Ένας από τους σπουδαιότερους φιλόσοφους στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Λόρδος Rabbi Sacks απεβίωσε το Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2020 σε ηλικία 72 ετών αφού είχε διαγνωστεί με καρκίνο μόλις πριν ένα μήνα.
Ο Πρωθυπουργός Johnson εκφράζοντας τη βαθιά του λύπη είπε ότι «οι ηγετικές του ικανότητες είχαν βαθιά επίδραση σε ολόκληρη τη χώρα και σε όλο κόσμο». Ο ηγέτης των Εργατικών Sir Keir Starmer με τη σειρά του είπε ότι « ήταν μια μεγάλη διάνοια , η κομψότητα της οποίας και η καλοσύνη του ξεπερνούσαν τα όρια της εβραϊκής κοινότητας». Και η Πρόεδρος της Επιτροπής των Αντιπροσώπων των Εβραίων στο Ηνωμένο Βασίλειο Marie van der Zyl, τον χαρακτήρισε ως «ένα γίγαντα τόσο της εβραϊκής κοινότητας όσο και της ευρύτερης κοινωνίας». Και ο Αρχιεπίσκοπος της Καντουαρίας Justin Welby επαίνεσε την θρησκευτική του αφοσίωση και ηγετική ικανότητα καθώς και την βαθιά του δέσμευση για διαπροσωπικές σχέσεις.
Φωτογραφικό στιγμιότυπο από την ανάρτηση του BBC 7.11.2020 «Από αριστερά ο Chief Rabbi Ephraim Mirvis στη μέση ο Λόρδος Sacks και δεξιά ο Πρίγκιπας της Ουαλίας Κάρολος ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον Λόρδος Sacks ως ένα «σταθερό φίλο». https://www.bbc.co.uk/news/uk-54857556
Ο Λόρδος Sacks, Ορθόδοξος Εβραίος, γεννήθηκε στις 8 Μαρτίου 1948 στο Lambeth του Λονδίνου, και ξεκίνησε την ανώτερη φοίτησή του στο Christ’s College του Finchley στο βόρειο Λονδίνο και μετά στο πανεπιστήμιου του Cambridge για το Master στη Φιλοσοφία. Το 1991 ανέλαβε ως ο Chief Rabbi(μέχρι το 2013) πνευματικός ηγέτης της Ορθόδοξης, της μεγαλύτερης Εβραϊκής κοινότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Συγγραφέας 25 βιβλίων, συχνός σχολιαστής στα βρετανικά μέσα ενημέρωσης, διορίστηκε στη Βουλή των Λόρδων το 2009 και πέραν των επισκέψεών του σε πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο είχε διοριστεί και Καθηγητής Δικαίου, ηθών και της Βίβλου στο King’s College του Λονδίνου. Το 2005 τιμήθηκε με το τίτλο του Knight Bachelor για τις υπηρεσίες του στη κοινότητα και δια-θρησκευτικές σχέσεις και το 2006 τιμήθηκε από το Δημαρχείο του Barnet με το Honorary Freeman of the London Borough of Barnet.
Ο Λόρδος Sacks όμως ξεχωρίζει και για μια σύντομη -6 λεπτών – ομιλία του, ίσως η πιο σημαντική από τις προσφορές του, στη Βουλή των Λόρδων στις 9 Δεκεμβρίου 2011 για τους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής. Αξίζει να σημειώσουμε συνοπτικά τι είπε τότε και την αναφορά του στην τότε «ιδέα» της Αραβικής Άνοιξης.
