Κυριακή της Σαμαρείτιδος
Ο ΟΣΙΟΣ ΙΣΑΑΚΙΟΣ ο Ομολογητής ηγούμενος Μονής Δαλμάτων
Ο ΑΓΙΟΣ ΝΑΤΑΛΙΟΣ
Ο ΟΣΙΟΣ ΒΑΡΛΑΑΜ
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΡΩΜΑΝΟΣ, ΤΕΛΕΤΙΟΣ και ΧΡΙΣΤΙΝΑ και το πλήθος των εν Νικομήδεια καέντων αγίων.
Ο ΑΓΙΟΣ ΕΥΠΛΟΣ
ΕΓΚΑΙΝΙΑ Αγίας Ευφημίας “εν Δεξιοκρατιανοίς”
Η ΑΓΙΑ ΕΜΜΕΛΕΙΑ
Αναλυτικά:
Κυριακή της Σαμαρείτιδος
Εορτάζει 28 ημέρες μετά το Άγιο Πάσχα.
Ὕδωρ λαβεῖν ἐλθοῦσα τὸ φθαρτὸν γύναι,
Τὸ ζῶν ἀπαντλεῖς, ᾧ ῥύπους ψυχῆς πλύνεις.
Έρχεται ο Κύριος σε μια πόλη της Σαμάρειας που λέγεται Σιχάρ. (Σαμάρεια ονομάσθηκε η πόλη που έκτισε το 880 π.Χ. ο βασιλιάς του Ισραήλ, Αμβρί, έπειτα το όρος Σομόρ που ήταν η ακρόπολή της και τέλος όλο το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ, που καταλύθηκε από τους Ασσυρίους το 721 π.Χ. και ο ηγεμόνας τους εγκατέστησε εκεί εθνικούς από πολλά μέρη).
Εκεί ήταν η πηγή του Ιακώβ, το πηγάδι που εκείνος είχε ανοίξει. Κουρασμένος ο Κύριος από την οδοιπορία κάθισε μόνος του δίπλα από το πηγάδι και κάτω αφελώς, γιατί οι μαθητές του πήγαν να αγοράσουν τροφές. Έρχεται εκεί μια γυναίκα από τη Σαμάρεια να πάρει νερό και ο Κύριος διψώντας ως άνθρωπος, της ζήτησε νερό.
Αυτή αντελήφθηκε από την εμφάνισή του ότι ήταν Ιουδαίος και θαύμασε πως ένας Ιουδαίος ζητά νερό από την εθνική Σαμαρείτιδα. Αν γνώριζες, της είπε, τη δωρεά του Θεού, ποιός είναι αυτός που σου ζητά να πιεί νερό, εσύ θα του ζητούσες και θα σου έδινε ζωντανό νερό. Ο Κύριος επιβεβαίωσε ότι αν γνώριζε θα γινόταν μέτοχος πραγματικά ζωντανού νερού, όπως έπραξε και απόλαυσε αργότερα όταν το έμαθε, ενώ το συνέδριο των Ιουδαίων που έμαθαν σαφώς, έπειτα εσταύρωσαν τον Κύριο της δόξης. Δωρεά του Θεού είναι, επειδή θεωρεί αγαπητούς όλους ακόμα και τους μισητούς από του Ιουδαίους εθνικούς και προσφέρει τον εαυτό του και καθιστά τους πιστούς σκεύη δεκτικά της Θεότητός του.
