«Ευχαριστώ πολύ!» αναφώνησε σαν έτοιμος από καιρό ο νέος γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους -πασοκογενής, τέως συνεργάτης Βενιζέλου, πλην συμπαθής-, όταν στην πρώτη ενημέρωση που έκανε για τον εμβολιασμό συνάδελφός του έθεσε υπ’ όψιν το αίτημα της «δημοκρατίας» για επιπλέον αγορά φαρμάκων κατά του κορωνοϊού με διμερείς συμφωνίες – εκτός πλαισίου Ε.Ε.
Από τον Μανώλη Κοττάκη
Χαμογέλασε ευγενικά, είπε μια έτοιμη παρόλα για την «κοινή ευρωπαϊκή πολιτική» και απέρριψε το αίτημα. Ταυτοχρόνως ανακοίνωσε την προμήθεια 1.250.000 εμβολίων έως τον Μάρτιο, όπερ σημαίνει ότι έως τότε θα έχουν εμβολιαστεί μόλις 600.000 Έλληνες σε σύνολο 9.000.000. Υποτίθεται ότι μετά την έγκριση και των λοιπών εμβολίων από την άνοιξη και μετά θα εμβολιάζονται μηνιαίως 1.000.000 Έλληνες. Αρα, όλα καλά.
Λίγο μετά το τέλος της ενημέρωσης στο υπουργείο Υγείας συνομίλησα με δύο εξαιρετικούς συναδέλφους: Τον ανταποκριτή του ΑΝΤ1 στο Λονδίνο Ισαάκ Καρυπίδη και τον ανταποκριτή του Οpen στο Βερολίνο Παντελή Βαλασόπουλο, οι οποίοι έβαλαν στο τραπέζι δύο νέες διαστάσεις της πανδημίας. Η πρώτη είναι οι συνέπειες που προκαλεί στη διατροφική αλυσίδα η πανδημία.
Όχι μόνο στο Λονδίνο, που πανικοβλήθηκε με την ιδέα ότι δεν θα υπάρξει επάρκεια αγαθών μετά το κλείσιμο των γαλλικών συνόρων και την καθυστέρηση των εισαγωγών από εκεί. Αλλά στον κόσμο ολόκληρο. Η πανδημία, αν δεν τιθασευτεί, θα μας φέρει αντιμέτωπους με το ζήτημα της αυτάρκειας των εθνών.
Από κορυφαίο υπουργό της κυβέρνησης ενημερώθηκα προσφάτως ότι τα Εμιράτα διαπραγματεύονται μαζί μας να δεσμεύσουν μέρος της παραγωγής μας σε λάδι, σταφύλια, ροδάκινα, ελιές ακόμη και νερό για την προσεχή πενταετία μέσω ενός συστήματος εμπορικών συμφωνιών «κλειδωμένων εξαγωγών» για να είναι σίγουροι ότι θα περάσουν χωρίς περαιτέρω κινδύνους την πανδημία.
Εκπονούν από τώρα λοιπόν πολιτική ασφάλειας τροφίμων (food security στη διεθνή επιστημονική ορολογία). Των φρονίμων τα παιδιά… Την ίδια ώρα η Τουρκία αξιοποιεί την αγροτική παραγωγή της για να αναπτύξει ήπια ισχύ την περίοδο της πανδημίας.
Σύμφωνα με ανάλυση του Giuseppe Gagliano «Εβδομη γεωργική δύναμη στον κόσμο και πρώτη στη Μέση Ανατολή, ηγέτιδα στην παραγωγή πολλών γεωργικών προϊόντων (φουντούκια, κεράσια, σύκα, φακές, βερίκοκα κ.λπ.), η Τουρκία μπορεί να υπερηφανεύεται για ένα γεωργικό εμπορικό ισοζύγιο με πλεόνασμα (+4,9%, σύμφωνα με τα δεδομένα της Tόrkstat).
