Γράφει ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός ΠΣ, ε.α, Νομικός
Συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από το 1995, όταν για πρώτη φορά οργανώθηκε η Πολιτική Προστασία στη χώρα με βάση τον Ν. 2344/1995 (Α ́ 212). Το συγκεκριμένο νομικό και θεσμικό πλαίσιο αναβαθμίστηκε ακολούθως με τον Ν. 3013/2002 (Α ́ 102) και το σύστημα αυτό Πολιτικής Προστασίας, όπως αναβαθμίστηκε ακολούθως τελευταία με τον Ν. 4249/2014 (Α ́ 73), εφαρμόζεται επί 18 χρόνια ακόμη σήμερα, παρόλο που πριν από ένα περίπου χρόνο ψηφίστηκε ο Ν. 4662/2020, με τον οποίο συστάθηκε ο Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων και θεσπίστηκε η αναδιάρθρωση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Επίσης επί 18 συναπτά χρόνια πορευόμαστε ακόμη σήμερα με σχεδιασμό για την πρόληψη κι αντιμετώπιση των φυσικών, τεχνολογικών και γενικά ανθρωπογενών καταστροφών με βάση το Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας με την συνθηματική λέξη ́ ́ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ ́ ́(ΥΑ 1299 / 07.04.2003).
Είναι παγκοίνως γνωστό η υφιστάμενη κατάσταση πολυνομίας και κακονομίας στη χώρα μας (βλ. Προεδρία της Κυβέρνησης, Εγχειρίδιο Νομοπαρασκευαστικής Μεθοδολογίας, 2020). Στο πλαίσιο της παθογένειας αυτής προστέθηκε και η χαρακτηριστική περίπτωση κακής νομοθέτησης με τον Ν. 4662/2020. Ειδικότερα πέραν των άλλων επικριτικών σχολίων στον ως άνω νόμο και πιο συγκεκριμένα στο νεόδμητο σύστημα Πολιτικής Προστασίας και ειδικά στον Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων που άσκησα προσωπικά κατά το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης του σχετικού νομοσχεδίου, όπως για παράδειγμα είναι αναποτελεσματικός, δυσκίνητος, γραφειοκρατικός, περιέχει φωτογραφικές διατάξεις και εισάγει ρυθμίσεις που εξυπηρετούν σκοπιμότητες κ.α, αποτελεί στο πλαίσιο του νομοπαρασκευαστικού έργου μιας Κυβέρνησης ιστορικά χαρακτηριστικό παράδειγμα κακής νομοθέτησης. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 198 του ως άνω νόμου, η ισχύς του ορίζεται ότι αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, κάτι που αντικειμενικά ήταν απολύτως βέβαιο ότι αυτό δε μπορούσε να συμβεί, αφού για να εφαρμοστούν οι διατάξεις του έπρεπε να εκδοθούν συνολικά 125
κανονιστικές πράξεις, για τις οποίες απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ταυτόχρονα και με το άρθρο 182 του ιδίου επίσης ως άνω νόμου, καταργήθηκε ρητώς το προϊσχύον θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο Πολιτικής Προστασίας (Ν. 3013/2020, όπως τροποποιήθηκε, συμπληρώθηκε και ίσχυσε με τον Ν. 4249/2014) χωρίς ωστόσο να υπάρχουν μεταβατικές διατάξεις, που θα οδηγήσουν στην ομαλή μετάβαση από το ισχύον μέχρι τότε στο νέο νομικό σύστημα Πολιτικής Προστασίας. Υπό αυτές βέβαια τις συνθήκες πράγματι υπήρξε ένα ιδιαίτερα σοβαρό και πρωτόγνωρο νομοτεχνικό ́ ́ατύχημα – ατόπημα ́ ́, αφού δεν ελήφθη από το συντάκτη του νόμου μέριμνα ώστε να μην προκύπτει κενό δικαίου και να ρυθμίζονται οι έννομες συνέπειες που ήδη έχουν παραχθεί από τους καταργούμενους κανόνες. Ως γνωστόν, ο προορισμός των μεταβατικών διατάξεων σε έναν νόμο είναι η ρύθμιση θεμάτων που προκύπτουν από τη μεταβολή της νομοθεσίας, Είναι δηλαδή απαραίτητες για την απρόσκοπτη μετάβαση από την ισχύουσα στην προτεινόμενη νομοθεσία. Περαιτέρω στις Αρχές Καλής Νομοθέτησης που θεσπίστηκαν για πρώτη φορά στο άρθρο 58 του Ν. 4622/2019, για το Επιτελικό Κράτος, περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων ενδεικτικά η αναλογικότητα (καταλληλότητα), αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, ασφάλεια δικαίου κάθε ρύθμισης.
