Το ανεπανάληπτο συγκινητικό μήνυμα στα συρματομπλέγματα της σκλαβωμενης Αμμοχώστου από Ελληνοκυπρία πρόσφυγα…..
«ΑΦΗΣΑ ΜΕΣΑ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΟΥ. ΑΝΟΙΞΕΤΕ»
Και η αλυσοδεμένη πόλη…άνοιξε για τους ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ και εισέβαλαν ξανά με Γ΄ ΑΤΤΙΛΑ, επί Ελληνικού, αλλά και Ευρωπαϊκού εδάφους. Και οι δόλιοι σύμμαχοι μας αρκούνται στα μεγάλα κούφια λόγια περί καταδίκης. Αίσχος, ντροπή. GET LOST σε όλους, που εγκατέλειψαν την Ελληνική Κύπρο μόνη και έσωθεν και έξωθεν επίδοξους ολετήρες …..
Απόσπασμα από λυρικό πόνημα του Αντώνη Αντωνά.
ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ ΚΟΥΡΑΓΙΟ.
ΚΡΑΤΑ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ, ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΕΧΕΙΣ ΒΑΣΤΑΞΕΙ ΠΟΝΟ….
ΑΕΙΦΟΡΟΣ, ΕΝΑΛΙΑ, ΖΩΗΦΟΡΟΣ *ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ. *ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ
ΟΙ ΜΑΡΑΜΕΝΕΣ ΔΑΦΝΕΣ,ΤΑ ΖΑΡΩΜΕΝΑ ΜΕΡΣΙΝΙΑ.
ΤΟΥ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΥ, ΘΑ ΞΑΝΑΓΕΝΝΗΘΟΥΝ,
ΘΑ ΜΥΡΟΒΟΛΗΣΟΥΝ, ΤΑ ΑΗΔΟΝΙΑ ΤΑ ΠΙΚΡΟΓΕΛΑΣΜΕΝΑ,
ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΣΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΥΣΗ ΤΗΝ ΑΜΜΟ ΘΑ ΚΕΛΑΔΗΣΟΥΝ
ΚΑΙ ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΘΑ ΛΑΛΗΣΟΥΝ,
ΟΙ ΝΥΜΦΕΣ ΚΑΙ ΝΕΡΑΙΔΕΣ ΞΑΝΑ ΘΑΤΡΑΓΟΥΔΗΣΟΥΝ
ΚΑΙ ΖΩΗ ΘΑ ΔΩΣΟΥΝ, ΜΕ ΤΙΣ ΓΛΥΚΕΣ ΦΩΝΕΣ ΤΟΥΣ
ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΘΑ ΥΜΝΗΣΟΥΝ… ΔΥΝΑΜΗ ΖΩΗΣ…
ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ ΘΑ ΔΩΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, ΤΗΝ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟ.
ΤΟΥΣ ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ ΘΑ ΔΙΩΞOYN ΚΑΙ ΑΓΕΡΑΣ ΘΑ ΦΥΣΗΞΕΙ ΝΕΑΣ ΠΝΟΗΣ
*Σαλαμίνα. Η αδελφή αρχαία ΕΛΛΗΝΙΚΗ πόλη της Αμμοχώστου.
Η Σαλαμίνα υπήρξε πρωτεύουσα της Κύπρου για χίλια περίπου χρόνια και σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε από τον Τεύκρο, γιό του Τελαμώνα, βασιλιά του νησιού της Σαλαμίνας και αδελφού του Αίαντα, ο οποίος κατέφθασε στην Κύπρο μαζί με άλλους Έλληνες με το τέλος του Τρωικού πολέμου. Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι η Σαλαμίνα κατοικείται από Αχαιούς από τον δωδέκατο αιώνα π.Χ. (Ύστερη Εποχή του Χαλκού Γ.
Η αρχαία Ελληνική Σαλαμίνα απέχει περί τα 6 χλμ από Αμμόχωστο.
*ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ / ΑΡΣΙΝΟΗ
Κατά τη βασιλεία του Κωνσταντίου Β’ καταστράφηκε από θεομηνία η πόλη της Σαλαμίνας της Κύπρου και καταποντίστηκε το μεγαλύτερό της μέρος στη θάλασσα από το σεισμό, ενώ το υπόλοιπο κατέπεσε στο έδαφος. Ο Κωνστάντιος Β’ ο ίδιος την ανοικοδόμησε, απάλλαξε τους κατοίκους της πόλης, που επέζησαν του σεισμού, από τους φόρους για τέσσερα χρόνια και έκτισε διάφορα κτίσματα στην πόλη που ονομαζόταν προηγουμένως Σαλαμίνα και μετονομάστηκε σε Κωνσταντία εξαιτίας εκείνου.
Οι αραβικές επιδρομές πολλές και συνεχείς κατέστρεψαν και την Κωνσταντία και οι κάτοικοι της, όσοι διασώθηκαν, μετακινήθηκαν νοτιότερα και εγκαταστάθηκαν στην Αρσινόη την οποία είχε κτίσει ο Πτολεμαίος Φιλάδελφος ο Β’ προς τιμή της συζύγου και αδελφής του Αρσινόης.
Η Αρσινόη παραμελήθηκε και χώθηκε στην άμμο και είναι αυτή που μετονομάστηκε ύστερα Αμμόχωστος, δηλαδή η πόλη που είναι χωμένη στην άμμο.
Επιλεγμένα ενδεικτικά αποσπάσματα κειμενογραφίας περί ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ.
(Απόσπασμα Wikipedia.)
Πριν την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η πόλη των Βαρωσίων είχε πληθυσμό 39.000 κατοίκων. Μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974, ο Ελληνο-Κυπριακός απέσυρε τις δυνάμεις του από τη Λάρνακα. Ο Τουρκικός Στρατός προχώρησε μέχρι την Πράσινη Γραμμή, η οποία είναι και τα σημερινά σύνορα μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Ώρες πριν Ελληνοκυπριακός και Τουρκικός Στρατός είχαν βρεθεί σε μάχη στους δρόμους της Αμμοχώστου, αλλά η ΕΦ λόγω έλλειψης πυρομαχικών και μη αποστολής ενισχύσεων υποχώρησε. Ολόκληρος ο πληθυσμός διέφυγε φοβούμενος σφαγή. Πολλοί πρόσφυγεςδιέφυγαν νότια στο Παραλίμνι, στη Δερύνεια και στη Λάρνακα. Από τότε, το Παραλίμνι έγινε η μοντέρνα πρωτεύουσα της επαρχίας της Αμμοχώστου.
Όταν ο υπέρτερος Τουρκικός Στρατός εισβολής πήρε τον έλεγχο της περιοχής κατά τη διάρκεια της εισβολής, τον περίφραξε και απαγόρευσε την είσοδο σε πάντες εκτός του προσωπικού του Τουρκικού Στρατού και των Ηνωμένων Εθνών. Οι άνθρωποι που ζούσαν στα Βαρώσια, ήλπιζαν πως θα επέστρεφαν στα σπίτια τους, μόλις η κατάσταση ηρεμούσε. Δυστυχώς όμως το θέρετρο είχε περιφραχτεί από τον Τουρκικό Στρατό.
Το ψήφισμα 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών του 1984 παραχώρησετην διαχείριση των Βαρωσίων στα Ηνωμένα Έθνη με σκοπό να γίνει επανεγκατάσταση των κατοίκων των Βαρωσίων και μόνο, που είχαν εκδιωχθεί. Το Τουρκικό κράτος δεν συμμορφώθηκε, αλλά κράτησε τα Βαρώσια ως «διαπραγματευτικό χαρτί», με την ελπίδα να πείσει τους κατοίκους της Κύπρου να αποδεχτούν μια επίλυση του Κυπριακού ζητήματος με τους δικούς τους όρους. ΦΕΥ!
Εν συνεχεία…(Ιστορικό κείμενο – αποσπάσματα με πρόσθετα σχόλια, από το βιβλίο του για την Ιστορία της Ελληνικής Αμμοχώστου «ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ, Η ΑΤΕΛΕΙΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ»).
