Η παγκόσμια πολιτική Ιστορία βρίθει από παραδείγματα κορυφαίων ηγετών, οι οποίοι πλήρωσαν βαρύ πολιτικό κόστος όχι γιατί έκαναν «κάτι» κατά την άσκηση των καθηκόντων τους αλλά γιατί δεν είπαν την αλήθεια γι’ αυτό το «κάτι».
Από τον Μανώλη Κοττάκη
Κορυφαίο παράδειγμα, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, ο οποίος κηλίδωσε μια ενδιαφέρουσα οκταετή θητεία με την πεισματική άρνησή του να πει από την πρώτη στιγμή την αλήθεια για τη σχέση του με τη Μόνικα Λεβίνσκι. Οταν στάθηκε εμπρός στην κάμερα και παραδέχθηκε μέσα στον Λευκό Οίκο ότι διατηρούσε μια «ανάρμοστη σχέση» με την εκπαιδευόμενη του Λευκού Οίκου, το πολιτικό κόστος εκτοξεύτηκε στα ουράνια. Αν είχε πει την αλήθεια από την πρώτη ώρα, ίσως και να ήταν «συγχωρητέος». Δεν την είπε όμως, και στις δυτικές κοινωνίες αυτής της κουλτούρας η «παράλειψη» τούτη αποτελεί βαρύτατο ατόπημα. Διαταράσσει την εμπιστοσύνη του πολίτη στο πρόσωπο του πολιτικού.
Η παγκόσμια Ιστορία βρίθει επίσης από παραδείγματα ηγετών με καθυστερημένα ανακλαστικά όταν διαπράττουν ένα πολιτικό λάθος. Ή και με γρήγορα: Ο Τζόνσον διόρθωσε ταχύτατα το ατόπημα της ανοσίας της αγέλης και ανέκαμψε. Στην Ελλάδα η σχέση μας με την αλήθεια δεν είναι της αυτής τάξεως. Το εκλογικό σώμα αρέσκεται στην παραμυθία. Ούτε εκτιμάται ιδιαιτέρως η αναγνώριση του λάθους, πολύ περισσότερο η επανειλημμένη. Το λάθος θεωρείται στίγμα, όχι γενναιότητα. Μια κοινωνία σε μεγάλο βαθμό εκπαιδευμένη στις ωραιοποιήσεις ανέχεται συνήθως τους ηγέτες που την παραπλανούν και τιμωρεί τους ηγέτες που λαθεύουν. Ωστόσο την τελευταία δεκαετία τα ήθη σταδιακά άλλαξαν. Το σοκ των Μνημονίων που συγκλόνισε μια γενιά Ελλήνων, η οποία κολυμπούσε στο πέλαγος της άγνοιας, ήταν ισχυρότατο. Η πολιτική μας τάξη, μετά το ψευδές «Λεφτά υπάρχουν», έπαψε να είναι στο απυρόβλητο, έστω και αν αυτό είναι μερικές φορές λίαν ανθυγιεινό. Διότι εστιάζουμε στην παραπολιτική και όχι στην πολιτική. Είμαστε τιμωρητικοί στα μικρά ψέματα και ανεκτικοί στα μεγάλα.
