Αυτή την εβδομάδα δημοσιεύουμε την εκτίμησή μας για τον πραγματικό αριθμό θανάτων από το covid-19. Αφηγείται την πραγματική ιστορία της πανδημίας. Αλλά περιέχει επίσης μια επείγουσα προειδοποίηση. Εάν οι προμήθειες εμβολίων δεν φτάσουν στις φτωχότερες χώρες, οι τραγικές σκηνές που εκτυλίσσονται τώρα στην Ινδία κινδυνεύουν να επαναληφθούν και αλλού. Εκατομμύρια ακόμη θα πεθάνουν.
Χρησιμοποιώντας γνωστά δεδομένα για 121 μεταβλητές, από καταγεγραμμένους θανάτους έως δημογραφία, έχουμε δημιουργήσει ένα μοτίβο συσχετίσεων που μας επιτρέπει να συμπληρώσουμε κενά όπου λείπουν οι αριθμοί. Το μοντέλο μας υποδηλώνει ότι ο covid-19 έχει ήδη σκοτώσει 7,1-12,7 εκ. ζωές. Η κεντρική μας εκτίμηση είναι ότι 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει που διαφορετικά θα ζούσαν.
Αυτός ο αριθμός των «υπερβολικών θανάτων» υπερβαίνει το τριπλάσιο του επίσημου αριθμού (3,34 εκ. μέχρι σήμερα), οποίος ωστόσο αποτελεί τη βάση για τα περισσότερα στατιστικά στοιχεία για την ασθένεια, συμπεριλαμβανομένων των ποσοστών θνησιμότητας και συγκρίσεων μεταξύ χωρών.
Η πιο σημαντική εικόνα από το έργο μας είναι ότι ο covid-19 ήταν πιο δύσκολος για τους φτωχούς από ότι γνώριζε ο καθένας. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η πανδημία έχει χτυπήσει σε κύματα και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έχουν πληγεί σκληρά. Αν και η Νότια Αμερική έχει πληγεί πολύ ισχυρά, ο υπόλοιπος αναπτυσσόμενος κόσμος φάνηκε να ξεφεύγει ελαφρά. Η μοντελοποίηση μας λέει μια άλλη ιστορία. Η πανδημία έχει εξαπλωθεί αναπόφευκτα από τον πλούσιο, συνδεδεμένο κόσμο σε φτωχότερα, πιο απομονωμένα μέρη…
Τα ποσοστά θανάτου ήταν πολύ υψηλά σε ορισμένες πλούσιες χώρες, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των περίπου 6,7 εκατομμυρίων θανάτων που δεν μετρήθηκε ήταν σε φτωχούς και μεσαίου εισοδήματος. Στη Ρουμανία και το Ιράν, οι υπερβολικοί θάνατοι είναι υπερδιπλάσιοι από τον επίσημο αριθμό. Στην Αίγυπτο είναι 13 φορές μεγαλύτεροι. Στην Αμερική η διαφορά είναι 7,1%.
Τα στοιχεία μας δείχνουν ότι, όσον αφορά τους θανάτους ως μερίδιο του πληθυσμού, η πανδημία του Περού ήταν 2,5 φορές χειρότερη από την Ινδία. Η ασθένεια τροφοδοτείται μέσω του Νεπάλ και του Πακιστάν. Οι μολυσματικές παραλλαγές εξαπλώνονται γρηγορότερα και λόγω της εκθετικής ανάπτυξης, κατακλύζουν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης ακόμη και αν ο ιός δεν είναι πλέον θανατηφόρος.
Τελικά ο τρόπος για να σταματήσει αυτό είναι ο εμβολιασμός. Μέσα σε μόλις ένα χρόνο από τον εντοπισμό του ιού, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να προστατευτούν από σοβαρές ασθένειες και θάνατο. Εκατοντάδες εκατομμύρια από αυτούς επωφελήθηκαν.
Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα τα εμβόλια θα τροφοδοτήσουν το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Σύντομα, οι μόνοι άνθρωποι που θα πεθάνουν από το covid-19 σε πλούσιες χώρες θα είναι εξαιρετικά αδύναμοι ή εξαιρετικά άτυχοι, καθώς και εκείνοι που απέρριψαν την ευκαιρία να εμβολιαστούν. Σε φτωχότερες χώρες, αντιθέτως, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα έχουν άλλη επιλογή. Θα παραμείνουν απροστάτευτοι για πολλούς μήνες ή χρόνια.
Ο κόσμος δεν μπορεί να επαναπαυθεί, ενώ οι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή θέλουν ένα εμβόλιο που κοστίζει μόλις 4 $ για ένα πρόγραμμα δύο δόσεων. Είναι δύσκολο να σκεφτούμε καλύτερη χρήση πόρων από τον εμβολιασμό.
