Υπόθεση Palantir: Ποιος είναι ο τεχνολογικός κολοσσός που διεισδύει σε όλα τα παγκόσμια δεδομένα και ανέλαβε μυστικά την ελληνική διαχείριση της πανδημίας. Και μάλιστα πήρε το όνομά της από το εκπληκτικό βιβλίο του Τόλκιν, ο άρχοντας των δαχτυλιδιών!
Πρόκειται για την σφαίρα με την οποία ο Σάρουμαν, ο λευκός μάγος που είχε αλλαξοπιστήσει, είχε άμεση επικοινωνία με το απόλυτο κακό! Τουλάχιστον το όνομα της εταιρείας είναι απολύτως ταιριαστό με το αντικείμενο της.
Ο Σόρος «δεν εγκρίνει τις επιχειρηματικές πρακτικές της εταιρίας», ενώ ο ιδρυτής της ομολογεί ότι «κάθε τεχνολογία είναι επικίνδυνη όπως και η δική μας»
Πριν από έναν μήνα ο Τζορτζ Σόρος αποφάσισε να ξεφορτωθεί τις μετοχές της Palantir, μιας εταιρίας που εισήχθη στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης τον Σεπτέμβριο. Οι πραγματικοί λόγοι της κίνησης του αμφιλεγόμενου γκουρού των επενδύσεων, και όχι μόνο, ίσως να μη γίνουν ποτέ γνωστοί, όμως σε μια λακωνική ανακοίνωση το Soros Fund Management ανέφερε ότι «δεν εγκρίνει τις επιχειρηματικές πρακτικές της Palantir».
Περίπου την ίδια χρονική περίοδο, στα τέλη Νοεμβρίου, ο Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ έκανε μια ενθουσιώδη ανάρτηση για συμφωνία μεταξύ του υπουργείου Υγείας και του αμερικανικού κολοσσού Palantir Technologies που, αν και απασχολεί μόλις 2.500 υπαλλήλους, θεωρείται ο άρχοντας των… δαχτυλιδιών στην ανάλυση, στην επεξεργασία, στην αποθήκευση αλλά και την εξόρυξη «μεγάλων δεδομένων» σε όλο τον κόσμο.
Ποια είναι λοιπόν η Palantir, μια εταιρία που θεωρείται… eye in the sky; Η start-up (αναδυόμενη επιχείρηση) των 22 δισ. δολαρίων είναι ένα ελάχιστα γνωστό εργαλείο που αλλάζει τον κόσμο ακριβώς κάτω από τη μύτη μας, καθώς συλλέγει και επεξεργάζεται τεράστιες ποσότητες δεδομένων, προσπαθώντας να αντλήσει χρήσιμες πληροφορίες από το περιεχόμενό τους.
Η εταιρία Palantir Technologies πήρε το όνομά της από τον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών», το συγγραφικό αριστούργημα του Τζον Ρόναλντ Ρ. Τόλκιν, ενώ τα δύο κύρια προγράμματα λογισμικού του, το Gotham και το Foundry, συλλέγουν και επεξεργάζονται τεράστιους όγκους δεδομένων προκειμένου να εντοπίσουν συνδέσεις, μοτίβα και τάσεις που θα μπορούσαν να μπερδέψουν ακόμα και τους αναλυτές.
Ο δηλωμένος στόχος αυτής της «ολοκλήρωσης δεδομένων» είναι να βοηθήσει τους οργανισμούς να λάβουν καλύτερες αποφάσεις – και πολλοί από τους πελάτες του Palantir το πιστεύουν. Η Palantir, συγχρόνως, ισχυρίζεται ότι δεν δραστηριοποιείται σε χώρες που θεωρεί εχθρικές για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της, συγκεκριμένα στην Κίνα και τη Ρωσία, ενώ όταν πρωτοξεκίνησε, οι υπάλληλοί της, επικαλούμενοι πάντα τον Τόλκιν, περιέγραφαν την αποστολή τους ως τη «διάσωση του Shire»!