Γράφω σήμερα με αφορμή την επικοινωνιακή διαχείριση δύο υποθέσεων από τα επιτελεία της Κουμουνδούρου και του Μαξίμου: Της «βίλας» Τσίπρα στο Σούνιο και της ποδηλατάδας Κυριάκου στην Πάρνηθα. Αρχίζω από τον ΣΥΡΙΖΑ: Η πολιτική ζημιά που υφίσταται ήδη ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι γιατί ενοικίασε ένα εξοχικό στο Σούνιο. Δικαίωμά του. Η ζημιά που υφίσταται οφείλεται στο γεγονός ότι οι επιτελείς του δεν λένε δημοσίως από την πρώτη στιγμή την αλήθεια και καταφεύγουν σε σοφιστείες. Το να μισθώσει κανείς ένα ακίνητο στο Σούνιο -στην ευρύτερη περιοχή όπου υπάρχουν ιδιόκτητες κατοικίες κορυφαίων πολιτικών της συντηρητικής παράταξης- και να μετακομίσει εκεί είτε προσκαίρως είτε μονίμως για να περάσει την καραντίνα με τα μικρά παιδιά του δεν είναι έγκλημα καθοσιώσεως. Και η Ν.Δ. που κατηγορεί τον κύριο Τσίπρα ότι ζει μυστικά σαν μεγαλοαστός ας αποφασίσει κάποτε τι θέλει τον αρχηγό της αντιπολίτευσης: Με τον Μαδούρο ή με την αστική τάξη; Μέσα στο σύστημα ή έξω από το σύστημα; Εν πάση περιπτώσει και οι αριστεροί έχουν δικαίωμα στην ιδιοκτησία ή στη μίσθωσή της. Άλλο όμως το δικαίωμα και άλλο το ψέμα. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης γνωρίζει άριστα ότι ένα από τα αδύνατα σημεία στο προφίλ του είναι ότι οι Ελληνες -αυτή η άποψη επικρατεί- τον θεωρούν «ψευταράκο». Οπως τον αποκάλεσε στο ντιμπέιτ του 2015 ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης.
Το «κουβαλά» αυτό και καμιά φορά τού «βγαίνει»: «Ψεύτες μάς είπαν, όχι κλέφτες» του ξέφυγε σε μια συνέντευξη. Και όμως: Ενώ ξέρει ότι η απόκρυψη της αλήθειας τού κάνει ζημιά, το κόμμα του επιμένει. Ρώτησα χθες το πρωί στην εκπομπή του Γιώργου Παπαδάκη στον ANT1 τον εκπρόσωπο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ Νάσο Ηλιόπουλο τι τελικά ισχύει; Αυτό που λένε οι ανακοινώσεις Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ ότι ο αρχηγός της αντιπολίτευσης διαμένει στο ίδιο εξοχικό που μισθώνει τα τελευταία έξι χρόνια ή οι αποκαλύψεις του Τύπου που υποστηρίζει ότι μισθώνει μεν στο Σούνιο αλλά άλλο εξοχικό, το οποίο ανακαίνισε δαπάναις του με αντάλλαγμα χαμηλό μίσθωμα και σύμβαση δεκαετούς διάρκειας; Ρώτησα όχι γιατί με νοιάζει πού διαμένει ο κύριος Τσίπρας. Δικαίωμά του, επαναλαμβάνω. Ρώτησα για να δω αν λέει την αλήθεια ο ΣΥΡΙΖΑ. Η αλήθεια είναι πιο σημαντική από μια μετακόμιση. Εάν από την πρώτη στιγμή είχε πει «ναι, μένει σε άλλο εξοχικό στην ίδια περιοχή», ποιο θα ήταν το πρόβλημα; Αλλά ο άπειρος κύριος Ηλιόπουλος μου έδωσε μια απάντηση που δεν το ξεκαθάριζε. Με συνέπεια να καταστεί σαφές ότι η ανακοίνωση που εξέδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είπε την αλήθεια. Η Κουμουνδούρου προτίμησε να μην πει απαρχής την αλήθεια γιατί, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ευρέθη στις εκλογές του 2019 στην περιοχή του 32%(παρά τις αποκαλύψεις για τη θαλαμηγό), εκείνη φοβάται για το τι θα πει για τον πρόεδρο το 3%.
