γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Την 1 Οκτωβρίου 1990 η «Σημερινή» δημοσίευσε μία συνέντευξη του μ. Κρίτωνα Τορναρίτη. Ο Κ. Τορναρίτης το 1944 διορίστηκε ως Solicitor General της αποικιακής κυβέρνησης στην Κύπρο και από το 1952 μέχρι το 1960 ως Γενικός Εισαγγελέας. ΄
Όμως σε κάποια φάση μεταξύ 1955-59 αποσπάστηκε στο Γραφείο Αποικιών στο Λονδίνο ως Νομικός Σύμβουλος και μετά ως Επίτροπος για την κωδικοποίηση της Κυπριακής Νομοθεσίας. Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου ανέλαβε από το 1960 μέχρι το 1984 ως ο πρώτος Γενικός Εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 1984 διορίσθηκε ως Ειδικός Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας για νομικά και διεθνή θέματα. Ο Κ. Τορναρίτης πέθανε την 1η Μαρτίου 1997.
Πριν 31 χρόνια!
Κρ. Τορναρίτης
Γιατί αναφέρομαι σήμερα στην συνέντευξη εκείνη που του πήρε ο συνάδελφος Αντώνης Μακρίδης πριν 31 χρόνια; Επειδή είναι τόσο επίκαιρα τα όσα δήλωσε τότε που θα μπορούσε να τα έλεγε σήμερα. Να τα ακούσουν οι ένθερμοι διζωνικοί των κομμάτων κυρίως του ΑΚΕΛ και του ΔΗΣΥ, που έπαθαν αμόκ οι άνθρωποι να πάνε στην νέα πενταμερή που ετοιμάζει η «κηδεμόνας» Βρετανία αλλιώς θα μας πέσουν και πάλιν τα τούβλα της υφηλίου στα κεφάλια μας. Που τόσο απευθείας ο Βρετανός Υπ. Εξωτερικών Ντόμινικ Ράαπ όσο και ο εντολοδόχος του στη Λευκωσία , ΄Υπ. Αρμοστής Στίβεν Λίλλυ προτρέπουν μέσω των ντόπιων «συνηγόρων της αυτοκρατορίας» («Σημερινή» 7.3.2021) αποδοχή ουσιαστικά των τουρκικών απαιτήσεων της πολιτικής ισότητας, για δύο κράτη και δύο λαούς. 
Νίκος Τορναρίτης
Παρεμπιπτόντως υψηλόβαθμό στέλεχος στο Δημοκρατικό Συναγερμό είναι και ο εγγονός του μ. Κρίτωνα Τορναρίτη, βουλευτής ΔΗΣΥ Νίκος Τορναρίτης. Ο οποίος προ καιρού δήλωσε ότι δεν υπάρχει θέμα επιστροφής της Κερύνειας. Βέβαια με τις βρετανικές μεθόδους και την βρετανο-τουρκική ΔΔΟ δεν είναι μόνο η Κερύνεια που δεν πρόκειται να επιστραφεί. Εκείνην την εγκατάλειψε πρώτη η κυβέρνηση Μακαρίου με τον περιβόητο διζωνικό χάρτη που παρέδωσε τέλος Μαρτίου 1977 στους Τούρκους στη Βιέννη ο μ.Τάσσος Παπαδόπουλος…
Θέματα και Αρχές
Στη συνέντευξή του, λοιπόν. ο μ. Κρίτων Τορναρίτης, (παππούς του Νίκου Τορναρίτη), το 1990 επισήμανε ότι επιβάλλεται να παραμείνουμε ανυποχώρητοι σε ορισμένα βασικά θέματα και αρχές. Και τόνισε ότι στα δημοκρατικά καθεστώτα η πλειοψηφία κυβερνά και η μειοψηφία ελέγχει και υπογράμμισε ότι δεν πρέπει να υποχωρήσουμε κατουδένα λόγο στα θέμα των τριών βασικών ελευθεριών.
