Βασίλης Δημ. Χασιώτης
Ο πρωθυπουργός στο τελευταίο μήνυμά του στο λαό για τα νέα μέτρα κατά του κορωναϊού, αναφέρθηκε και στους «ψεκασμένους». «…Αν χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στους ειδικούς, θα υπακούσουμε πιο εύκολα στα κελεύσματα των εύκολων και απλοϊκών συνθημάτων. Και δεν αναφέρομαι μόνο στους λίγους «ψεκασμένους». Αλλά και σε εκείνους που δικαιολογημένα είναι κουρασμένοι από αυτή την πολύμηνη περιπέτεια…» είπε.
Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται αναφορά στους «ψεκασμένους». Όμως, όταν πλέον η λέξη αυτή αρχίζει να εμφανίζεται στον επίσημο πολιτικό θεσμικό λόγο, ο πολίτης, επιθυμεί να γνωρίζει περί τίνος πρόκειται.
Ο καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος, αναφερόμενος στον παραπάνω χαρακτηρισμό του πρωθυπουργού περί «ψεκασμένων», σημείωσε : «Μέχρι σήμερα κάθε λογής ψεκασμένοι και ανώνυμα τρολ προσπαθούν να κυριαρχήσουν με την διακίνηση ψευδών ειδήσεων και έντονων επιθέσεων εναντίων όσων διαφωνούν μαζί τους. Οι επιθέσεις είναι συνήθως μαζικές, κατευθυνόμενες και μνημεία ασυναρτησίας… Με τους ψεκασμένους και τα τρολ δεν υπάρχει διάλογος. Διάλογος γίνεται με ορθολογικούς ανθρώπους που προτείνουν διαφορετικές προσεγγίσεις και εναλλακτικές προτάσεις πάντα μέσα στα πλαίσια της αναγνώρισης ότι αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη πανδημία. Η διασπορά ψευδών ειδήσεων και η συστηματική και χυδαία επιθετικότητα στους επιστήμονες δεν είναι μέρος μιας πολυφωνικής και ανεκτικής κοινωνίας. Είναι η χειρότερη μορφή σκοταδισμού που υπονομεύει την υγεία μας, τη δημοκρατία μας και τους θεσμούς μας… Δεν μπορεί μια μικρή μειοψηφία να τρομοκρατεί και παραπληροφορεί συστηματικά… Ο σκοπός τους δεν είναι να κάνουν διάλογο. Είναι να σας εκφοβίσουν. Δεν πρέπει όμως να αφήσουμε το φόβο και μια μικρή μειοψηφία να κυριαρχήσουν. Στους αγενείς δεν απαντάμε ευγενικά. Σε αυτούς που εκφοβίζουν είμαστε αμείλικτοι». (https://www.flash.gr/greece/1713381/ilias-mosialos-psekasmenoi-opos-tous-eipe-o-mitsotakis)
Σύμφωνα λοιπόν με τον καθηγητή κ. Μόσιαλο, του οποίου την προσέγγιση στο ζήτημα εδώ την επιλέγουμε ενδεικτικά, ένας «ψεκασμένος» είναι : όποιος διαδίδει ψευδείς ειδήσεις και μάλιστα κατά τρόπο συστηματικό και χυδαίο, ή/και όποιος διαφωνεί «έντονα» και «επιτίθεται» εναντίον όσων διαφωνούν μαζί του (επομένως, δεν ανέχεται τον διάλογο), ή/και όποιος λέει ασυναρτησίες, ενώ ο «ψεκασμός» αυτού του είδους υπονομεύει μεταξύ άλλων τη δημοκρατία και τους θεσμούς μας, όλα δε αυτά μέσω της συστηματικής παραπληροφόρησης και της «τρομοκρατίας», τέλος δε, είναι και αγενείς. Φυσικά, όλες οι παραπάνω τοποθετήσεις -όπως άλλωστε και αυτή του πρωθυπουργού- γίνονται με αφορμή τα λαμβανόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του covid-19, όμως, ως εννοιολογικό περιεχόμενο που αποδίδεται στη λέξη «ψεκασμένοι», νομίζω πως έχει μια ευρύτερη εφαρμογή.
