά στην ανατολική Μεσόγειο. Ενσωματώνεται μερικώς στη στρατηγική της Δύσης, μολονότι έχει συμφέροντα στην Κίνα (γαλλικές εταιρίες κατασκευάζουν σταθμούς πυρηνικής ενέργειας). Μόλις, λοιπόν, «κατακαθίσει», κατά την ορολογία του Γιώργου Θεοτοκά (στα «Τετράδια Ημερολογίου»), ο νέος κόσμος, μόλις διαμορφωθεί ο νέος συσχετισμός στο τρίγωνο ΗΠΑ – Κίνα – Ρωσία, μόλις γείρει η πλάστιγγα οριστικώς, τότε θα αρχίσουν οι Αμερικανοί να ασχολούνται επισταμένως με την ανατολική Μεσόγειο και τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας. Με εμάς. Με τους εθνικούς μας καημούς. Και τότε θα διαμορφωθούν οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι για εμάς. Οι ευκαιρίες για γεωπολιτική αναβάθμιση.
Οι κίνδυνοι για έναν εθνικό συμβιβασμό στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο, κατόπιν αμερικανικών πιέσεων προς την κυβέρνηση. Κάτι που, πλην Τουρκίας, εξυπηρετεί άριστα και τα δικά τους στρατηγικά συμφέροντα. Το Αιγαίο είναι το αρχιπέλαγος, η θαλάσσια και η εναέρια γέφυρα που ενώνει τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή. Αυτή τη γέφυρα -όπως και το αεροπλανοφόρο «Κύπρος»- δεν πρέπει να την ελέγχει απολύτως κανείς. Ούτε εμείς ούτε οι Τούρκοι. Οπότε θα πιεστούμε να πούμε «αντίο» στα 12 μίλια και γραπτώς. Όχι μόνον προφορικώς. Τι πράττουμε εμείς μέχρι στιγμής; Η Ελλάς έχει ενσωματωθεί πλήρως στη στρατηγική Μπάιντεν. Μέχρι παρεξηγήσεως. Τόσο η ασυνήθιστα αιχμηρή ρητορεία που χρησιμοποίησε κατά της Κίνας ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις Βρυξέλλες (έβαλε κατά του προέδρου της και την αποκάλεσε «αντίπαλο») όσο και η άρνηση του πρωθυπουργού στην πρόταση Λαβρόφ να παράγεται στην Ελλάδα το ρωσικό εμβόλιο δείχνει ότι η πατρίδα μας ποντάρει όλα τα χαρτιά της σε αυτή τη συμμαχία. Δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω! Ελπίζουμε να μας βγει στο τέλος για το καλό του έθνους. Πάντως, η ακύρωση της συνάντησης Μητσοτάκη – Μπάιντεν, στο πλαίσιο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, δεν είναι καλός οιωνός.
Τελευταίο, αλλά όχι έλασσον για τον νέο κόσμο που ανατέλλει: Ο Μπάιντεν εξελέγη με διαρκή προσφυγή στη ρωσοφοβία και με καταγγελία των θεωριών Τραμπ, ότι ο κορονοϊός ξέφυγε από εργαστήρια της Ουχάν. Μετά την εκλογή του όμως δικαιώνει σε κάθε του βήμα την πολιτική Τραμπ: Είναι σε τροχιά εύρεσης modus vivendi με τον Πούτιν, «άδειασε» το αίτημα της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ με πρόσχημα τη διαφθορά (κάτι που ικανοποιεί τον Ρώσο ηγέτη), αναπροσανατολίζει το ΝΑΤΟ προς τον Ειρηνικό (με τη συμμαχία της Ινδίας και της Αυστραλίας) και υιοθετεί πλήρως τις «θεωρίες συνωμοσίας» του προκατόχου του για τη διαρροή του κορονοϊού από τα εργοστάσια της Ουχάν. Με άλλα λόγια, συσκευάζει μια πολιτική που παρουσιαζόταν κατά τρόπο άναρχο, λόγω του μπρουτάλ χαρακτήρα του τέως προέδρου των ΗΠΑ, της βάζει κορδέλες και αστραφτερό περιτύλιγμα και στην ουσία με τον τρόπο του αναφωνεί: Ζήτω ο Τραμπ! Ακόμη και ο παγκόσμιος εταιρικός φόρος, που στόχο έχει την επιστροφή αμερικανικών εταιριών στις έδρες τους, στον οικονομικό εθνικισμό του Τραμπ παραπέμπει. Είπατε τίποτε;