Με την ονομασία Βαρώσι ή Βαρώσια είναι γνωστή η νέα, εκτός των τειχών, πόλη της Αμμοχώστου. Η πόλη της Αμμοχώστου αναδημιουργήθηκε σταδιακά, κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν, μετά την κατάληψη της Αμμοχώστου από τους Τούρκους το 1571, οι Έλληνες κάτοικοι της εξεδιώχθησαν από την εντός των τειχών πόλη για λόγους ασφαλείας των Τούρκων κατακτητών, και εγκαταστάθηκαν νοτιότερα, έξω από τα τείχη. Ο οικισμός που δημιουργήθηκε εκεί ονομάστηκε Βαρώσι ή Βαρώσια, από την τουρκική λέξη varos που σημαίνει προάστιο.
Σχετικά με τη μεταφορά των Ελλήνων κατοίκων της Αμμοχώστου στην εκτός των τειχών περιοχή που ονομάστηκε Βαρώσια, σώζεται σχετικό σουλτανικό φιρμάνι – διαταγή προς τον Τούρκο κυβερνήτη της Κύπρου, με χρονολογία 981 (= 1573 μ.Χ.). Το έγγραφο αυτό, σε μετάφραση του Ι.Κ. Περιστιάνη, αναφέρει μεταξύ άλλων:
«…Ὃσον ἀφορᾶ δέ εἰς τούς ἀπίστους οἳτινες κατοικοῦν ἐντός τῆς Ἀμμοχώστου, νάτούς διώξῃς ἐκεῖθεν καί ἀφοῦ κάμης προάστιον εἰς μέρος τό ὁποῖον νά μή εἶναι ‘μετερίς΄ (περικεχαρακωμένον και δεσπόζον), νά έγκαταστήσῃς τούς ἀπίστουςεἰς ἐκεῖνο τό προάστιον…»
Κατά την ίδια περίπου εποχή και για τους ίδιους λόγους, δημιουργήθηκαν προάστια που ονομάστηκαν Βαρώσια και έξω από τη Λευκωσία και έξω από την Κερύνεια, που προστατεύονταν επίσης από τείχη. Τελικά όμως διατηρήθηκε, εξαιτίας της ανάπτυξης που γνώρισε αργότερα, μόνο το όνομα Βαρώσια της Αμμοχώστου.
Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός (Ἱστορία Χρονολογική… σ. 152), χρησιμοποιεί τον τύπο Βαρούσια και αναφέρει τα Βαρούσια τῆς Λευκοσίας όπου μια ευγενής, η Μαργαρίτα ντι Βλέσια, έκτισε μια λαμπρή εκκλησία στο όνομα του Τιμίου Σταυρού
Η περιοχή στην οποία αναπτύχθηκαν τα Βαρώσια ήταν γνωστή πριν από την περίοδο της Τουρκοκρατίας ως «Κήποι της Αμμοχώστου». Και τούτο επειδή στην έκταση εκείνη υπήρχαν εκτεταμένες καλλιέργειες οπωροφόρων δέντρων κατά τις περιόδους της Φραγκοκρατίας και της Βενετοκρατίας, ίσως και ενωρίτερα. Οι Βενετοί διέταξαν το 1570 την πλήρη καταστροφή των κήπων εκείνων και το κόψιμο όλων των δέντρων για δημιουργία έρημης έκτασης ενόψει της τουρκικής επίθεσης κατά της Αμμοχώστου.
Ένας των υπερασπιστών της πόλης κατά την 11μηνη πολιορκία της από τους Τούρκους το 1570-71, ο λοχαγός Άντζελο Γκάττο, στην αφήγησή του για την επική αντίσταση της Αμμοχώστου, αναφέρει σχετικά με τις προετοιμασίες του πολέμου και τα εξής:
Η αυτού εξοχότης [ο Αστόρρε Βαγλιόνε] οχύρωσε την πόλη [της Κερύνειας] και αμέσωςύστερα πήγε στην Αμμόχωστο για να συμπληρώσει τον αναγκαίο εφοδιασμό των οχυρών της […] να διευρύνει και να βαθύνει την τάφρο, να ισοπεδώσει την έκταση έξω από την πόλη, κατεδαφίζοντας εκκλησίες, κατοικίες και καταλύματα και γενικά κάνοντας κάθε τι το αναγκαίο […] Ταυτόχρονα οι αυτών εξοχότητες [ο Βαγλιόνε και ο Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος] διέταξαν τον πληθυσμό [της πόλης] να βγει και να καταστρέψει τους αγρούς και τους ωραιότατους κήπους, οι οποίοι έμοιαζαν αλήθεια με επίγειο παράδεισο… (Α. Παυλίδης, Η Κύπρος ανά τους αιώνες…, τόμος 1, 1993, σσ. 397-8, 400.