Βέβαια, υπάρχει και άλλη ερμηνεία των πραγμάτων, που προέρχεται από άλλους που δεν συμμερίζονται την παραπάνω αναφορά στους «ψεκασμένους», τουλάχιστον ως προς το ειδικό ζήτημα των μέτρων κατά της πανδημίας. Έτσι, μια τέτοια άποψη είναι (επίσης ενδεικτικά) και τούτη : «Το τηλεοπτικό μήνυμα του Πρωθυπουργού το μεσημέρι του Σαββάτου ήταν το πιο καθαρό και σαφές της πανδημιακής περιόδου που διανύουμε. Έπειτα από ένα πλήρες οκτάμηνο σχεδόν ολοκληρωτικής απουσίας ουσιαστικών μέτρων υποστήριξης της δημόσιας υγείας, προφύλαξης των εργαζόμενων και δραστικών παρεμβάσεων για την προστασία της υγείας ανηλίκων και ενηλίκων πολιτών της, η χώρα χωρίζεται σε δύο διακριτά μέρη. Το κόκκινο και το πράσινο κομμάτι της. Το απαραίτητο παραγωγικό και το αχρείαστο πολιτικό – πνευματικό – ψυχαγωγικό. Οι λογικοί που τηρούν το κυβερνητικό ευαγγέλιο από τη μία, οι «ψεκασμένοι» που δεν ταυτίζονται με αυτό από την άλλη. Στη μέση, ένας Ναπολεόντειος Μωυσής που διχάζει ποικιλοτρόπως έναν ολόκληρο λαό εν μέσω κατάστασης έκτακτης ανάγκης, για να περάσει από μέσα η θάλασσα της ανεπάρκειας και των συμφερόντων που εκπροσωπεί». (https://thepressproject.gr/i-charamada-tis-ameleias/). Βέβαια, επειδή στον πολιτικό λόγο, το πιο εύκολο πράγμα είναι το να εκτοξεύονται απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί, ορθά επισημαίνεται πως : «Ψεκασμένοι χαρακτηρίζονται ακόμα και από στελέχη της κυβέρνησης και του κράτους αυτοί που διαφωνούν με το να φοράνε μάσκες τα παιδιά στα σχολεία. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο γιατί οι μάσκες στα σχολεία δεν είναι υποχρεωτικές σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Σουηδία. Είναι ψεκασμένες οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών; Ή μήπως οι Ολλανδοί δεν αγαπούν τα παιδιά τους;.. Και ναι, υπάρχουν και στην Ολλανδία φωνές που θέλουν τα παιδιά να φοράνε μάσκες στα σχολεία -και κάποια σχολεία ακολουθούν δικούς τους κανόνες- αλλά δεν διανοήθηκε κάποιος Ολλανδός να πει ψεκασμένους αυτούς που πήραν την απόφαση να μην είναι υποχρεωτικές οι μάσκες στα σχολεία. Θέλω να βγουν ο Μητσοτάκης και η Κεραμέως και να πουν πως η ολλανδική κυβέρνηση αποτελείται από ψεκασμένους…;» («Είμαι ψεκασμένος», 9 Σεπτεμβρίου 2020, https://pitsirikos.net. Βλέπε και το παρόμοιας προσέγγισης άρθρο : «Ποιοι είναι ψεκασμένοι;» της Κατερίνας Τζωρτζινάκη, εις https://www.naftemporiki.gr/story/1636285/poioi-einai-psekasmenoi, όπου γίνεται αναφορά σε διαφοροποιήσεις στη χρήση μασκών στα σχολεία στην Ολλανδία, Ιταλία, Σουηδία, Αγγλία, Σκωτία). Ώστε εδώ λοιπόν, περίπου έχουμε μια «ανταπόδοση» του χαρακτηρισμού σε όσους θεωρούν «ψεκασμένους» επειδή αντιτίθενται στις απόψεις τους. Διότι αν ισχύουν τα κριτήρια του καθηγητή κ. Μόσιαλου για το πότε κάποιος θεωρείται «ψεκασμένος», τότε το μόνο που έχουμε να περιμένουμε να διαπιστώσουμε ποιοι είναι αυτοί οι «ψεκασμένοι», είναι να δούμε ποια ποιοι ή ποια παράταξη θα είναι εκείνη που θα κερδίσει στον πόλεμο των επιχειρημάτων ή των εντυπώσεων (ανεξάρτητα από την βαρύτητα και την λογική των επιχειρημάτων), διότι αυτή η έκβαση και μόνο θα είναι εκείνη που θα «επιβεβαιώσει» ποιοι ή ποιοι έχουν προσβληθεί από τον «ιό» που σε καθιστά «ψεκασμένο».
