Ο κατάλογος των αμοιβαίων αντεκδικήσεων μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας είναι μακρύς, αλλά οι δύο πρώην σύμμαχοι των ΗΠΑ κατάφερναν γενικά να διατηρήσουν την εχθρότητά τους εντός αποδεκτών ορίων. Ένα αυξανόμενο κίνημα που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση για μποϊκοτάζ των τουρκικών αγαθών στο Βασίλειο δείχνει ότι αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να αλλάξει.
Μια δεκαετία διμερούς μετατόπισης
Οι κυβερνήσεις της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας έχουν υποστηρίξει αντίθετες πλευρές διεθνών κρίσεων σε διάφορα σημεία της τελευταίας δεκαετίας. Το χάσμα άνοιξε για πρώτη φορά το 2011 όταν ξέσπασε ένα πλήθος “λαϊκών διαδηλώσεων” σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο – την «αραβική άνοιξη».
Η Τουρκία αγκάλιασε ευρέως και έγινε εξέχων υποστηρικτής της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και του πολιτικού Ισλάμ εν γένει, πολλοί από τους οποίους οι υποστηρικτές θεώρησαν την Άγκυρα ως πρότυπο. Ωστόσο, για μια ισλαμική θεοκρατία όπως η Σαουδική Αραβία, η Αραβική Άνοιξη αντιπροσώπευε μια υπαρξιακή απειλή και το Βασίλειο απάντησε σπρώχνοντας πίσω τους υποστηρικτές της Τουρκίας σε όλα τα μέτωπα. Η αντιπαλότητα αναζωπυρώθηκε για άλλη μια φορά το 2017, όταν η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν εγκαινίασαν τον αποκλεισμό του Κατάρ – έναν άλλο κρατικό σύμμαχο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας .
Η Τουρκία, μαζί με το Ιράν, βοήθησαν το Κατάρ με διπλωματική υποστήριξη και πολύ αναγκαίες εξαγωγές βασικών αγαθών, αμβλύνοντας τις πιο σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις του αποκλεισμού. Η επόμενη και αναμφισβήτητα πιο αποφασιστική ένταση συνέβη όταν δολοφονήθηκε ο Σαουδάραβος αντιφρονούντας Τζαμάλ Κασόγκι στο Σαουδικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη το 2018. Περίπου 26 Σαουδάραβες υπήκοοι έχουν οδηγηθεί στα τουρκικά δικαστήρια για τη δολοφονία. Ο Ερντογάν έχει επίσης προβεί σε αόριστες κατηγορίες για έγκριση της επιχείρησης στα υψηλότερα επίπεδα της Σαουδικής κυβέρνησης…. Ωστόσο, ο Ερντογάν επανήλθε στο επεισόδιο Khashoggi, με δημόσιους υπαινιγμούς για ένα αδίστακτο «σκιώδες κράτος» που λειτουργεί στη Σαουδική Αραβία.
Στη συνέχεια, συνέβη κάτι περίεργο το 2019: άρχισαν να εμφανίζονται αναφορές για ανεπίσημο εμπάργκο, τουρκικών εξαγωγών από τη Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους στον Κόλπο. Μοιάζει πολύ με το μποϊκοτάζ που επί του παρόντος ζητείται από τον Πρόεδρο Ερντογάν εναντίον γαλλικών εμπορευμάτων…Φαίνεται ότι υπάρχουν παρασκηνιακές πιέσεις που ασκούνται στις Σαουδικές επιχειρήσεις για, μποϊκοτάζ όλων των τουρκικών εξαγωγών. Αν και αυτές οι πιέσεις εκδηλώθηκαν για πρώτη φορά πέρυσι, πρόσφατα εντείνονται όλο και περισσότερο. Για παράδειγμα, την περασμένη εβδομάδα, ο Σαουδάραβος πρίγκιπας Abdurrahman Bin Musa’ad Al-Saud ζήτησε το μποϊκοτάζ να συνεχιστεί έως ότου «η Άγκυρα επανεξετάσει τις πολιτικές της για το Βασίλειο».