Η Σαμαρείτιδα δεν κατάλαβε το μεγαλείο του ζωντανού νερού, απορεί που θα βρεί νερό χωρίς κουβά σε ένα βαθύ πηγάδι. Έπειτα επιχειρεί να τον συγκρίνει με τον Ιακώβ, που τον αποκαλεί πατέρα, εξυμνώντας το γένος από το τόπο και εξαίρει το νερό με τη σκέψη ότι δεν μπορεί να βρεθεί καλύτερο. Όταν όμως άκουσε ότι το «νερό που θα σου δώσω» θα γίνει πηγή που τρέχει προς αιώνια ζωή, άφησε λόγο ψυχής που ποθεί και οδηγείται προς τη πίστη και ζήτησε να το λάβει για να μη ξαναδιψήσει. Ο Κύριος θέλοντας να αποκαλύπτεται λίγο λίγο, της λέγει να φωνάξει τον άνδρα της, γνωρίζοντάς της πόσους άνδρες είχε και αυτόν που έχει τώρα δεν είναι δικός της. Εκείνη όμως δεν στενοχωρείται από τον έλεγχο, αλλά αμέσως καταλαβαίνει ότι ο Κύριος είναι προφήτης και του ζητά εξηγήσεις σε ψηλά ζητήματα.
Βλέπετε πόση είναι η μακροθυμία και η φιλομάθεια αυτής της γυναίκας; Πόση συλλογή και γνώση είχε στη διάνοιά της, πόση γνώση της θεόπνευστης Γραφής; Και αμέσως τον ρωτά που πρέπει να λατρεύεται σωστά ο Θεός, εδώ σ’ αυτό το τόπο ή στα Ιεροσόλυμα; Και τότε παίρνει τη απάντηση, ότι έρχεται η ώρα οπότε ούτε στο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα προσκυνήτε τον Πατέρα. Της γνωρίζει μάλιστα ότι η σωτηρία είναι από τους Ιουδαίους, δεν είπε θα είναι, στο μέλλον, γιατί ήταν αυτός ο ίδιος. Έρχεται ώρα και είναι τώρα που οι αληθινοί προσκυνητές θα προσκυνούν το Πατέρα κατα Πνεύμα και αλήθεια.
Γιατί ο ύψιστος και προσκυνητός Πατέρας, είναι Πατέρας αυτοαληθείας, δηλαδή του μονογενούς Υιού και έχει Πνεύμα αληθείας, το Πνεύμα το άγιο και αυτοί που τον προσκυνούν, το πράττουν έτσι διότι ενεργούνται δι’ αυτών. Ο Κύριος απομακρύνει κάθε σωματική έννοια τόπο και προσκύνηση, λέγοντας: «Πνεύμα ο Θεός και αυτοί που τον προσκυνούν πρέπει να τον προσκυνούν κατα Πνεύμα και αλήθεια». Ως πνεύμα που είναι ο Θεός είναι ασώματος, το δε ασώματο δεν ευρίσκεται σε τόπο ούτε περιγράφεται με τοπικά όρια. Ως ασώματος ο Θεός δεν είναι πουθενά, ως Θεός δε είναι παντού, ως συνέχων και περιέχων το πάν.
Παντού είναι ο Θεός όχι μόνο εδώ στη γη αλλά και υπεράνω της γης, Πατήρ ασώματος και κατά τον χρόνο και σε τόπο αόριστος.
Βέβαια και η ψυχή και ο άγγελος είναι ασώματα, δεν είναι όμως σε τόπο, αλλά δεν είναι και παντού, γιατί δεν συνέχουν το σύμπαν αλλά αυτά έχουν ανάγκη του συνέχοντος.
Η Σαμαρείτιδα καθώς άκουσε από το Χριστό αυτά τα εξαίσια και θεοπρεπή λόγια, αναπτερωμένη, μνημονεύει τον προσδοκώμενο και ποθούμενο Μεσσία, τον λεγόμενο Χριστό που όταν έρθει θα μας τα διδάξει όλα. Βλέπετε πως ήταν ετοιμότατη για την πίστη; Από που θα γνώριζε τούτο, αν δεν είχε μελετήσει τα προφητικά βιβλία με πολλή σύνεση; Έτσι προλαβαίνει περί του Χριστού ότι θα διδάξει όλη την αλήθεια. Μόλις την είδε ο Κύριος τόσο θερμή της λέγει απροκάλυπτα: Εγώ είμαι ο Χριστός, που σου μιλώ. Εκείνη γίνεται αμέσως εκλεκτή ευαγγελίστρια και αφήνοντας τη υδρία και το σπίτι της τρέχει και παρασύρει όλους τους Σαμαρείτες πρός το Χριστό και αργότερα με τον υπόλοιπο φωτοειδή βίο της (ως Αγία Φωτεινή) σφραγίζει με το μαρτύριο την αγάπη της προς τον Κύριο.