Τώρα, μιας και μιλάμε για «ψεκασμούς» και «ψεκασμένους» στο πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης, έστω και αν αυτή είναι ενδεδυμένη με τον επιστημονικό μανδύα, μιας και ούτε και η επιστημονική κοινότητα είναι απαλλαγμένη ενίοτε εξαιρετικά αντίθετων απόψεων περί των ακολουθητέων μέτρων αντιμετώπισης ενός μείζονος υγειονομικού ενδιαφέροντος θέμα, είναι φανερό, πως «ψεκασμένος» είναι όποιος ανήκει στην «αντιπέρα όχθη». Εν προκειμένω, η ουσιαστική μάχη προκειμένου κάποιος ή κάποια παράταξη να μην «χρεωθεί» σ’ αυτή ο χαρακτηρισμός αλλά η αντίπαλη παράταξη, θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από το ποιος ελέγχει τους μηχανισμούς ελέγχου της διαμόρφωσης της Κοινής Γνώμης, όμως αυτό μονάχα κατ’ αρχήν. Διότι στο μέτρο και το βαθμό που και τα ίδια αυτά μέσα μαζικής ενημέρωσης, ιδίως τα συστημικά, θεωρούνται από τη Κοινή Γνώμη κι αυτά «ψεκασμένα», απλώς αυτό που συμβαίνει, είναι οι πολίτες από την άνεση του καναπέ τους να παρακολουθούν το bra de fer μεταξύ εκείνων που αγωνίζονται να αποτινάξουν από πάνω τους τον χαρακτηρισμό, ενώ την ίδια στιγμή, θεωρούνται όλοι τους «ψεκασμένοι» από κάποιους από τους πολίτες (που ως ψιθυρίζεται ίσως και να αποτελούν την πλειοψηφία) που αισθάνονται για ακόμα μια φορά θεατές στο ίδιο έργο του ποιος τελικά θα τον κυβερνήσει γι ακόμα μια φορά, με αποτελέσματα μάλλον αναμενόμενα.
Οι «ψεκασμένοι», είναι λοιπόν ένας πολιτικός νεολογισμός με εφαρμογή σε κάθε περίπτωση πολιτικής διαφωνίας, ακόμα και στις διεθνείς σχέσεις. «Οι «ψεκασμένοι»» Ακάρ και Σία!» είναι ο τίτλος άρθρου (του Πέτρο Μακρή στο https://www.in.gr/2020/09/15/apopsi/oi-psekasmenoi-akar-kai-sia/) όπου καυτηριάζονται τοποθετήσεις που δεν αντέχουν στη κριτική των Χουλουσί Ακάρ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Ντεβλέτ Μπαχτσελί).
Συνοψίζω : «ψεκασμένος» είναι μια άλλη λέξη για τον «διαφωνούντα». Όχι όμως για τον όποιο «διαφωνούντα», αλλά για τον «διαφωνούντα» που είναι και πολιτικός αντίπαλος, και πάλι όχι ο οιοσδήποτε. Π.χ. ένας πολιτικός (πόσο μάλλον αν είναι «πρωτοκλασάτος») που μπορεί να διαφωνεί με ένα οποιοδήποτε μέτρο της οποιασδήποτε κυβέρνησης, που όμως ανήκει στην ίδια πολιτική παράταξη με τη κυβέρνηση, ασφαλώς πολύ δύσκολα θα χαρατκηρισθεί ως «ψεκασμένος» από την κυβέρνηση ή από άλλα πολιτικά στελέχη της παράταξής του, ενώ την ίδια στιγμή, μπορεί να χαρακτηρίζεται «ψεκασμένος» ένας πολιτικός αντίπαλος που έχει ακριβώς την ίδια διαφωνία με το ανωτέρω στέλεχος, ενώ άλλος πολιτικός αντίπαλος από άλλο κόμμα (του οποίου την αντιπολίτευση για κάποιον λόγο η κυβέρνηση αντιμετωπίζει πιο ήπια) που κι αυτός διαφωνεί για τον ίδιο λόγο να αναφέρεται απλά ως «διαφωνών». Είναι λοιπόν ένας ακόμα νεολογισμός που θα κάνει τον «κύκλο» του έως ότου «κλείσει», αφού εννοιολογικά τίποτα δεν προσφέρει. Απλά, αυτό που επιδιώκει είναι να απαξιώσει τον «διαφωνούντα», ως ανόητο και παράλογο. Αυτές οι δύο τελευταίες λέξεις μπορεί να εκφράσουν πιο σωστά το ουσιαστικό περιεχόμενο της λέξης «ψεκασμένος». Όμως, σε κάθε περίπτωση, αυτό για να «λειτουργήσει» έχει ένα προαπαιτούμενο όπως ήδη σημειώσαμε, δηλαδή, όποιος καταγγέλλει κάποιον ως «ψεκασμένο» να μη θεωρείται και ο ίδιος «ψεκασμένος» από τον κόσμο, δηλαδή, ότι και ο ίδιος δεν λέει ανοησίες, δεν εκφοβίζει, δεν παραπλανά. Εδώ μάλιστα, μετρά η συνολική αντίληψη που έχει ο κόσμος για έναν πολιτικό, τον οποιοδήποτε, και όχι μονάχα αν ειδικώς ως προς ένα σημείο μπορεί να τον αποδέχεται ή όχι.