Γράφει ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος
Η επιστημονική διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σε συνέντευξη της στην εφημερίδα Δημοκρατία πριν λίγες μέρες αποκάλυψε ότι οι επιπτώσεις των lockdowns θα είναι δραματικές για μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Η δρ Σούμια Σουαμινάθαν δήλωσε ότι: «Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να βρεθούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, εκατομμύρια επιχειρήσεις θα κλείσουν, ενώ το ήμισυ του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού των 3,3 δισεκατομμυρίων κινδυνεύει να χάσει το βιός του. Τα lockdowns έχουν πολλαπλάσιες αρνητικές επιδράσεις στους ευάλωτους και οικονομικά ασθενέστερους πληθυσμούς».
Η προειδοποίηση της δρ. Σούμια Σουαμινάθαν, ουσιαστικά νο2 του ΠΟΥ, προστέθηκε στις επίσημες φωνές που θεωρούν πως το συλλογικό lockdown είναι ένα φάρμακο με ιδιαίτερα καταστροφικές παρενέργειες που απειλούν συλλογικά τις κοινωνίες. Ιδιαίτερα εφιαλτική είναι η πρόβλεψη της πως εξαιτίας των lockdowns, οι μισοί εργαζόμενοι του πλανήτη κινδυνεύουν να χάσουν τα προς το ζην. Αναλογιστείτε επίσης πως σε μια τέτοια περίπτωση εκατοντάδες εκατομμύρια παιδιά δεν θα γεννηθούν εξαιτίας της φτωχοποίησης άνω του ενός δισεκατομμυρίου νοικοκυριών. Επιπλέον τα lockdowns δημιουργούν άγχος, πανικό και κατάθλιψη που με τη σειρά τους αυξάνουν τα εγκεφαλικά, τις καρδιοπάθειες, τους καρκίνους, τα ψυχικά νοσήματα, τις αυτοκτονίες και αύριο την εγκληματικότητα. Οι συνθήκες λοιπόν του συλλογικού εγκλεισμού εγκυμονούν τις προϋποθέσεις για ένα κοινωνικό ολοκαύτωμα σε πολλά επίπεδα, ακόμη και στο υγιειονομικό.
Θα μπορούσαμε να βρούμε μια σοβαρή εναλλακτική λύση στη θέση των συλλογικών lockdowns που πιθανότατα θα εξελίσσονται σε στυλ ακορντεόν; Ίσως οι στατιστικές μελέτες της θνησιμότητας του κορονοϊού ανά ηλικιακά groups μας υποδείξουν πως πρέπει να κινηθούμε. Χρησιμοποιώ στοιχεία για παράδειγμα από την Έκθεση του ΕΟΔΥ στις 19 Νοεμβρίου. Συνολικά από τoν Covid-19 είχαμε 1347 θανάτους στην Ελλάδα αλλά κανένα θάνατο σε ηλικίες 0-17 ετών και μόνο 7 θανάτους στην ομάδα 18-39 ετών. Το οποιο σημαίνει πως το ποσοστό θνησιμότητας για τις ηλικίες κάτω των 40 ετών είναι μόνο 0,5%!!! Η μέση ηλικία των θανάτων είναι τα 80 έτη ενώ κανένας νέος κάτω των 25 ετών δεν έχει πεθάνει μέχρις στιγμής.
Δεν είναι μόνο οι ελληνικές στατιστικές που δείχνουν ότι οι νέοι πεθαίνουν σπανιότατα από τον ιό. Αν ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν κάτω των 65 ετών, τα νοσοκομεία στο Μπέργκαμο, στη Μαδρίτη και στη Νέα Υόρκη δεν θα είχαν ποτέ κατακλυστεί την άνοιξη που μας πέρασε.
Αν λοιπόν η επιδημία του κορονοϊού χτυπάει συντριπτικά τους ηλικιωμένους και σπάνια τους νέους μήπως η λύση θα ήταν ένα ηλικιακό lockdown; Όπου ηλικιωμένοι και ευπαθείς θα προστατεύονται στο σπίτι και οι νέοι με τις παραγωγικές ηλικίες θα εργάζονται για να μην καταρρεύσει η οικονομία και συνολικά η χώρα;
Την πρόταση για καραντίνα σε ηλικιωμένους προκειμένου να αποφευχθεί ένα συλλογικό lockdown την πρότειναν 4 καθηγητές οικονομικών του πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ σε εργασία τους που δημοσιεύθηκε το Μάιο στο περιοδικό Time. Ο τίτλος της μελέτης τους ήταν: “Ο δρόμος προς την ανάρρωση: Πως στοχευμένα lockdowns για ηλικιωμένους μπορούν να βοηθήσουν τις ΗΠΑ να ανοίξουν ξανά”. Την ιδέα υποστήριξε επίσης ο διακεκριμένος επιδημιολόγος-στατιστικολόγος καθηγητής του Στάνφορντ, Γιάννης Ιωαννίδης. Ο δήμαρχος της Μόσχας, Σεργκέι Σομπιάνιν, το Σεπτέμβριο ήταν ο πρώτος που την εφάρμοσε γράφοντας στον ιστοσελίδα του: “Οι Μοσχοβίτες που είναι άνω των 65 ετών και οι νεότεροι που πάσχουν από χρόνια νοσήματα δεν θα πρέπει να βγαίνουν πλέον από τα σπίτια ή τους κήπους τους”.