(Απόσπασμα ομιλίας του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά)
Ο ΟΣΙΟΣ ΙΣΑΑΚΙΟΣ ο Ομολογητής ηγούμενος Μονής Δαλμάτων
Έζησε στα χρόνια του βασιλιά Ούάλη (364 μ. Χ.), πού ήταν υποστηρικτής των Άρειανών. Κάποτε οι ‘Οστρογότθοι, παρά την απαγόρευση της κυβέρνησης, κατασκήνωσαν στη Θράκη και απειλούσαν την Κωνσταντινούπολη. Τότε ο Ούάλης αναγκάσθηκε να βαδίσει εναντίον τους. ο Ίσαάκιος, πού ήταν ηγούμενος στη Μονή Δαλμάτων, βγήκε και συνάντησε τον πολέμιο των ορθοδόξων Ούάλη, και αφού έπιασε από τα χαλινάρια το άλογο του, του είπε: “Άπόδος ταις ποίμναις τους αρίστους νομέας και λήψη την νίκην άπονητί’ ει δε τούτων μηδέν δεδρακώς παρατάξαιο, μαθήσει τη πείρα ότι σκληρόν το προς κέντρα λακτίζειν΄1 ούτε γαρ έπανήξεις και προσαπολέσεις την στρατιάν”. Δηλαδή, δώσε στά ποίμνια τους άριστους ποιμένες και χωρίς κόπους θα πάρεις τη νίκη. Άν, όμως, δεν αποδεχθείς αυτά πού σου λέω και δε συμφωνήσεις μαζί τους, θα μάθεις από την πείρα ότι είναι σκληρό πράγμα να κλωτσάς στα καρφιά. Διότι ούτε εσύ πρόκειται να γυρίσεις από τον πόλεμο, και σύντομα θα χάσεις και το στράτευμα. ο Ούάλης όχι μόνο δεν πείσθηκε από τα λόγια του ηγουμένου, αλλά αφού τον ειρωνεύθηκε, τον έριξε μέσα σε ένα κρημνώδες φαράγγι. ο Ίσαάκιος από θαύμα δεν έπαθε απολύτως τίποτα. ο δε Ούάλης έπαθε αυτά πού προφήτευσε ο Άγιος ηγούμενος. Δηλαδή, στη μάχη πού έδωσε κοντά στην Άδριανούπολη, ο στρατός του νικήθηκε και ο ίδιος έπεσε νεκρός. ο Ίσαάκιος πέθανε σε βαθειά γεράματα, ήρεμος και γαλήνιος (396 μ.Χ.).
1. Πράξεις των Αποστόλων, κστ’ 14.
Απολυτίκιο. Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Τύπος πέφηνας, της εγκράτειας, και έδραίωμα, της Εκκλησίας, Ίσαάκιε Πατέρων αγλάισμα· εν άρεταίς γαρ φαιδρύνας τον βίον σου, Ορθοδοξίας τον λόγον έτράνωσας. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν Ικέτευε, δωρήσαθαι ημίν το μέγα έλεος.
Ο ΑΓΙΟΣ ΝΑΤΑΛΙΟΣ
Μαρτύρησε δια ξίφους.
Ο ΟΣΙΟΣ ΒΑΡΛΑΑΜ
Απεβίωσε ειρηνικά.
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΡΩΜΑΝΟΣ, ΤΕΛΕΤΙΟΣ και ΧΡΙΣΤΙΝΑ και το πλήθος των εν Νικομήδεια καέντων αγίων.
Μαρτύρησαν δια ξίφους.
Ο ΑΓΙΟΣ ΕΥΠΛΟΣ
Μαρτύρησε αφού τον θανάτωσαν τυλιγμένο μέσα σε δέρμα βοδιού και τον άφησαν εκτεθειμένο σε καυτό ήλιο.