Πελάτης η CIA
Πνευματικό τέκνο του μεγιστάνα Πίτερ Τιλ, η Palantir ιδρύθηκε το 2003. Δημιουργήθηκε εν μέρει από την In-Q-Tel, εταιρία venture capital της CIA, η οποία παραμένει πελάτης. Η τεχνολογία της Palantir μάλιστα φημολογείται ότι χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό του Οσάμα μπιν Λάντεν, κάτι που όμως η ίδια η εταιρία ποτέ δεν παραδέχτηκε.
Είναι όμως γνωστό ότι η Palantir χρησιμοποιείται για την αντιτρομοκρατία από διάφορες δυτικές κυβερνήσεις. Οπως από τη γαλλική, καθώς οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας στράφηκαν στην Palantir μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις του Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι.
Ο διευθύνων σύμβουλός της Αλεξ Καρπ ισχυρίζεται, όπως αναφέρουν σε ρεπορτάζ τους οι «Νew York Times», ότι η Palantir βοήθησε στην αποτροπή αρκετών επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένης μίας ή δύο που -όπως υποστηρίζει- θα μπορούσαν να προκαλέσουν πολιτικό σεισμό. «Πιστεύω ότι ο δυτικός πολιτισμός στηρίχτηκε στους κάπως μικρούς ώμους μας μερικές φορές τα τελευταία 15 χρόνια» έλεγε χαρακτηριστικά ο Καρπ στο Παρίσι, όπου φιλοξένησε ένα συνέδριο για τους εταιρικούς πελάτες της Palantir.
Λίγους μήνες αργότερα θα ξεσπούσε η πανδημία του νέου κορονοϊού, η υπέρτατη απειλή για την ανθρωπότητα. Η Palantir λοιπόν μπήκε γρήγορα και σε αυτή τη μάχη. Μέχρι τον Απρίλιο, σύμφωνα με την εταιρία, περίπου 12 χώρες χρησιμοποιούσαν την τεχνολογία της για να εντοπίσουν και να περιορίσουν τον ιό, ενώ η ταχύτητα με την οποία η Palantir ανταποκρίθηκε στην αντιμετώπιση της πανδημίας υπογραμμίζει φαινομενικά την ευελιξία του λογισμικού της, αλλά και κάτι παραπάνω: το γεγονός ότι έχει διεισδύσει παντού. Κυριολεκτικά!
Παρόλο που η Palantir ισχυρίζεται ότι δεν αποθηκεύει ούτε πουλά δεδομένα πελατών που έχει ενσωματώσει στο λογισμικό της, όσοι ανησυχούν για τα προσωπικά δεδομένα βλέπουν την εταιρία ως ένα ιδιαίτερα κακόηθες avatar της επανάστασης των Big Data. Ακόμη και ο ίδιος ο Καρπ δεν αρνείται τον κίνδυνο, λέγοντας πως «κάθε τεχνολογία είναι επικίνδυνη (…) συμπεριλαμβανομένης της δικής μας». Το γεγονός λοιπόν ότι τα αρχεία υγείας εκατομμυρίων ανθρώπων διοχετεύονται τώρα μέσω του λογισμικού της Palantir από μόνο του ως γεγονός είναι κάτι που προκαλεί τρόμο.
Τη συμβουλεύονται FBI, NSA και… Ferrari
Την εταιρία Palantir χρησιμοποιούν, μεταξύ άλλων, ο στρατός των ΗΠΑ, το FBI, η NSA, το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών, το Αμερικανικό Ναυτικό Σώμα και η Πολεμική Αεροπορία, η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων, το West Point και το IRS.
Η επενδυτική τράπεζα Credit Suisse, την ίδια στιγμή, τη χρησιμοποιεί για να προστατεύεται από το ξέπλυμα χρήματος, ενώ η φαρμακευτική Merck K.G.a.A. στη Γερμανία τη χρησιμοποιεί για να επιταχύνει την ανάπτυξη νέων φαρμάκων.