Επίσης ο Κ. Τορναρίτης ανέλυσε τις απαιτήσεις των Τούρκων για πολιτική ισότητα, κυριαρχία και για ύπαρξη «δύο λαών» (που ήταν πάγιο αίτημα των Τούρκων και όχι σημερινό). Και ότι η Τουρκία έπαψε να είναι εγγυήτρια δύναμη ενώ Βρετανού και Ελλάδα εξακολουθούν να είναι έκθετες γιατί δεν ανέλαβαν τις ευθύνες τους και δεν εκπληρώσαν τις υποχρεώσεις τους έναντι της Κύπρου.
Ερώτηση : «Κύριε Τορναρίτη, οι Τούρκοι σήμερα απαιτούν πολιτική ισότητα, αυτοδιάθεση και μιλούν για δύο λαούς στην Κύπρο. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Αναλύστε μας τα.»
Τορναρίτης: «Καλά ή καλά δεχθήκαμε την ομοσπονδιακή λύση. Στην ομοσπονδία λοιπόν τα δυο μέρη, οι δύο κοινότητες, σε ορισμένες πτυχές είναι ισότιμες αλλά στα περισσότερα η πλειοψηφία είναι εκείνη που καθορίζει το τι θα γίνει.
Η «πολιτική ισότητα»
Όταν μιλούμε για πολιτική ισότητα όσον αφορά τις ατομικές ελευθερίες, τα ατομικά δικαιώματα εκεί μάλιστα. ΄Οσον αφορά όμως την οργάνωση του Κράτους και άλλα συναφή θέματα δεν μπορεί να υπάρξει εκπροσώπηση 50% με 50%. Οι Τούρκοι με την πολιτική ισότητα εννοούν να συμμετέχουν εξίσου σε όλα τα όργανα του κράτους.
Αυτό δεν μπορεί να γίνει. Επίσης η έννοια των δύο λαών που προβάλλουν οι Τούρκοι είναι λανθασμένη. Δεν μπορεί να υπάρξει κράτος με δυο λαούς. Για να υπάρξει ένα κράτος απαιτείται μόνιμος λαός, σε ορισμένη χώρα, οργανωμένος σε νομικό πρόσωπο, το οποίο νομικό πρόσωπο ασκεί πολιτική εξουσία εξ ιδίου δικαίου. Λοιπόν δεν μπορούν να υπάρξουν δύο λαοί αλλά ένας όταν μιλούμε για κράτος.
Όταν οι Τούρκοι μιλούν για δύο λαούς εννοούν την ύπαρξη κράτους εν κράτει.
Ο Αριστοτέλης
Τώρα που μιλούμε για το λαό θυμούμαι κάτι που είπε ο Αριστοτέλης. «Ο λαός λέγει είναι ένας και μόνος Μοιάζει με ποταμό στον οποίο όσα ρεύματα και αν μπουν μέσα ο ποταμός παραμένει ένας και ρέει»,Και εδώ ο λαός της Κύπρου είναι ένας.»
Ερώτηση:«Αν σε καλούσα να απευθυνθείς στους πολιτικούς μας για να δώσεις τις απόψεις σου όσον αφορά τους χειρισμούς του Κυπριακού τι ακριβώς θα έλεγες;»
Δημοκρατική αρχή – πλειοψηφία/μειοψηφία
Τορναρίτης:«Εγώ θα έλεγα το εξής: Σε ορισμένα βασικά θέματα οφείλουμε να είμαστε ανυποχώρητοι. Σε άλλα σημεία λεπτομερειών πρέπει να είμαστε ευέλικτοι. Τα βασικά σημεία είναι π.χ. η δημοκρατική αρχή με βάση την οποία η πλειοψηφία κυβερνά και η μειοψηφία ελέγχει. Επίσης πρέπει να είμαστε ανυποχώρητοι στις βασικές αρχές του δικαιώματος επανεγκατάστασης, ελευθερο-επικοινωνίας νομής και κτήσης περιουσίας κλπ.»