Οι περίφημοι εκείνοι κήποι, όπως φαίνεται από το πιο πάνω απόσπασμα, περιελάμβαναν εκκλησίες, κατοικίες και καταλύματα που κατεδαφίστηκαν, ήσαν δε προφανώς εγκαταστάσεις πολλών ανθρώπων που εργάζονταν στα περιβόλια εκείνα και στις καλλιέργειες. Πάντως αργότερα οι εκτενείς κήποι δημιουργήθηκαν και πάλι, ενώ η περιοχή ήταν πλέον γνωστή ως Βαρώσια ή Βαρώσιν. Ο αββάς Τζιοβάννι Μαρίτι, γράφοντας για την περιοχή δύο περίπου αιώνες αργότερα, περί το 1760, αναφέρει και τα εξής: …Έξω από την Αμμόχωστο και κατάμήκος της ακτής προς τα νότια, υπάρχουν περιβόλια γεμάτα από λεμονόδεντρα, πορτοκαλιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα. Μεταξύ αυτών είναι και το καϊσί, ένα είδος χρυσόμηλου […] Το υπόλοιπο της περιοχής είναι τόσο πλούσιο σε βαμβάκι και συκαμινιές σχεδόν όσο και η Κυθρέα. Κοντά στα περιβόλια είναι το χωριό Βαρώσια που έχει μερικές ελληνικές εκκλησίες… (Α. Παυλίδης, ό.π.π., τόμος 2, 1994, σ. 861).
Ο Μαρίτι δίνει και την πληροφορία ότι τότε ο Τούρκος διοικητής της επαρχίας Αμμοχώστου, με το βαθμό του αλαγήμπεη (λοχαγού του ιππικού), συνήθιζε να διέμενε στα Βαρώσια, κοντά στην Αμμόχωστο. Προφανώς προτιμούσε τη διαμονή στην ωραιότατη και καταπράσινηπεριοχή με τους εκτενείς κήπους παρά τη διαμονή στην εντός των τειχών πόλη.
Η ονομασία Αμμόχωστος υπήρχε από τους πρώτους μ.Χ. αιώνες ως τοποθεσία. Αλλά και η θαμμένη κάτω από την άμμο ερειπωμένη Αρσινόη συνετέλεσε στην ονομασία της νέας πόλης. Η λέξη αμμόχωστος ήταν τοπωνύμιο και αρχικά περιέγραφε, ως επίθετο, τη χωσμένηστην άμμο περιοχή και την ερειπωμένη και θαμμένη Αρσινόη: η αμμόχωστος πόλις. Ο οικισμός που αναπτύχθηκε πάνω ή δίπλα από τα ερείπια της Αρσινόης αναφερόταν με το επίθετο αυτό και σταδιακά έλαβε την ονομασία Αμμόχωστος. Με αυτόν τον τρόπο δόθηκε το όνομά της στην πόλη. Αμμόχωστος σημαίνει «πόλη χωσμένη στην άμμο». Πράγματι, η πόλη του Ευαγόρα είναι ξακουστή για την αμμουδιά της, που θεωρείται από τις καλύτερες της Μεσογείου. Είναι γνωστή και ως «η πόλη του πορτοκαλιού», χάρις στα πλούσια περιβόλια της, και ως «η πόλη των ανεμομύλων».
Οι Φράγκοι την ονόμασαν Famagusta, μια παραφθορά του Αμμόχωστος. Χρησιμοποιούσαν επίσης και παραπλήσιες ονομασίες, όπως Famagosta, Famagouste, Famagousta, Fomagoce. Στα αποσπάσματα πιο κάτω υπάρχουν και άλλες εκδοχές όσον αφορά την προέλευση του Famagusta, όπως από το Fama Augusti, το Fama Costus (Κώνστας), καθώςκαι το Fam και Gusta, δηλαδή η θάλασσα έχει ανοιχτό το στόμα της να τη ρουφήξει γιατί τη γουστάρει!! Ακόμα και από το Fama Costa, περίφημη ακτή!! Όλες αυτές, κρίνουν οι ιστορικοί, είναι λανθασμένες. Όλοι σχεδόν καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το Famagusta προέρχεται από το ελληνικό Αμμόχωστος.