Ακόμη και η Ferrari Scuderia όμως αξιοποιεί τις δυνατότητές της για να προσπαθήσει να κάνει τα αυτοκίνητα της Formula 1 πιο γρήγορα.
Η εταιρία έχει εμπλακεί στο σκάνδαλο της Cambridge Analytica και στις αμερικανικές εκλογές που ανέδειξαν νικητή τον Ντόναλντ Τραμπ και έχει κατηγορηθεί από τη συλλογικότητα των χάκερ Anonymous ότι υποστήριξε την ανάπτυξη εκστρατείας εναντίον των WikiLeaks.
Το σκάνδαλο στη Βρετανία και οι συμβάσεις που μένουν πάντοτε κρυφές
Στις αρχές Δεκεμβρίου σε δελτίο Τύπου της εταιρίας Palantir ανακοινώθηκε ότι στις 3 του μήνα πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη με τον συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της αμερικανικής εταιρίας Αλεξ Καρπ και το στέλεχος της Palantir Τζος Χάρις.
Η τηλεδιάσκεψη είχε ως θέμα την επέκταση της συνεργασίας της ελληνικής κυβέρνησης και της Palantir στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η ελληνική κυβέρνηση θα αξιοποιεί την πλατφόρμα λογισμικού Palantir Foundry (βασικά της προϊόντα είναι τα λογισμικά Gotham και Foundry) ώστε να παρέχει στους κυβερνητικούς αξιωματούχους που ασχολούνται με την πανδημία οδηγίες και «ροές εργασιών».
Ο αμερικανικός κολοσσός έχει φτιάξει, μάλιστα, ένα κέντρο ελέγχου κρίσεων για τον πρωθυπουργό, το οποίο εμφανίζει μια ολιστική επισκόπηση της κατάστασης της πανδημίας Covid-19 στην Ελλάδα σε πραγματικό χρόνο. «Θα μπορούσε να ερμηνευτεί ότι έτσι πραγματοποιείται μεταφορά ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των πολιτών/ασθενών Covid-19 σε τρίτα μέρη (ιδιωτική, κερδοσκοπική, αμφιλεγόμενη εταιρία-τιτάνας), χωρίς να ελέγχονται» αναφέρουν χαρακτηριστικά ερευνητές του Vouliwatch. «Αν έτσι συμβαίνει όμως, παραβιάζονται οι ρυθμίσεις του GDPR, το ενωσιακό δίκαιο, αλλά και το εθνικό δίκαιο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων» τονίζουν.
Ωστόσο, ενώ ο δημοσιογραφικός φορέας προσπάθησε να βρει τη σύμβαση στις πλατφόρμες ανάρτησης των δημοσίων συμβάσεων Δι@ύγεια και Προμηθέας, δεν τα κατάφερε.
Το πιο ανησυχητικό πρόσφατο παράδειγμα, εντούτοις, αποτελεί η υπόθεση του NHS, του βρετανικού εθνικού συστήματος υγείας. To Λονδίνο και το NHS υπέγραψαν σύμβαση με την Palantir για τη χρήση των λογισμικών της στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Τα δεδομένα που συλλέγονταν αποθηκεύονταν και επεξεργάζονταν από τη start-up τεχνητής νοημοσύνης Faculty. Ο ιδρυτής της Faculty, παρεμπιπτόντως, είναι ο αδελφός του Μπεν Γουόρνερ, ο οποίος «έτρεξε» την επιχείρηση δεδομένων για την καμπάνια υπέρ του Brexit.