Ερώτηση:«Τι έχεις να μας πεις για τις ευθύνες των εγγυητριών δυνάμεων της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας της ενότητας και κυριαρχίας της;»
Τορναρίτης:«Η Τουρκία έπαψε να είναι εγγυήτρια δύναμη γιατί η ίδια κατέλυσε αυτό που εγγυήθηκε να διαφυλάξει. Οι άλλες δύο δεν ανέλαβαν τις εγγυητικές υποχρεώσεις τους γιατί την ώρα που τις χρειαστήκαμε να έρθουν να προασπίσουν την ανεξαρτησία και ενότητα της Κύπρου δυστυχώς δεν ήρθαν. Και γι΄αυτό ακριβώς είναι υπόλογες.»
Τα τρωτά του Συντάγματος
Ερώτηση: «Κύριε Τορναρίτη, ήσουν μέλος της Μικτής Συνταγματικής Επιτροπής που ανέλαβε να συντάξει το Κυπριακό Σύνταγμα Σαν νομικός κύρους και ως συνταγματολόγος δεν προείδες ότι αυτό το Σύνταγμα δεν διασφάλιζε τη βιωσιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας;»
Τορναρίτης: «Το πρώτο που είδα και τους το είπα έκτοτε είναι το εξής. Μέσα στη συμφωνία της Ζυρίχης υπήρχε πρόνοια που έλεγε ότι οι διατάξεις της Ζυρίχης, δηλαδή τα 26 σημεία θα ήταν θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματος, τα οποία κατουδένα τρόπο μπορούσαν ν΄αλλάξουν ή να αναθεωρηθούν. Τους έλεγα λοιπόν ότι θεμελιώδεις διατάξεις υπάρχουν και σε άλλα Συντάγματα, όμως, αυτές οι διατάξεις στα άλλα Συντάγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν μετά από ορισμένη συντακτική διεργασία, δηλαδή από μια Βουλή Συντακτική.
Όμως με το αμετάβλητο στο διηνεκές των διατάξεων του δικού μας Συντάγματος περιορίζετο η λαϊκή κυριαρχία, στην οποία δεν παρείχετο το δικαίωμα να αλλάξει με τη θέληση της το Σύνταγμα. Επίσης το Σύνταγμα είχε και άλλα τρωτά γιατί διαιώνιζε το χωρισμό των δυο κοινοτήτων. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη Νομοθετική Εξουσία, δηλαδή τη Βουλή. Η Νομοθετική λοιπόν Εξουσία ήταν τεμαχισμένη. Υπήρχε εκτός της Βουλής που ασκούσε τη εξουσία αυτή και οι δύο Κοινότητες Συνελεύσεις που είχαν επίσης Νομοθετική Εξουσία. Οι δύο Συνελεύσεις ασχολούνταν με θέματα που ήσαν κρατικά και όχι κοινοτικά. Π.χ. Οι οικογενειακές σχέσεις των πολιτών, το θέμα των Συνεργατικών και άλλα.
Ένα άλλο ήταν τα αδιέξοδα στα οποία σίγουρα θα έφθανε η Βουλή με τις χωριστές πλειοψηφίες που απαιτούνταν για τη λήψη αποφάσεων σε διάφορα θέματα όπως πχ. Η φορολογία, τα δημαρχεία κλπ… Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η Ζυρίχη έδωσε στους Τούρκους πέραν του δέοντος εξουσίες …Το βλέπαμε αλλά είχαμε την ελπίδα ότι ο χρόνος θα τα κανόνιζε και ότι μεταξύ τους οι δυο κοινότητες θα τα έβρισκαν μεταξύ τους χωρίς επεμβάσεις ξένων.»
Οι υποχωρήσεις/παραχωρήσεις Γιώργου Βασιλείου
Της συνέντευξη Τορναρίτη, πρέπει να λεχθεί προηγήθηκε στις 12 Μαρτίου 1990 το διαβόητο ψήφισμα 649 δια χειρός Sir Crispin Tickell που υπηρετούσε μέχρι τότε ως ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου στον ΟΗΕ. Επαναλαμβάνω ότι τα περί Κύπρου ψηφίσματα τα γράφουν οι Βρετανοί (ως οι λεγόμενοι penholders). Ο Sir Crispin Tickell ήταν ο αξιωματούχος που το Ιανουάριο του 1964 σχεδίαζε την ανασύσταση της ΚΔ σε ομοσπονδία με δύο “constituent states” και το σχέδιο για μια τουρκική εισβολή βλέποντας 10 χρόνια μπροστά. Αντικαταστάθηκε το 1990 από τον SirDavidHannayπου εξέδωσε τα δύο επόμενα διαβόητα ψηφίσματα με την έγκριση της κυπριακής κυβέρνησης (Γ. Βασιλείου) το 716/91 και το 750/92.