Το 1573 οι Οθωμανοί, με Διάταγμα του Σουλτάνου, έδιωξαν τους Χριστιανούς από την εντός των τειχών πόλη και τους υποχρέωσαν να εγκατασταθούν σε προάστιο (varos, βαρούς) έξω από την πόλη. Έτσι η νέα πόλη πήρε το όνομα Βαρώσι ή Βαρώσια. Οι Τούρκοι, όμως, την ονόμασαν Marash (το 1738 ο Pococke την αποκαλεί «χωριό με το όνομα Merash») που είναι χωριό στην Τουρκία και το υιοθέτησαν κατά συνήχηση του Varos, όπως συνάγει ο Χατζηιωάννου. Ο ίδιος το γράφει με ο (Βαρόσι) και όχι με ω, που, όπως λέγει, προέρχεται από λανθασμένη ετυμολόγηση, κάποιον Βαρώνον Ρόσσην (βλέπε πιο κάτω). Την παλιά πόλη οι Τούρκοι την ονόμασαν Gazimagusa.
Η ονομασία Βαρώσι επικράτησε κατά την Οθωμανική Περίοδο και κατά την Αγγλοκρατία σε μεγάλο βαθμό, εφόσον οι Άγγλοι χρησιμοποιούσαν το όνομα στα επίσημα έγγραφα. Οι κάτοικοι της πόλης εκφράζονταν με ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ των δύο όρων. Αμμόχωστος ήταν γι’ αυτούς η παλιά πόλη, που κατοικείτο σχεδόν αποκλειστικά από Τουρκοκυπρίους. Ενώ η νέα πόλη ήταν Βαρώσιν ή Βαρώσια. Για παράδειγμα, το γνωστό βιβλίο του δασκάλου Μιχαήλ Κούμα φέρει τον τίτλο Τα Παληά Βαρώσια και Η Παληά Αμμόχωστος, 1971, και είναι σαφές από το περιεχόμενο ότι η ονομασία Βαρώσια αναφέρεται στη νέα πόλη, που κατοικείτοκυρίως από Ελληνοκυπρίους, σε αντιδιαστολή προς την Αμμόχωστο, που ήταν η παλιά, εντός των τειχών πόλη. Οι σχολές της πόλης, καθώς και διάφορα σωματεία, σύλλογοι και οργανώσεις έφεραν στον τίτλο τους το «Βαρωσίων». Το Γυμνάσιο το 1924 αναγνωρίζεται από το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας ως πλήρες εξατάξιο Γυμνάσιο, ισότιμο με τα άλλα εξατάξια Γυμνάσια της Ελλάδας, με την επωνυμία Ελληνικόν Γυμνάσιον Βαρωσίων. Γενικά, ιδιαίτερα τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι., το όνομα της πόλης ήταν Βαρώσι/α και η ονομασία Αμμόχωστος αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά την παλιά πόλη και την επαρχία.