H Faculty έχει καταγραφεί λοιπόν ότι έχει υπογράψει δημόσιες συμβάσεις αξίας 1.000.000 λιρών μέσα σε 18 μήνες. Η σύμβαση του NHS και της Palantir δεν είχε δημοσιοποιηθεί από τη βρετανική κυβέρνηση. Παρ’ όλα αυτά, έπειτα πολλαπλά αιτήματα κατάθεσης εγγράφων που υπέβαλαν η δικηγορική εταιρία τεχνολογικής δικαιοσύνης Foxglove και η πρωτοβουλία Οpendemocracy, το NHS έδωσε στη δημοσιότητα τη σύμβαση.
Η εντυπωσιακή και ύποπτη αποκάλυψη που προέκυψε από τη σύμβαση αυτή ήταν ότι το αντίτιμο δεν ξεπερνούσε τη… 1 λίρα, καθώς και ότι εκατομμύρια προσωπικά δεδομένα ασθενών συλλέγονταν από μια ιδιωτική εταιρία, ανάμεσά τους το ονοματεπώνυμο, η ηλικία, η κατοικία, οι αριθμοί των τηλεφώνων τους, τα επαγγέλματά τους και ειδικότερα οι θέσεις εργασίας τους αλλά και η καταγωγή τους και η φυλή τους, οι θρησκευτικές και πολιτικές τους πεποιθήσεις, τα ποινικά μητρώα τους και η κατάσταση της ψυχικής και πνευματικής τους υγείας.
Οι «εγκέφαλοι»: Ο σκιώδης σύμβουλος του Τραμπ και ο «σοσιαλιστής φιλόσοφος»
Ο μυστηριώδης CEO της εταιρίας Palantir Αλεξ Καρπ και, κάτω, ο επενδυτής Πίτερ Τιλ
Πίσω από την Palantir υπάρχει ένα δίδυμο που ξεκίνησε από τις εστίες του Στάνφορντ για να φτάσει τελικά έως την κορυφή της Σίλικον Βάλεϊ. Ο Πίτερ Τιλ είναι επιχειρηματίας, επενδυτής και μία από τις θρυλικότερες μορφές της «πρωτεύουσας» της παγκόσμιας τεχνολογίας. Μεταξύ άλλων, είναι συνιδρυτής του PayPal, ο πρώτος εξωτερικός επενδυτής της Facebook, μέτοχος εταιριών όπως η SpaceX και η LinkedIn και συμμέτοχος σε τρία μεγάλα επενδυτικά funds.
O Τιλ ήταν επίσης μέλος της προεκλογικής ομάδας του Τραμπ το 2016, αλλά και κινητήριος δύναμη στην ομάδα του ρεπουμπλικάνου μεγιστάνα. Είναι ο δισεκατομμυριούχος που μιλά τη γλώσσα των μονοπωλίων. Οταν μάλιστα το διαδικτυακό περιοδικό «Gawker» αποκάλυψε το 2007 ότι ο Τιλ είναι ομοφυλόφιλος, εκείνος θέλησε να πάρει την εκδίκησή του πληρώνοντας σε μια άλλη υπόθεση τα έξοδα της δίκης του παλαιστή του κατς Χαλκ Χόγκαν, που τελικά ώθησε στη χρεοκοπία το κουτσομπολίστικο μπλογκ!
Από το 2004 η εταιρία διευθύνεται από τον Αλεξ Καρπ, έναν ασυνήθιστο και εκκεντρικό ηγέτη που σπούδασε φιλοσοφία και επένδυσε για λογαριασμό πλούσιων Ευρωπαίων πελατών, πριν μπει στην Palantir. Ο Καρπ, που λύνει τον κύβο του Ρούμπικ σε 3 λεπτά (!) και αγαπά τις πολεμικές τέχνες, μεγάλωσε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Ο πατέρας του ήταν παιδίατρος και η μητέρα του καλλιτέχνις, ενώ ο ίδιος θυμάται τον εαυτό του ως παιδί να κατεβαίνει στις διαδηλώσεις κατά του Ρόναλντ Ρέιγκαν. Αλλωστε, όπως έχει πει στο παρελθόν, έχει χαρακτηρίσει τον εαυτό του σοσιαλιστή.