Παράλληλα ο Ajlan al-Ajlan, επικεφαλής του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Σαουδικής Αραβίας, ζήτησε μποϊκοτάζ σε «οτιδήποτε τούρκικο» στις αρχές Οκτωβρίου. Άλλα πρόσφατα παραδείγματα περιλαμβάνουν τέσσερα από τα μεγάλα σούπερ μάρκετ του Βασιλείου, που ανακοινώνουν ότι δεν θα μετέφεραν τουρκικά προϊόντα στο μέλλον. Τέλος, υπάρχει η ξαφνική εμφάνιση πινακίδων σε διάφορα καταστήματα στο Ριάντ που ωθούν τους πελάτες να αποφύγουν τα τουρκικά προϊόντα.
Οι κλήσεις για μποϊκοτάζ εμφανίστηκαν επίσης στα κοινωνικά μέσα, με hashtag όπως “#Boycott_Turkish_Products” και “Turkish_Products_Boycott_Campaign” που έγιναν τάσεις τον τελευταίο μήνα.
Η Σαουδική Αραβία απορρόφησε περίπου τουρκικές εξαγωγές αξίας 3,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια του 2019, με τρόφιμα, ρούχα, καπνό και δομικά υλικά να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών. Το 2020, οι τουρκικές εξαγωγές στο Βασίλειο ανέρχονται σε 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια έως τον Αύγουστο, μειωμένες κατά περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια στο ίδιο σημείο πέρυσι. Ωστόσο, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εάν οι πτώση αυτή είναι αποτέλεσμα του COVID-19 ή του μποϊκοτάζ της Σαουδικής Αραβίας.
Ένας αγώνας για περιφερειακή και θρησκευτική ηγεμονία
Το κίνημα μποϊκοτάζ μπορεί να θεωρηθεί ως μια άλλη αποφασιστική κίνηση από την πλευρά της Σ.Αραβίας, στην καμπάνια της Υεμένης και την (πιθανή) έγκριση της δολοφονίας του Khashoggi, πως προωθεί μια τολμηρή εξωτερική πολιτική για το Βασίλειο. Η κόντρα της κυριαρχίας της Σαουδικής-Τουρκίας είναι μακροχρόνια, αλλά το μποϊκοτάζ έρχεται σε μια εποχή ιδιαίτερης αδυναμίας της Τουρκίας. Φαίνεται ότι το Βασίλειο προσπαθεί να «κλωτσήσει την Τουρκία ενώ βρίσκεται κάτω»….
Αυτό έρχεται επίσης σε μια στιγμή που ο Πρόεδρος Ερντογάν καταβάλλει προσπάθειες για να προβάλει μια εικόνα ότι, η Τουρκία μπορεί να αντέξει οικονομικά μια άλλη διπλωματική πυρκαγιά που πρέπει να σβήσει.
Το άθροισμα όλων των πιο πάνω επιδεινώνει τις σχέσεις Σαουδαραβίας-Τουρκίας, με πιθανές γεωπολιτικές επιπτώσεις σε μια περιοχή που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Ένα πιθανό αποτέλεσμα είναι ένας άξονας ΗΠΑ-Σ.Αραβίας-Ισραήλ-Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, σε αντίθεση με ένα μπλοκ Τουρκίας-Ιράν-Κατάρ.
Έχουν βάση και ενδιαφέρον, όπως επισημαίνουν πολλοί, οι ανησυχίες της Σ. Αραβίας για την τουρκική επιρροή που επεκτείνεται στο πεδίο της μαλακής ισχύος και των πολιτιστικών εξαγωγών, και οι Σαουδάραβες έχουν αναπτύξει ακόμη και ένα είδος «ιστορικού πολέμου» για να αμφισβητήσουν την οθωμανική κληρονομιά στον ισλαμικό κόσμο. geopoliticalmonitor.com