ΕΓΚΑΙΝΙΑ Αγίας Ευφημίας “εν Δεξιοκρατιανοίς”
“πλησίον του Αγίου Λαυρεντίου”* Αυτό σύμφωνα με τον Πατμιακό Κώδικα 266. Μάλλον για εγκαίνια ναού πρόκειται.
Η ΑΓΙΑ ΕΜΜΕΛΕΙΑ
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές περιπτώσεις πίσω από μεγάλους ‘Αγίους βρίσκεται μια ‘Αγία μητέρα. ο άγιος Βασίλειος ο Μέγας, ‘Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας της Καππαδοκίας και τα εννέα αδέλφια του (μεταξύ των οποίων κυριότεροι ήταν, Άγιος Γρηγόριος Επίσκοπος Νύσοης, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Σεθαστείας, Όσία Μακρινά Μοναχή, Όσιος Ναυκράτιος μοναχός, τα άλλα πέντε αδέλφια έζησαν άγιο έγγαμο βίο), είχαν μητέρα τους την Αγία Έμμέλεια. ΟΙ ρίζες τους περνούσαν φυσικά και από τον πατέρα τους τον Άγιο Βασίλειο Ιερέα διδάσκαλο της ρητορικής ενάρετο ευσεβή και προχωρούσαν ακόμα πιο βαθειά στους ευσεβέστατους γονείς του, στην μητέρα του Μακρινά και στους γονείς της ‘Αγίας Έμμέλειας οι όποιοι κατήχαν μεν υψηλά αξιώματα και πλούτη πολλά, είχαν όμως αγαπήσει άλλους θησαυρούς αφάνταστα γλυκύτερους τους πνευματικούς και αιώνιους. ‘Απόδειξη ήταν ή θυσία της ζωής του πατέρα της ο όποιος μαρτύρησε κατ’ εντολή του ορισθέντος βασιλέως. Ή ‘Αγία Έμμέλεια έμεινε ορφανή από πατέρα και μητέρα, αλλά με μια μεγάλη κληρονομιά πνευματικού πλούτου, όμορφη στην σωματική εμφάνιση αλλά πεντάμορφη στην ψυχή, στολισμένη με αγάπη, προσευχή και πίστη στο Σωτήρα Χριστό, πού της έδωσε τον άνδρα πού της άξιζε, τον Άγιο Βασίλειο. Στη συζυγική τους ζωή βασίλευε ο αλληλοσεβασμός, ή αλληλοβοήθεια, ή ταπεινοφροσύνη, ή πραότητα, ή ειλικρίνεια, ή εγκράτεια, ή προσευχή, οι ελεημοσύνες και φυσικά ή τεκνογονία και ή σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους για τη δόξα του Κυρίου τους. Ή ‘Αγία Έμμέλεια δοκιμάστηκε με πολλές θλίψεις όπως ο θάνατος των γονιών της πριν παντρευτεί, ο θάνατος του πρώτου της γαμπρού, ο θάνατος του συζύγου της μόλις γεννήθηκε ο γιος της Πέτρος, ο θάνατος του γιου της Ναυκρατίου για να πάρει τα στεφάνια της ‘Αγιότητας. Όμως, ο πόνος και οι θλίψεις δεν την νίκησαν, τόνωσε την προσευχή της και άκουσε την συμβουλή της κόρης της Μακρινός, να δοξάσουν μαζί τον Σωτήρα τους στην ασκητική ζωή με τις άλλες μοναχές.
Απολυτίκιο. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Σωφρόνως τον βίον σου κατ’ εναντίον Θεού, έτέλεσας πρότερον συν Βασιλείω σεμνώ, Έμμέλεια πάνσεμνε, είτα δε εν ερήμω, αναβάσεις διέθου άμα τοις σοίς έκγόνοις, ως τα άνω ποθούσα, διό σε ο Χριστός πανοικοί, ύπερεδόξασε.