Μέτρα προστασίας των ηλικιωμένων, με χρήση SMS για να βγαίνουν από το σπίτι τους, ήταν μέσα στις επιλογές που εξέταζε η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αποφευχθεί το συλλογικό lockdown. Οι υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας ανέφερε τον Ιούλιο (και οι Χαρδαλιάς και Σύψας στα τέλη Σεπτεμβρίου) ότι συζητιόταν μια τέτοια εκδοχή (χωρίς να την χαρακτηρίσουν καραντίνα για τους ηλικιωμένους) αλλά τελικά δεν εφαρμόστηκε.
Μια καραντίνα για τους ηλικιωμένους πρέπει να περιλαμβάνει φυσικά μόνο τους συνταξιούχους και όχι τους εργαζόμενους σε κρίσιμες θέσεις, πιχι ανώτερους δημόσιους λειτουργούς και διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων. Πρέπει επίσης να συνδυάζεται και με άλλα μέτρα, για παράδειγμα τη χρήση μάσκας (σε μέρη συνωστισμού όμως και όχι συνολικά), τα τακτικά τεστ, το κλείσιμο των συνόρων με χώρες που έχουν έξαρση της επιδημίας (κάτι που δεν έκανε η Ελλάδα με τη Β.Μακεδονία), την ενίσχυση των συγκοινωνιών για την αποφυγή συνωστισμών (νο1 λόγος για την υπερμετάδοση του ιού σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση) και τέλος την ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Μια ενισχυμένη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα μπορούσε να είχε γλυτώσει την κατάρρευση του συστήματος υγείας που παρατηρούμε αυτές τις μέρες, ακόμη και την επιβάρυνση του. Μάθαμε πιχι ότι το 80% των χειρουργείων δεν εξυπηρετείται λόγω Covid-19 και πως ακόμη και καρκινοπαθείς δυσκολεύονται να βρουν ΜΕΘ. Λίγοι συνειδητοποιούν επίσης πως στις εντατικές όταν συνωστίζονται ηλικιωμένοι με πολλά υποκείμενα νοσήματα ο καθένας, αυξάνονται κατακόρυφα οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις με αποτέλεσμα συχνά οι ΜΕΘ αντί να σώζουν, να στέλνουν γρηγορότερα στον άλλο κόσμο (45%-50% των περιστατικών που εισάγονται για Covid19, πεθαίνουν). Θυμίζω την περίπτωση του καθηγητή και πρώην υπουργού Υγείας, Δημήτρη Κρεμαστινού, που αρχικά ανακοινώθηκε πως πέθανε από κορονοϊό αλλά όπως αποκάλυψε ο βουλευτής του ΚΙΝΑΛ Ανδρέας Λοβέρδος είχε νικήσει τον κορονοϊό και την πνευμονία που αντιμετώπιζε εξαιτίας του και τελικά νικήθηκε από την πολυήμερη παραμονή του στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Mε την ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) και την επιλογή από την πλευρά της πολιτείας να μπορούν να νοσηλεύονται κατ’ οίκον τα ελαφρά και τα μεσαία περιστατικά της επιδημίας, με τις συμβουλές οικογενειακών γιατρών, θα είχαμε γλυτώσει την επιβάρυνση του συστήματος υγείας και ένα μεγάλο ποσοστό θανάτων που προήλθαν από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Ειδικά όσοι ασθενείς είναι κάτω των 70 ετών, σύμφωνα με πρόταση του καθηγητή Γιάννη Ιωαννίδη, θα έπρεπε να ενθαρρύνονται να κάθονται σπίτι τους, να χρησιμοποιούν συσκευή οξυγόνου αν είναι ανάγκη και να μην μπλοκάρουν τα νοσοκομεία, να μην κολλάνε σε άλλους τον κορονοϊό και να μην κολλήσουν από άλλους ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις.
Δυστυχώς στην Ελλάδα παρά τα καιρούς διάφορα νομοθετήματα για την ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, αποδείχθηκε ότι η κρίσιμη αυτή υπηρεσία είναι κυριολεκτικά εξαφανισμένη όσον αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η μαγική λέξη σήμερα (και όχι μόνο στην Ελλάδα) είναι μόνο οι ΜΕΘ και όχι η προληπτική ιατρική και η εξωνοσοκομειακή περίθαλψη στα πρώτα στάδια της νόσου από τον Covid. Xαρακτηριστικό επίσης του πόσο υποτιμούν την Πρωτοβάθμια Φροντίδα οι κρατούντες είναι ότι η κυβέρνηση περικόπτει στον προυπολογισμό του 2021 μεταβιβάσεις προς αυτήν από τα 249 εκατομμύρια ευρώ φέτος στα 152 εκατομμύρια ευρώ το 2021. Μείωση δηλαδή κατά 39% μέσα σε ένα έτος!
Το καμπανάκι που έκρουσε η επιστημονική διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη ραγδαία φτωχοποίηση που φέρνουν τα συλλογικά lockdowns αλλα και η τραγική επιβάρυνση έως κατάρρευση των συστημάτων υγείας των δυτικών χωρών επιβάλουν την άμεση αναζήτηση νέων εναλλακτικών μοντέλων. Μια καραντίνα που θα προστατεύει τους ηλικιωμένους και ευπαθείς και η αναβάθμιση του ρόλου της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην αντιμετώπιση της επιδημίας είναι προτάσεις που πρέπει να εξεταστούν σοβαρότερα.