Ο ιός που κυκλοφορεί λιγότερο σημαίνει λιγότερη μετάλλαξη και επομένως, μια χαμηλότερη πιθανότητα μιας νέας παραλλαγής που επανεμφανίζει τους εμβολιασμένους. Οι προμήθειες εμβολίων αυξάνονται ήδη. Μέχρι τα τέλη Απριλίου, σύμφωνα με την Airfinity, μια εταιρεία ανάλυσης, οι κατασκευαστές εμβολίων παρήγαγαν 1,7 δισ. δόσεις, 700 εκατομμύρια περισσότερες από το τέλος Μαρτίου και δέκα φορές περισσότερες από τον Ιανουάριο. Πριν από την πανδημία, η ετήσια παγκόσμια ικανότητα εμβολίων ήταν περίπου 3,5 δισεκατομμύρια δόσεις. Οι τελευταίες εκτιμήσεις είναι ότι η συνολική παραγωγή το 2021 θα είναι σχεδόν 11 δις. Μερικοί στη βιομηχανία προβλέπουν παγκόσμιο πλεόνασμα το 2022.
Και όμως ο κόσμος έχει δίκιο να προσπαθεί να πάρει περισσότερες δόσεις νωρίτερα. Ως εκ τούτου, ο Πρόεδρος Joe Biden πρότεινε την παραίτηση από αξιώσεις πνευματικής ιδιοκτησίας για εμβόλια covid-19. Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι, επειδή κάποια παραγωγική ικανότητα ζητάει, εκατομμύρια ακόμη δόσεις θα μπορούσαν να γίνουν διαθέσιμες εάν οι ιδιοκτήτες αδειών ευρεσιτεχνίας μοιραστούν τις πατέντες τους… Οι κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου επιτρέπουν την παραίτηση…
Η παραίτηση από τις πατέντες δεν θα κάνει τίποτα για να καλύψει το επείγον έλλειμμα δόσεων το 2021. Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, προειδοποιεί ότι ενδέχεται να μην υπάρξει ψηφοφορία-απόφαση μέχρι τον Δεκέμβριο. Η μεταφορά τεχνολογίας θα διαρκέσει περίπου έξι μήνες για να ολοκληρωθεί ακόμα κι αν ξεκινούσε σήμερα. Με τα νέα εμβόλια mRNA της Pfizer και της Moderna, μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος. Το εμβόλιο πχ της Pfizer απαιτεί 280 εισροές από προμηθευτές σε 19 χώρες. Καμία εταιρεία δεν μπορεί να το αναδημιουργήσει βιαστικά.
Δεν είναι θέμα τιμής: τα χρήματα δεν είναι ο περιορισμός του εμβολιασμού. Οι φτωχές χώρες δεν τιμολογούνται από την αγορά: τα εμβόλια τους έρχονται μέσω του COVAX, ενός παγκόσμιου συστήματος διανομής που χρηματοδοτείται από δωρητές. Μακροπρόθεσμα, το αποτέλεσμα της παραίτησης από τις πατέντες δεν μπορεί να προβλεφθεί… Ίσως θα οδηγήσει πράγματι στη μεταφορά τεχνολογίας σε φτωχές χώρες. Εάν ο κ. Μπάιντεν θέλει πραγματικά να κάνει τη διαφορά, μπορεί να δωρίσει εμβόλια τώρα μέσω του COVAX.
Οι πλούσιες χώρες έχουν παραγγείλει υπερβολικά μεγάλες ποσότητες επειδή δεν ήξεραν ποια εμβόλια θα λειτουργούσαν. Η Βρετανία έχει παραγγείλει περισσότερες από εννέα δόσεις για κάθε ενήλικα και ο Καναδάς περισσότερες από 13. Αυτές οι δόσεις θα χρειαστούν επειγόντως αλλού. Ο πλούσιος κόσμος δεν πρέπει να συσσωρεύει δόσεις για να καλύψει τον πληθυσμό πολλές φορές με την πιθανότητα να χρειαστούν. Τους επόμενους έξι μήνες, αυτό θα μπορούσε να αποδώσει δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου. Οι χώρες μπορούν επίσης να βελτιώσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού. Στο Ινστιτούτο Serum, ένας Ινδός κατασκευαστής εμβολίων, αγωνίστηκε να πάρει εξαρτήματα όπως φίλτρα από την Αμερική, επειδή οι εξαγωγές κόπηκαν από τον νόμο για την παραγωγή αμυντικού υλικού (DPA)….
Πρέπει να γίνει καλύτερη χρήση του τελικού εμβολίου. Παράλληλα σε ορισμένες φτωχές χώρες, το εμβόλιο εξασθενεί αχρησιμοποίητο λόγω διστακτικής και χαοτικής οργάνωσης. Είναι λογικό να δίνεις προτεραιότητα στο να κάνεις ένα πλάνο για κάθε ευάλωτο χέρι, πριν ξεκινήσεις το δεύτερο. Το μοντέλο μας δεν είναι προβλέψιμο. Ωστόσο, υποδηλώνει ότι ορισμένα μέρη του κόσμου είναι ιδιαίτερα ευάλωτα.
Τα εμβόλια έχουν δημιουργήσει την ευκαιρία να σώσουν εκατομμύρια ζωές. Ο κόσμος δεν πρέπει να το σπαταλά.
Τhe Economist