Martin Luther King : «Στο τέλος, θα θυμόμαστε όχι τα λόγια των εχθρών μας, αλλά τη σιωπή των φίλων μας»
Είπε μεταξύ άλλων : «… Ήταν ο Martin Luther King που είπε «Στο τέλος, θα θυμόμαστε όχι τα λόγια των εχθρών μας, αλλά τη σιωπή των φίλων μας». Γι΄αυτό είναι που νοιώθω ότι δεν μπορούσα να μείνω σιωπηρός σήμερα. Ως Εβραίος στη Χριστιανική Βρετανία, γνωρίζω πόσο εγώ, οι μακαριστοί γονείς μου και, ολόκληρη η Βρετανική Εβραϊκή Κοινότητα χρωστούν σ΄αυτό το χριστιανικό έθνος, που μας έδωσε το δικαίωμα της ελευθερίας στη θρησκεία μας δίχως φόβο. Δεν πρέπει επομένως ως Εβραίοι να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα των Χριστιανών σε άλλα μέρη του κόσμου να ζουν και να εξασκούν την θρησκεία τους δίχως φόβο» και φόβο είναι που αντιμετωπίζουν πολλοί χριστιανοί στη μέση Ανατολή σήμερα; Έχουμε ήδη ακούσει σήμερα για τα δεινά των Κοπτών Χριστιανών στην Αίγυπτο, των Μαρωνιτών Χριστιανών στη περιοχή του Λιβάνου που ελέγχει η Χεσπολάχ, τη μαζική έξοδο των Χριστιανών από το Ιράκ , στη Συρία, ακούσαμε πέρσι για το κάψιμο εκκλησιών, αυτοκτονίες βομβιστών με το θάνατο 22 Χριστιανών στο Κάιρο… Εγώ, και ελπίζω όλοι οι εβραίοι στη Βρετανία, να σταθούμε δίπλα στους Χριστιανούς αδελφούς και όλων όσων υποφέρουν λόγω της θρησκείας τους… Γι΄αυτό η μοίρα των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή σήμερα είναι άμεσα μια δοκιμή για την Αραβική Άνοιξη. Η Ελευθερία είναι αδιαίρετη, και εκείνοι που την αρνούνται στους άλλους δεν θα την κερδίσουν ποτέ για τους εαυτούς των. Δεύτερον θρησκείες που ξεκινούν με δολοφονίες των αντιπάλων τους καταλήγουν στη δολοφονία των δικών τους ανθρώπων….Από τον καιρό της Συνθήκης της Βεστφαλίας το 1658 Χριστιανοί πολεμούσαν Χριστιανούς-Καθολικούς εναντίον Προστετάντων. Σήμερα στη Μέση Ανατολή και αλλού, ριζοσπάστες Ισλαμιστές πολεμούν εκείνους που θεωρούν ως το μεγαλύτερο Σατανά… Το τραγικό της θρησκείας είναι ότι μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους σε πόλεμο στο όνομα του Θεού της ειρήνης, να μισούν στο όνομα του Θεού της αγάπης, να εξασκούν κακία στο όνομα του Θεού της συμπόνιας και να δολοφόνου στο όνομα του Θεού της ζωής. Κανένα από αυτά προσδίδει τιμή στη πίστη. Είναι μια βεβήλωση του ονόματος του Θεού. Ο Θεός να προστατεύει του Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής και πιστούς που υποφέρουν λόγω της θρησκείας τους οποιοιδήποτε και να είναι οπουδήποτε και να βρίσκονται».
Θα κλείσω υπενθυμίζοντας την συνέντευξη του Λόρδου Sacks στην EmilyMaitlis (BBC 2 Newsnight) στις 23 Μαρτίου 2020 εν μέσω Κορωνοιού, για την οποία έγραψα στη «Ελευθερία» Λονδινου 9.4.2020 και «Σημερινή» στη Κύπρο στις 5.4.2020 « Sacks: Πήραμε λάθος δρόμο…». Στην οποία έδωσε τη δική του μαρτυρία για την κατάντια της σημερινής κοινωνίας. Για την ανάγκη αναθεώρησης του τρόπου ζωής μας, ότι ο κορωνοϊός θα δοκιμάσει το έθνος (ΗΒ) όπως δοκιμάστηκε και κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, αλλά και ότι θα το ξεπεράσουμε ως καλύτεροι άνθρωποι… Μίλησε για την χλιδή και τα τρωτά μας, για την ευαισθητοποίηση για αλληλοβοήθεια, για το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Ότι είχαμε πέραν του δέοντος ατομικισμό, πέραν του δέοντος φιλελεύθερη δημοκρατία και πολύ λίγη έννοια για συλλογικότητα ως ανθρωπότητα και ως έθνος. Για πέραν του δέοντος δικαιώματα και πολύ λίγο για ευθύνες και «δεν ξέρω γιατί το αφήσαμε να μας ξεφύγει, γιατί δίχως ευθύνες στο τέλος δεν έχεις ούτε δικαιώματα… Σήμερα η Δύση έχει χάσει τον δρόμο της… Γι’ αυτό πιστεύω ότι αυτό που περνούμε θα μείνει στη μνήμη και θα αλλάξει τον καθένα από εμάς και, όσο σκληρό και αν φαίνεται να το λέμε, θα κοιτάμε πίσω και θα λέμε βγήκαμε καλύτεροι άνθρωποι» είπε μεταξύ άλλων.
https://simerini.sigmalive.com/article/2020/4/5/lordos-saks-perame-lathos-dromo/
Ας το ελπίσουμε…
Αιωνία του η Μνήμη.
Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Λονδίνο 8.11.2020