Το σύνθημα το έδωσε ο Γερμανός υπουργός Υγείας (Deutschland uber alles – Η Γερμανία πάνω απ’ όλα) και στο θέμα του εμβολίου κατά του κορονοϊού
Από τον Μιχάλη Ψύλο
«δημοκρατία»
«Ως Γερμανός υπουργός Υγείας θα ήταν δύσκολο για μένα να εξηγήσω πώς γίνεται ένα εμβόλιο που παράγεται στη Γερμανία να δοθεί για εμβολιασμούς πιο γρήγορα σε άλλες περιοχές του κόσμου απ’ ό,τι στην ίδια τη Γερμανία» δήλωσε ο υπουργός Υγείας Γενς Σπαν μετά την ανακοίνωση των γερμανικών εταιριών Pfizer και BioNTech για την κατά 90% αποτελεσματικότητα του εμβολίου τους κατά του κορονοϊού.
Ακόμη και η γερμανική εφημερίδα «Die Welt» κάνει λόγο για «ξαφνικό εθνικισμό των εμβολίων στη Γερμανία», εκφράζοντας την αντίθεσή της στη λογική «πρώτα η Γερμανία». Αλλωστε πολύ πρόσφατα και πριν από την ανακοίνωση των δύο γερμανικών εταιριών ο πρόεδρος της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ είχε ταχθεί κατά του «εθνικισμού εμβολίων», παροτρύνοντας όλα τα έθνη να συνεργαστούν και να αποφύγουν τον εγωισμό στην προσπάθεια αντιμετώπισης του κορονοϊού – ιδίως όταν πρόκειται για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου. «Κανείς δεν είναι ασφαλής από τον Covid-19. Κανείς δεν είναι ασφαλής ωσότου είμαστε όλοι ασφαλείς από αυτόν. Ακόμη και όσοι νικάνε τον ιό μέσα στα σύνορά τους παραμένουν αιχμάλωτοι εντός αυτών των συνόρων ωσότου νικηθεί παντού» είχε προειδοποιήσει ο Σταϊνμάγερ.
Η «Die Zeit», από την άλλη, προχωρά μάλιστα ακόμη περισσότερο τονίζοντας ότι «σε έναν απολύτως δίκαιο κόσμο θα μπορούσε η Γερμανία να πάρει λιγότερα εμβόλια από αυτά που αναπτύχθηκαν από τις δύο γερμανικές εταιρίες. Και αυτό γιατί η Γερμανία διαθέτει ένα καλά εξοπλισμένο σύστημα υγείας, ενώ χώρες όπως η Βραζιλία χρειάζονται το εμβόλιο, αντικειμενικά, με πολύ πιο επείγοντα τρόπο». «Αυτό φυσικά είναι δύσκολο να εξηγηθεί πολιτικά» σημειώνει η γερμανική εφημερίδα.
Για να είμαστε δίκαιοι βέβαια, ο «εθνικισμός των εμβολίων» δεν αναπτύσσεται μόνο στη Γερμανία. Ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε συγκροτήσει τον περασμένο Απρίλιο την Operation Warp Speed, μια συμμαχία της αμερικανικής κυβέρνησης και των εταιριών με σκοπό τη γρήγορη διάθεση εμβολίων κατά του κορονοϊού «πρώτα στην Αμερική».
Το γεγονός αυτό είχε πυροδοτήσει κύμα αγανάκτησης σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο και τότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά η έννοια του «εθνικιστικού εμβολιασμού»: όταν δηλαδή οι κυβερνήσεις υπογράφουν συμφωνίες με φαρμακοβιομηχανίες για να εφοδιάσουν αποκλειστικά τους δικούς τους πληθυσμούς με εμβόλια προτού καταστούν διαθέσιμα σε άλλες χώρες, αφήνοντας τους υπόλοιπους -και κυρίως τις φτωχότερες χώρες- στην τύχη τους.
Σήμερα περισσότερες από 160 εταιρίες και οργανισμοί σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να αναπτύξουν εμβόλια κατά του Covid-19, αλλά μόλις 10 έχουν φτάσει στη Φάση 3 των κλινικών δοκιμών. Εκτός από τη BioNTech και την Pfizer, η σουηδοβρετανική εταιρία Astra Zeneca και οι αμερικανικές Moderna, Johnson & Johnson και Novavax βρίσκονται σε αυτήν τη φάση της έρευνας. Οι υπόλοιπες πέντε υποψήφιες είναι μία ρωσική και τέσσερις κινεζικές, αλλά γι’ αυτές δεν υπάρχει σχεδόν καμία επαληθεύσιμη πληροφορία αναφορικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα των εμβολίων τους.
«Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρχαν φόβοι ότι χώρες όπως η Κίνα ή οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να κρατήσουν ένα εμβόλιο για τον εαυτό τους» επισημαίνει η εφημερίδα «Die Welt» και προσθέτει: «Η Γερμανία διεκδικεί τη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν διάθεση των εμβολίων. Ξαφνικά σχεδόν κανείς δεν σκέφτεται τις άλλες χώρες. Το σύνθημα “Η Αμερική πρώτα” έγινε ξαφνικά “Η Γερμανία και η Ευρώπη πρώτα”. Οι εξηγήσεις δεν ακούγονται τόσο διαφορετικές από εκείνη την εποχή».
Η πολιτική του Τραμπ, ο «τραμπισμός», σε όλο του το μεγαλείο στη Γερμανία, που υποτίθεται ότι τον πολέμησε. Συνολικά οι πλούσιες χώρες έχουν ήδη υπογράψει συμφωνίες για την εξασφάλιση 3,7 δισεκατομμυρίων δόσεων από δυτικές φαρμακοβιομηχανίες. Η Βρετανία είναι μάλιστα πρωταθλήτρια σε αυτόν τον τομέα έχοντας παραγγείλει αρκετά εμβόλια για πέντε δόσεις ανά κάτοικο! Η Κίνα έχει επίσης ανακοινώσει ότι θα προμηθεύσει πρώτα τον δικό της πληθυσμό και τους εταίρους της στη γεωστρατηγική πολιτική του Πεκίνου «One belt, one road». Στη Ρωσία, με το πρόγραμμα εμβολίων «Sputnik 5», ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν χρησιμοποιεί συχνά μια φραστική αναλογία με τη διαμάχη στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
«Καμία χώρα στον κόσμο δεν δίνει προτεραιότητα στη δίκαιη διανομή ενός νέου εμβολίου» λέει ο Κλέμενς Σουάνχολντ, πολιτικός σύμβουλος του διεθνούς φιλανθρωπικού οργανισμού ONE στη Γερμανία. «Αυτό είναι ένα σκάνδαλο που δεν μπορούμε να αντέξουμε. Ο εθνικιστικός εμβολιασμός είναι τυφλός και θα κοστίσει πολλές ζωές» προειδοποιεί.
Η Ινδία και η Νότια Αφρική πρότειναν τα εμβόλια που δοκιμάστηκαν με επιτυχία να μην έχουν πατέντα, ώστε οι τοπικές φαρμακευτικές εταιρίες στις φτωχότερες χώρες να μπορούν να παράγουν το ίδιο εμβόλιο αντί να το εισάγουν. Ακόμη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι πραγματικά υπέρ αυτής της πρότασης. «Οταν όμως αυτό συζητήθηκε στη Γερμανική Ομοσπονδιακή Επιτροπή Υγείας, ο αρμόδιος υφυπουργός το απέκλεισε» γράφει η «Die Zeit».
Είναι το χρήμα λοιπόν και τα κέρδη από τα χρυσοφόρα συμβόλαια των κυβερνήσεων με τις εταιρίες που τροφοδοτούν τον «εθνικισμό των εμβολίων». Όχι μόνο η ανάγκη προστασίας του πληθυσμού των αναπτυγμένων χωρών. Ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Αλμπερτ Μπουρλά, λίγη ώρα μετά τη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του εμβολίου της εταιρίας του, κέρδισε 5.600.000 δολάρια πωλώντας το 62% των μετοχών της Pfizer που είχε στην κατοχή του, καθώς αμέσως κατέγραψαν άνοδο κατά 15%. Βέβαια τα 5.600.000 δολάρια αποτελούν περίπου το ένα τρίτο των περσινών αποδοχών του Μπουρλά, που έφτασαν στα 15.000.000 δολάρια. Η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Pfizer Σάλι Σούσμαν με τον ίδιο τρόπο κέρδισε περίπου 2.000.000 δολάρια.
Οι μεγάλοι φαρμακευτικοί κολοσσοί και πολλοί πολιτικοί τους εκπρόσωποι βλέπουν δυστυχώς την πανδημία ως μια τεράστια ευκαιρία να αυξήσουν τα κέρδη τους και να δουν τις μετοχές τους να εκτοξεύονται. Δεν σκέφτονται καν τον ανθρώπινο πόνο ούτε τις ανθρώπινες απώλειες.
Δεν νοιάζονται επίσης για το γεγονός ότι η συμπεριφορά να αποκλειστούν χώρες από την πρόσβαση σε εμβόλια για τον Covid-19 θα κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία έως και 1,2 τρισ. δολάρια ετησίως σε απώλειες του ΑΕΠ, σύμφωνα με νέα μελέτη του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού RAND Europe.
Και το τραγικό είναι ότι από την αρχή της πανδημίας αποκαλύφθηκαν οι αδυναμίες των διεθνών οργανισμών στην αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.