Βέβαια ένας νόμος (τυπικός και ουσιαστικός) για να είναι αποτελεσματικός πρέπει πρωτίστως οι ρυθμίσεις του να είναι στην πρακτική εφαρμογή τους άμεσα λειτουργικές και εφαρμόσιμες από τον χρόνο έναρξης ισχύος τους. Γιατί με τον τρόπο αυτό θα εξυπηρετήσουν τον σκοπό για τον οποίο προορίζονται. Άλλωστε η καλή νομοθέτηση αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση μιας δίκαιης και αποτελεσματικής λειτουργίας της Πολιτείας. Κι ενώ για ένα και πλέον μήνα υπήρχε κενό δικαίου (καταργήθηκε το προϊσχύον και το νέο νομικό καθεστώς ήταν ανεφάρμοστο), ο πολύ έμπειρος και με ειδικές γνώσεις νομοτεχνικής διακεκριμένος καθηγητής και ήδη υπουργός κ. Γ. Γεραπετρίτης έδωσε λύση κι έτσι διέσωσε το ανωτέρω νομοτεχνικό ατύχημα της ΓΓΠΠ, που όφειλε ο συντάκτης του Ν. 4662/2020 να είχε προβλέψει και ρυθμίσει με συγκεκριμένες μεταβατικές διατάξεις, όμως λόγω απειρίας και έλλειψης απολύτως νομικών γνώσεων και ιδίως νομοτεχνικών, αλλά και άλλων ειδικών γνώσεων σε θέματα Πολιτικής Προστασίας, προέβη – φυσικά άθελά του – σε αυτό το νομοτεχνικό ατόπημα. Έτσι με το άρθρο τέταρτο, παρ. 4 της από 14 Μαρτίου 2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α ́64), ρυθμίστηκε η συνέχιση λειτουργίας και η αναβίωση επιχειρησιακών και διοικητικών δομών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας που ίσχυσαν μέχρι την έναρξη ισχύος του ως άνω νόμου (Ν. 4662/2020) και ήδη κατά τα ανωτέρω καταργήθηκαν ρητώς και οι οποίες φυσικά εξακολουθούν να λειτουργούν μέχρι και σήμερα.
Βέβαια το προαναφερόμενο νομοτεχνικό ατόπημα που, όπως ήδη προαναφέρθηκε, με παρέμβαση του ως άνω υπουργού ευτυχώς διορθώθηκε έγκαιρα, δεν είναι πλέον επί της ουσίας τόσο σημαντικό, όσο το γεγονός δεν έχει ακόμη μέχρι σήμερα λειτουργήσει – κι εκτιμώ από την
εμπειρία μου, θα αργήσει για μεγάλο ακόμη χρονικό διάστημα – ο Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων. Ωστόσο αμφότερα τα ανωτέρω γεγονότα δεν παύει να εκθέτουν γενικά την Κυβέρνηση, την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και πρωτίστως τον ίδιο τον Πρωθυπουργό, κ. Κ. Μητσοτάκη, αφού η αναδιοργάνωση του συστήματος Πολιτικής Προστασίας είχε συμπεριληφθεί στον προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ και μάλιστα στις πολιτικές της Κυβέρνησης που με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού ήταν στις πολιτικές πρώτης προτεραιότητας.
Μετά από ενάμισι χρόνο διακυβέρνησης της χώρας από την παρούσα Κυβέρνηση ακόμη και σήμερα εφαρμόζεται από τη ΓΓΠΠ κατά το συντονισμό των εμπλεκομένων φορέων στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης λόγω της πανδημίας (covid-19) αλλά και τις φυσικές καταστροφές που έπληξαν μέχρι σήμερα διάφορες περιοχές της χώρας, όπως λχ πρόσφατα ο ΙΑΝΟΣ, σεισμός Σάμου κλπ, το νομικό και θεσμικό πλαίσιο Πολιτικής Προστασίας που ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είχε δαιμονοποιήσει και κατηγορήσει το 2018, ότι ευθύνονταν για την τραγωδία στο Μάτι με την απώλεια των (102) αθώων θυμάτων. Μπορεί να βλέπουμε στα ΜΜΕ τα τζάκετ, μπουφάν, πουκάμισα και άλλα αξεσουάρ που φέρουν κατά τρόπο ομοιόμορφο τα στελέχη της Πολιτικής Προστασίας με το προβλεπόμενο σήμα της και άλλα εντυπωσιακά σήματα και επιγράμματα καθώς και τις βαρύγδουπες επιγραφές και λογότυπα στις εγκαταστάσεις της ΓΓΠΠ, όμως η εικόνα αυτή εξυπηρετεί καθαρά επικοινωνιακούς λόγους και όχι την ουσία. Και η ουσία είναι ότι δεν έχει λειτουργήσει ακόμη ο Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, ο οποίος διαρθρώνεται και λειτουργεί επιχειρησιακά μέσω των εξής δομών: α) Του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Διαχείρισης Κρίσεων, β) Των Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ήτοι του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας, των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας και των Τοπικών Επιχειρησιακών Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας), γ) Των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας και δ) Των Πλαισίων Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών. Τα ως άνω όργανα του Εθνικού Μηχανισμού δυστυχώς ακόμη σήμερα δεν έχουν συγκροτηθεί, όπως φυσικά και άλλες διοικητικές δομές του, σύμφωνα με το νέο θεσμικό και νομικό σύστημα, και ως εκ τούτου ακόμη δεν έχει πραγματοποιηθεί η προβλεπόμενη αναμόρφωση του συστήματος Πολιτικής Προστασίας.
Κατόπιν των ανωτέρω σοβαρών επισημάνσεων, τι να υποθέσει κανείς; Γιατί τόση σπουδή από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη να ψηφιστεί ο Ν. 4662/2020 , ένα τόσο εξόχως σημαντικό και ιδιαίτερα χρήσιμο για το κοινωνικό σύνολο νομοθέτημα, με αυτά τα προβλήματα που εκθέτουν γενικά την ίδια ως πολιτική ηγεσία και κυρίως τον Πρωθυπουργό κ. Κ. Μητσοτάκη και φυσικά ακυρώνουν την ουσία της συγκεκριμένης πολιτικής της Κυβέρνησης.-