Όταν ο μεγάλος Τούρκος συγγραφέας Αζίζ Νεσίν έγραφε πριν από πολλά χρόνια ότι «δύο πράγματα δεν ευδοκιμούν στην Τουρκία, ο καφές και η δημοκρατία», δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι σήμερα στην πατρίδα του δεν θα ευδοκιμεί ούτε το… ρακί!
Από τον Μιχάλη Ψύλο
Εβδομήντα έξι άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στην Τουρκία τις τελευταίες 10 ημέρες από νοθευμένο ρακί! Μόνο στη Σμύρνη τα θύματα του νοθευμένου αλκοόλ ανέρχονται σε 32! Η είδηση, που προβάλλουν οι ελάχιστες αντιπολιτευόμενες εφημερίδες στη γείτονα, έχει την αιτία της: Οφείλεται στην οικονομική πολιτική του Τούρκου προέδρου Ερντογάν! «Το σουλτανικό καθεστώς προχώρησε σε μεγάλη αύξηση των ήδη υπερβολικών φόρων στα αλκοολούχα ποτά για να αυξήσει τα δημόσια έσοδα λόγω της άσχημης κατάστασης της οικονομίας, με αποτέλεσμα οι πολίτες να καταφεύγουν στο παράνομο ρακί, που πολλές φορές είναι νοθευμένο και επικίνδυνο» γράφει στη γερμανική «Frankfurter Allgemeine Zeitung» (FAZ) o Τούρκος δημοσιογράφος Μπουλέντ Μαμάι. Κατά την τελευταία δεκαετία, οι φόροι στο αλκοόλ στην Τουρκία έχουν αυξηθεί κατά περίπου 500%.
Η τεράστια αύξηση των φόρων στα αλκοολούχα ποτά δεν επηρεάζει άλλωστε και πολύ την εκλογική βάση του Ερντογάν και ταιριάζει με τον ισλαμικό χαρακτήρα της κυβέρνησης. Έτσι στην Τουρκία οι καταναλωτές οινοπνευματωδών ποτών πληρώνουν τους υψηλότερους φόρους. Αποτέλεσμα; Αντί οι πολίτες να ξοδεύουν μια περιουσία για ένα μπουκάλι ρακί, προσπαθούν να παράγουν το δικό τους ρακί στο σπίτι, το οποίο τους κοστίζει μόνο το ένα πέμπτο της λιανικής τιμής. Οι ιστοσελίδες με συνταγές για την παρασκευή ρακί ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Έχουν ακόμα δημιουργηθεί ηλεκτρονικά καταστήματα που προσφέρουν πρώτες ύλες για παραγωγή ρακί, όπως αιθυλική αλκοόλη και έλαιο γλυκάνισου.
Όταν όμως η κυβέρνηση Ερντογάν παρατήρησε μείωση των φορολογικών εσόδων από τις πωλήσεις αλκοόλ, απαγόρευσε τη διάθεση στην αγορά της πιο σημαντικής πρώτης ύλης για την παραγωγή ρακί: Η αιθυλική αλκοόλη από τη γεωργική παραγωγή δεν επιτρέπεται πλέον να διατίθεται στα σούπερ μάρκετ και στο διαδίκτυο. Αλλά οι επιτήδειοι βρήκαν τρόπους για να ανατρέψουν την απαγόρευση.