Ο Kαρπ πήρε το πτυχίο του από το κολέγιο Haverford της Πενσιλβανίας προτού φοιτήσει στη Νομική Σχολή του Στάνφορντ. Εκεί όπου γνώρισε κιόλας τον συνιδρυτή της PayPal Πίτερ Τιλ. Μετά το Στάνφορντ ο Καρπ άρχισε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο Goethe στη Φρανκφούρτη, ενώ περίπου την ίδια περίοδο μια κληρονομιά από τον παππού του ήταν το έναυσμα για επενδύσεις – σύμφωνα δε με το «Forbes», γρήγορα έγινε επιτυχημένος σε αυτό και δημιούργησε μια εταιρία με έδρα το Λονδίνο, την Caedmon Group, επενδύοντας για λογαριασμό πελατών υψηλής αξίας.
Ηταν το 2003 όταν ο πρώην συμφοιτητής του είχε ήδη ιδρύσει και πουλήσει το PayPal στο eBay αντί 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων και αποφάσισε να ξεκινήσει την Palantir, μαζί με τους επίσης αποφοίτους του Στάνφορντ Τζο Λονσντέιλ, Στίβεν Κοέν και Νέιθαν Γκέτινγκς. Την επόμενη χρονιά κιόλας στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρίας θα συμμετείχε και ο Καρπ.
Γιατί ο Σόρος ξεφορτώθηκε τις μετοχές
Η Soros Fund Management (SFM), η εταιρία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων που ιδρύθηκε από τον «σκοτεινό» επενδυτή Τζορτζ Σόρος, αποκάλυψε ότι σκοπεύει να πουλήσει το μερίδιο που έχει στην εταιρία ανάλυσης δεδομένων Palantir. Η Soros Fund Management ανακοίνωσε χαρακτηριστικά ότι «δεν εγκρίνει τις επιχειρηματικές πρακτικές της Palantir». «Η SFΜ πραγματοποίησε αυτή την επένδυση σε μια εποχή που οι αρνητικές κοινωνικές συνέπειες των big data ήταν λιγότερο κατανοητές» δήλωσε η εταιρία, προσθέτοντας επιπλέον ότι «η SFM δεν θα πραγματοποιούσε αυτή την επένδυση στην Palantir σήμερα».
Δεν είναι η πρώτη φορά όμως που ο Σόρος επιτίθεται δημόσια σε μια εταιρία τεχνολογίας. Τον Ιανουάριο του 2018 είπε ότι το Google και το facebook είναι «απειλή για την κοινωνία» και «εμπόδια στην καινοτομία». Προκαλεί πάντως εντύπωση ότι το fund είχε αποκτήσει 18.500.000 μετοχές της Palantir για περίπου 9,5 δολάρια καθεμία – μια επένδυση περίπου 175,3 εκατομμυρίων δολαρίων. Στις αρχές Οκτωβρίου ρεπορτάζ του BBC έκανε λόγο για μια αμφιλεγόμενη εταιρία η οποία κατάφερε στο ντεμπούτο της στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης να πετύχει αποτίμηση 22 δισ. δολαρίων. «Πρόκειται για εντυπωσιακό επίτευγμα για μία εταιρία, η οποία δεν έχει εμφανίσει μέχρι στιγμής ποτέ κέρδη, ενώ έχει να αντιμετωπίσει ανησυχίες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικότητας και στηρίζεται σε κρατικές υπηρεσίες για το ήμισυ σχεδόν των εσόδων της».
Η Palantir είναι ακριβή – οι πελάτες της πληρώνουν από 10 έως 100.000.000 δολάρια ετησίως. Η προσπάθεια της Palantir να διαθέσει το λογισμικό της στη διάθεση της αστυνομίας μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο τα όπλα που αρχικά προορίζονταν για τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας αναπτύσσονται τώρα σε αμερικανικούς δρόμους με στόχο την επιτήρηση του πληθυσμού.