Το ψήφισμα 649 όπως και όλα τα ψηφίσματα δεν φθάνουν σε ψηφοφορία αν δεν έχουν πρώτα εξασφαλίσει την έγκριση της εκάστοτε κυπριακής κυβέρνησης. Πέρασε λοιπόν με την συγκατάθεση του τότε Προέδρου Γιώργου Βασιλείου. Ο οποίος έκανε ότι ζητούσαν οι Βρετανοί, και είχε δεχθεί 99% των τουρκικών απαιτήσεων.
Το ψήφισμα 649/90 ήταν το πρώτο που αναφερόταν πλέον στην απαρτχάιντ βρετανο-τουρκική διζωνική, την οποία δέχθηκε ο Γιώργος Βασιλείου δίχως καμία διαβούλευση και εξουσιοδότηση από το κυπριακό λαό. Έκανε ότι ζητούσαν οι Βρετανοί. Δικαιολογημένα και εκείνοι τον θεωρούσαν γι΄αυτούς πολύτιμο κεφάλαιο(preciousasset) Ήταν το μέγα επίτευγμα του Φόρειν ΄Οφις, μετά το 1974, αφού «κατάφεραν» και ξεφορτώθηκαν τον ανέκδοτο μ. Σπύρο Κυπριανού…
Τα λεχθέντα του μ. Κρίτωνος Τορναρίτη απευθύνονται σήμερα, σε όλους τους κομματικούς πολιτικούς, και ολόκληρο το λαό. Αλλά κυρίως προς τις τυφλές ηγεσίες ΔΗΣΥ – ΑΚΕΛ στην βρετανο-τουρκική ΔΔΟ, που ανέλαβαν να μας επιβάλουν τη «λύση» διάλυση, «μέσω τρομοκρατίας».
Σχετικότατο το άρθρο του αγαπητού Σάββα Ιακωβίδη στη «Σημερινή» 7.3.2021 «Τα ΔΗΣΑΚΕΛικά άστρα συντονίστηκαν: Επιβολή λύσης διά της τρομοκρατίας!».
Εις απάντηση των βρετανικών προτροπών, η κυπριακή κυβέρνηση έπρεπε να έχει το πολιτικό θάρρος να απαιτήσει πρωτίστως την ονομαστική συμμετοχή της ως «Κυπριακή Δημοκρατία» σε όποια νέα διάσκεψη για το Κυπριακό. Παρά να δέχεται με σκυμμένο κεφάλι και τη ουρά στα σκέλια να παρευρίσκεται … απούσα, γιατί έτσι θέλει η κατοχική Τουρκία, που έπαυσε να είναι εγγυήτρια με τα εγκλήματά της. Και να απαιτεί και η ίδια ένα Κράτος Ενιαίο. Απλά και σταράτα, όπως έγραψε στο άρθρο του οTomEllis« Δύο κράτη στη Κύπρο; Γιατί όχι, τότε ένα και ενωμένο; Σ΄αυτό θα συμφωνούσε πιστεύω και ο μ. Κρίτων Τορναρίτης…
Two states in Cyprus? Why not, then a unitary one?
3.3.2021 Tom Ellis
https://ahvalnews.com/cyprus-issue/two-states-cyprus-why-not-then-unitary-one
Στο ίδιο πνεύμα με τον μ. Κρ. Τορναρίτη, και το άρθρο του Δρ. Κλέαρχου Α. Κυριακίδη στην «Σημερινή» 7.3.2021 «Η «πολιτική ισότητα» ως ευφημισμός για την αθέμιτη ανισότητα».
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:14/3/2021 ΣΗΜΕΡΙΝΗ onisilos.gr