Από καιρό η τουρκική βιομηχανία τροφίμων επιδιώκει μέσα από τους ηγέτες της (Anadolu Efes, Yildiz Holding, Tiryaki Gida, Eti, Beta Food κ.λπ.) να γίνει μια σεβαστή δύναμη στη διεθνή αγορά. Ο τουρκικός προϋπολογισμός περιλαμβάνει επισιτιστική ανθρωπιστική βοήθεια ύψους 7,9 εκατομμυρίων δολαρίων και είναι υψηλότερος και από των ΗΠΑ. Ιδού λοιπόν ένα πρόβλημα που μπορεί να φέρει η πανδημία, αν και στο πρώτο κύμα της όλα εξελίχθησαν ομαλά. Ζήτημα αυτάρκειας τροφίμων για χώρες χωρίς ισχυρή παραγωγική βάση και ευκαιρίες ανάπτυξης διπλωματικής ισχύος για χώρες που έχουν ισχυρή παραγωγική βάση στον πρωτογενή τομέα.
Τροφή για σκέψη δεν μου έδωσε μόνο ο διακεκριμένος συνάδελφος από τον ΑΝΤ1 αλλά και ο αγαπητός και έγκυρος Παντελής Βαλασόπουλος από το Βερολίνο, κάτοικος Αίγινας τα καλοκαίρια.
Όταν τον ρώτησα γιατί η Γερμανία έκανε διμερή συμφωνία κουρελιάζοντας την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, μου έδωσε τις απαντήσεις που υπέθετα ότι την οδήγησαν στην απόφαση αυτή, αλλά προσέθεσε και μία νέα πληροφορία: Δεν συνάπτει απευθείας συμφωνίες με την Pfizer μόνο η Γερμανία, αλλά ετοιμάζεται να πράξει το ίδιο και η Ιταλία! Και εμείς -όπως έλεγε ο Στέλιος Πέτσας χθες το πρωί στον Γιώργο Παπαδάκη- εξακολουθούμε να κρατάμε ψηλά τη σημαία της ηθικής και να αποκαλούμε το εμβόλιο κατά τον εκπρόσωπο του πρωθυπουργού «δημόσιο αγαθό». Κοινό τοις πάσιν. Δημόσιο αγαθό εν ανεπαρκεία αυτή την εποχή όμως, με τους Γερμανούς, τους Αγγλους και τους Ιταλούς -αύριο ποιος ξέρει;- να το θεωρούν «εθνικό αγαθό». Πού θέλω να καταλήξω;
Ότι το 2021 μπορεί να αποδειχθεί μια εξίσου εξαιρετικώς δύσκολη χρονιά, ίσως δυσκολότερη από το 2020, και με νέες προκλήσεις. Στην αρχή της πανδημίας τα έθνη «λάδωναν» με βαλίτσες αξιωματούχους χωρών της Απω Ανατολής (αυτή και αν ήταν η χρεοκοπία της Δύσης) για να εξασφαλίσουν στοκ από μάσκες στη Μέση Ανατολή.
Στη δύση του 2020 άρχισε να γίνεται άτυπος συναγωνισμός εθνών της Ε.Ε. για το ποιος θα εξασφαλίσει προνομιακώς εμβόλια για τον λαό του με διμερείς συμφωνίες. Τώρα επίσης μαθαίνουμε ότι αύριο μπορεί να αρχίσει ράλι αυτάρκειας των εθνών. Μετά τις μάσκες και τα εμβόλια θα πέφτουν «αγκωνιές» για τα τρόφιμα και τα ποτά.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι καλός στις αγκωνιές, όπως έχω γράψει. Αρκεί να μην αργήσει να τις δώσει. Γιατί με τις απαντήσεις που δίνουμε για να δείξουμε ανωτερότητα, ενώ οι λοιποί άρχισαν να φέρονται ήδη σαν κοινοί «γύφτοι» (μάλλον αδικώ τη συμπαθή κατηγορία), φοβάμαι πως, όταν χρειαστεί να μπούμε στον αγώνα, ίσως είναι αργά για αγκωνιές. Μακάρι να κάνω λάθος. Για να μην πω προσεύχομαι να κάνω λάθος.