Εάν δεν βρίσκουν αιθανόλη για να παρασκευάσουν ρακί, αγοράζουν μεθανόλη, που χρησιμοποιείται ως καύσιμο και διαλυτικό σε χρώματα. Κάποιοι, δυστυχώς, κατέφυγαν σε ακόμα πιο επικίνδυνες ουσίες. Συνδύασαν προϊόντα καθαρισμού, όπως απολυμαντικά, με βάση το αλκοόλ και με αρώματα αλκοόλ και τα πούλησαν ως ρακί. Γι’ αυτό η Τουρκία θρηνεί ήδη 76 νεκρούς το τελευταίο δεκαήμερο. Δεκάδες άνθρωποι δίνουν επίσης μάχη για τη ζωή σε μονάδες εντατικής θεραπείας στα νοσοκομεία. Ακόμη κι αν επιβιώσουν όμως, θα έχουν υποστεί μόνιμη βλάβη, όπως απώλεια όρασης. Η κυβέρνηση δεν φαίνεται να νοιάζεται και πολύ. Αντίθετα, γελάνε κιόλας! Ενα στέλεχος της νεολαίας του AKP του Ερντογάν έγραψε στο διαδίκτυο: «Αν θέλετε να απαλλαγείτε από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πίνετε μόνο καθαρό αλκοόλ».
Ο μεγάλος πονοκέφαλος του Ερντογάν και του περιβάλλοντός του δεν προέρχεται άλλωστε από το αλκοόλ, το οποίο ως ευσεβείς μουσουλμάνοι αποφεύγουν, αλλά από την άσχημη κατάσταση της οικονομίας της χώρας. Με τη λίρα να κατρακυλάει συνεχώς, έχοντας υπερβεί πλέον το φράγμα των 10 λιρών ανά ευρώ, η κατάσταση επιδεινώνεται όλο και περισσότερο.
Όπως γράφει το Bloomberg, από το 1999 είχε να δει η Τουρκία τέτοια ραγδαία υποτίμηση της λίρας. Και τότε, τρία χρόνια αργότερα, η χώρα μπήκε στα χέρια του ΔΝΤ…
Ο Ερντογάν προσπαθεί να σταματήσει την κατρακύλα της λίρας αγοράζοντας συνεχώς… χρυσό. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού, η τουρκική Κεντρική Τράπεζα πολλαπλασίασε τα αποθέματα χρυσού τα τέσσερα τελευταία χρόνια. Από 116 τόνους χρυσού στο τέλος του 2016, τα τουρκικά αποθέματα χρυσού ανέρχονται πλέον σε 686 τόνους. Αυτό φέρνει την Τουρκία στην ένατη θέση όσον αφορά τα αποθέματα χρυσού, αλλά μόνο στη 18η θέση όσον αφορά την οικονομική δύναμη.
Και η τρέλα του Ερντογάν με τον χρυσό δεν αφορά, βέβαια, την πλειονότητα των πολιτών στη γείτονα, που τα φέρνουν πολύ δύσκολα εις πέρας… Μελέτη των Τούρκων οικονομολόγων Χαλούκ Λεβέντ, Αϊσέ Αϊλίν Μπαγιάρ και Ονέρ Γκιουνσαβντί προβλέπει ότι ο αριθμός των Τούρκων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας μπορεί φέτος να φτάσει τα 20.000.000! Το ένα τέταρτο του πληθυσμού, δηλαδή!
Όπως γράφει η FAZ, «σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το 40% των πολιτών δεν είναι πλέον σε θέση να πληρώσει τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και φυσικού αερίου. Ενα στα τέσσερα άτομα στη χώρα είναι άνεργο και δεν υπάρχει προοπτική επένδυσης στη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Η Τουρκία έχει σπάσει όμως και το ρεκόρ του εξωτερικού χρέους. Είναι η 18η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, αλλά η 6η όσον αφορά το εξωτερικό χρέος». Δραματική έκκληση στην κυβέρνηση να μειώσει επειγόντως την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος απηύθυνε ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Εμπόρων (TESK) Μπεντεβί Παλαντέκεν.
«Οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου αυξήθηκαν περισσότερο από 30% σε σύγκριση με πέρυσι. Προκειμένου οι έμποροι και οι άνθρωποί μας να αντιμετωπίσουν τον επερχόμενο χειμώνα, και εν μέσω της πανδημίας που επεκτείνεται, θα πρέπει να γίνει επείγουσα μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Διαφορετικά δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ούτε τις επιπτώσεις της πανδημίας ούτε και την αύξηση του αριθμού των θυμάτων» τόνισε ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Εμπόρων.