Μη τυχόν και πει ότι δεν είναι ούλτρα αριστερός. Μα αστός γεννήθηκε ο άνθρωπος και ως αστός μεγάλωσε στον Διόνυσο, καμία σχέση με τα γνωστά ταγάρια του χώρου. Γιατί θα έπρεπε να απολογηθεί γιατί στα 46 του νοίκιασε ένα εξοχικό στο Σούνιο; Και όμως! Για να προστατευτεί το φιλολαϊκό προφίλ του αρχηγού η ενοχική Κουμουνδούρου δεν διστάζει να λέει ψέματα μπροστά στα μάτια μας. Χωρίς να αντιλαμβάνεται -εμάς δεν μας κόφτει, επιχαίρουμε- πως η εμπέδωση της εικόνας ενός κόμματος που είναι αναξιόπιστο και δεν λέει την αλήθεια στον λαό το καθιστά ανίκανο να φέρει σε πέρας ρόλο αποτελεσματικής αντιπολίτευσης στον τόπο. Οταν λες ψέματα στην αντιπολίτευση το 2012, ψέματα στη διακυβέρνηση το 2015 και ψέματα έστω για ήσσονος πολιτικής σημασίας θέματα στην αντιπολίτευση το 2020, ποιος περιμένεις να σε πιστέψει αν κάνεις αύριο μια σοβαρή καταγγελία για την πανδημία; Η απάντηση είναι ελάχιστοι, για να μην πω κανείς.
Άλλης τάξεως πρόβλημα αντιμετώπισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος αναγκάστηκε να αναγνωρίσει σε τηλεοπτική συνέντευξή του ότι ήταν λάθος η «ανεμελιά» της ποδηλατάδας. Γράφω «αναγκάστηκε», γιατί δεν είμαι βέβαιος ότι αντελήφθη πως έφερε τον εαυτό του σε αυτήν τη θέση. Στη συνέντευξη παραδέχθηκε ότι έκανε λάθος, αλλά διαμαρτυρήθηκε ότι «αυτό διογκώθηκε». Μάλλον το αντίθετο συνέβη! Ο πρωθυπουργός αναγνώρισε ένα λάθος, η δημόσια ανάδειξη του οποίου από τις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα ήταν μη-δε-νι-κή. Ο πρωθυπουργός αναδιπλώθηκε για ένα «θαμμένο» θέμα! Που δεν έπαιζε πουθενά παρά στην απίθανη δημοκρατία του twitter και του facebook. Σε αυτήν που υπερπένδυσε προεκλογικώς. Αυτή τον σύρει διαρκώς στο «συγγνώμη, λάθος»: Συγγνώμη, λάθος για τα vouchers, συγγνώμη, λάθος για τις αφίσες στο μετρό με τις αμβλώσεις, συγγνώμη, λάθος για το όνομα του σταθμού «Ευαγγελισμός», συγγνώμη, λάθος που δεν κλείσαμε νωρίτερα τη Θεσσαλονίκη, συγγνώμη, λάθος για το ποδήλατο.
Εδώ δεν πρόκειται για την αναγνώριση της αλήθειας αλλά για την αναγνώριση της ευθύνης. Το επικοινωνιακό επιτελείο του Μαξίμου αφήνει να τρέχουν επί μία εβδομάδα θέματα όπως το ποδήλατο, να γίνεται εκτεταμένη ζημιά στο πρόσωπο του πρωθυπουργού και στο τέλος θεωρεί ότι με ένα συγγνώμη, λάθος του ιδίου του πρωταγωνιστή όλα διορθώνονται. Δεν προστατεύονται έτσι τα πολιτικά κεφάλαια των ηγετών. Τα ανακλαστικά πρέπει να είναι γρηγορότερα. Αν αντιληφθείς τη δυναμική μιας αποκάλυψης από την αρχή και αν αντιληφθείς ότι στην εποχή των social media δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από το «σαράκι» της διασποράς (Share), τότε θα έρθει μια μέρα η ώρα που θα κάνεις το σωστό αλλά με καθυστέρηση. Τα «λάθη» πρέπει να σκοτώνονται γρήγορα. Και μάλιστα διά του εκπροσώπου που ομιλεί στο όνομα του πρωθυπουργού. Διότι αν ο πρωθυπουργός αναγνωρίζει συνεχώς δημοσίως λάθη, στο τέλος η εικόνα του θα ταυτιστεί με τη λέξη «λάθος».
Συγκεφαλαιώνω! Και τα δύο επιτελεία, Μαξίμου και Κουμουνδούρου, έχουν πρόβλημα ανακλαστικών. Το πρώτο δεν ξέρει να εξουδετερώνει τα λάθη, το δεύτερο δεν γνωρίζει πώς να διαχειρίζεται την αλήθεια. Πρόβλημα.