Τι απαντά ο Ερντογάν; Με τις ανακοινώσεις για την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα, που θα χρειαστούν ίσως μία δεκαετία για να είναι εκμεταλλεύσιμα, αλλά και συμβουλές προς τους φτωχούς για… νηστεία και προσευχή! Πρόσφατα ο Ερντογάν είπε σε μια συγκέντρωση: «Αυτός που περιμένει υπομονετικά, όταν υπάρχουν ελλείψεις, είναι πραγματικά ευσεβής».
Την ίδια ώρα, βέβαια, οι δαπάνες του παλατιού του Ερντογάν είχαν αυξηθεί σε πάνω από 1.000.000 ευρώ την ημέρα! Φυσικά και δεν χρειάζονται υπομονή οι πιστοί στον Ερντογάν επιχειρηματίες, όπως ο μεγαλοκατασκευαστής Ορχάν Κεμάλ Καλιοντσού, τον οποίο ο Τούρκος πρόεδρος έκανε ζάμπλουτο μέσω δημόσιων συμβολαίων αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ. Σε ανταπόδοση, βέβαια, ο όμιλος του Καλιοντσού πρωτοστατεί στην προώθηση της κυβερνητικής προπαγάνδας μέσω των media που έχει αγοράσει, όπως η εφημερίδα «Sabah». Το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο…
Την ίδια ώρα, το τουρκικό κράτος έχει στείλει δικαστικό επιμελητή σε περίπου 300.000 φοιτητές, επειδή δεν μπορούν να εξοφλήσουν το δάνειο που είχαν πάρει από το κράτος για τις σπουδές τους!
Όπως γράφει η εφημερίδα «Evrensel», σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του τουρκικού υπουργείου Οικονομικών, περίπου 280.000 απόφοιτοι δεν μπορούν να αποπληρώσουν το εκπαιδευτικό δάνειο που είχαν λάβει από το κράτος για να σπουδάσουν, γιατί απλά είναι άνεργοι ή υποαπασχολούνται. Με επίσημα στοιχεία, οι άνεργοι πτυχιούχοι ανέρχονται σε 876.000, αλλά άλλοι 1.317.000 νέοι και νέες που τελείωσαν τις σπουδές τους δεν καταγράφονται καν στο εργατικό δυναμικό και φυσικά δεν θεωρούνται άνεργοι ,αλλά… οικονομικά αδρανείς.
Η Ζεϊνέπ Μπιλίρ λέει στην «Evrensel» ότι προσπαθεί εδώ και τρία χρόνια να αποπληρώσει το δάνειό της, αλλά είναι αδύνατον. «Κάποιοι ορθώνουν συνεχώς εμπόδια στους νέους» λέει η Ζεϊνέπ. «Μας θέλουν αμόρφωτους. Κάθε χρόνο υπόσχονται ότι θα λύσουν το θέμα των σπουδαστικών δανείων, δίνουν κάποια ελπίδα στους νέους, αλλά το ξεχνούν στο… τραπέζι. Θέλουμε μια λύση τώρα. Εάν -όπως λέει η κυβέρνηση- υπάρχει μια “συνεχώς αναπτυσσόμενη οικονομία”, γιατί δεν υποστηρίζουν τους νέους;» είναι το ερώτημα της Ζεϊνέπ.
Η απάντηση του Ερντογάν; Εθνικιστικές και πολεμικές κορόνες και απειλές μήπως και η Ζεϊνέπ, όπως και τα εκατομμύρια της φτωχολογιάς στη γείτονα, ξεχάσουν την ανέχεια, λησμονήσουν τα καθημερινά προβλήματα, μπροστά στο νέο μεγαλείο ανασύστασης της… οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Και μετά κάποιοι αναρωτιούνται γιατί ο Ερντογάν αποκαλεί «ψυχασθενή» τον Μακρόν…