Όμως, υπήρχαν και περιπτώσεις που χρησιμοποιείτο η ονομασία Αμμόχωστος. Για παράδειγμα, το 1904 εκδίδεται «εν Αμμοχούστω» το Ανέκδοτα Κυπριακά Έγγραφα του ΙΗ΄ Αιώνος του Κλήμεντος Καρναπά. Το 1904 ιδρύεται το καπνεργοστάσιο Αμμόχωστος των Δημητρίου και Γεωργίου. Ο Λουκάς Ζαλουμίδης εκδίδει την εφημερίδα Αμμόχωστος (1912-1921). Το 1930 ιδρύεται το Λύκειον Ελληνίδων Αμμοχώστου. Με πρωτοβουλία του Γυμνασιάρχη Χατζηιωάννου (1946-48) το Ε.Γ. Βαρωσίων μετονομάζεται σε Ε.Γ. Αμμοχώστου, γεγονός που συνετέλεσε στη βαθμιαία επικράτηση του ονόματος Αμμόχωστος για ολόκληρη την πόλη. Η επίσημη απόφαση του Υπουργείου Παιδείας για τη μετονομασία λήφθηκε το 1950, αλλά ήδη το 1947 η επιγραφή ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ είχε αναγραφεί στα προπύλαια. Οι Σχολικές Επιτροπείες φέρουν το όνομα Βαρωσίων, σταδιακά όμως μετονομάζονται σε Αμμοχώστου. Ο Δήμος Αμμοχώστου αποκαλείται Βαρωσίων ή Βαρωσίων και Αμμοχώστου και τελικά ονομάζεται Δήμος Αμμοχώστου. Σε επίσημεςεπιστολές τις δεκαετίες 1940 και 1950 χρησιμοποιείται τόσο το Εν Αμμοχώστω όσο και το Εν Βαρωσίοις. Τη δεκαετία του 1950 ιδρύεται ο Ροταριανός Όμιλος Αμμοχώστου. Το 1957 ιδρύεται η Εταιρεία Φίλων και Ερευνητών της Αμμοχώστου και το 1960 ακολουθεί η ίδρυση του Επιστημονικού και Φιλολογικού Συλλόγου Αμμοχώστου, ΕΦΣΑ, καθώς και του ΝαυτικούΟμίλου Αμμοχώστου, γνωστού ως ΝΟΑ. Βεβαίως μπορεί να προβληθεί το επιχείρημα ότι σε μερικές περιπτώσεις το Αμμοχώστου αφορά στην επαρχία, όχι μόνο στην πόλη. Σε επιστολήπρος τον Κ. Κύρρη, ο Κ. Χατζηιωάννου διευκρινίζει ότι σκοπός της μετονομασίας του Γυμνασίου σε Αμμοχώστου ήταν «να εξαφανίση την τοπικιστικήν τάσιν, την οποίαν υπέθαλπεν η λέξις Βαρωσίων, και να το κάμη να αγκαλιάση ολόκληρην την επαρχίαν».
Σταδιακά η ονομασία Βαρώσι/α εγκαταλείπεται, αν και στην καθομιλουμένη συνεχίζει να χρησιμοποιείται, έστω σε συνεχώς μειωμένο βαθμό, όταν γίνεται αναφορά στη νέα πόλη, σε αντιδιαστολή προς την εντός των τειχών πόλη. Κατά τα άλλα η ονομασία Αμμόχωστος έχει επικρατήσει σχεδόν ολοκληρωτικά, ιδιαίτερα σε επίσημη χρήση και σε ονομασίες συλλόγων, οργανώσεων κλπ. Η πόλη της Αμμοχώστου περιλαμβάνει ολόκληρη την έκταση του Δήμου. Η πόλη έχει επανεύρει το ελληνικό της όνομα, που άρχισε να χρησιμοποιείται ως τοπωνύμιοπριν από 16 περίπου αιώνες.
Ιστορικές Αναφορές, Διάφορες Εκδοχές
Παρατίθεται αριθμός αποσπασμάτων και σημειώσεων, που αναφέρονται στο όνομα της πόλης
ΣΤΡΑΒΩΝ, 64 π.Χ.-24 μ.Χ.
Όπως μαρτυρεί ο Στράβων στις αρχές του 1ου αι. μ.Χ.: «H Aρσινόη… Και μετά ταύτα η Σαλαμίς…είτ’ Αρσιν?η π?λις και λιμήν. Ειτ’ άλλος λιμήν Λεύκολλα είτ’ άκρα Πηδάλιον…».Το όνομα Αμμόχωστος δεν αναφέρεται από τον Στράβωνα, παρόλο που αναφέρει την Αρσινόη, τη Λεύκολλα και το Πηδάλιον, που ουσιαστικά αποτελούν την περιοχή της Αμμοχώστου.
ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ, 2ος αι. μ.Χ.
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος, στη Γεωγραφικήν Υφήγησιν, όπου ασχολείται με το γεωγραφικό μήκος και πλάτος των ανατολικών ακτών και τη θέση της Κύπρου, γράφει: «μετά τους Θρόνους την άκραν, Πηδάλιον άκρον [Αμμόχωστος] Πεδιαίου ποταμού εκβολαί, Σαλαμίς, Ελαία άκρα, Ουρά βοός…». Δεν αναφέρεται στην Αρσινόη, αλλά μετά το Πηδάλιον άκρον (το σημερινό Κάβο Γκρέκο) ενθέτει το όνομα Αμμόχωστος, αν και η Μαρία Ιακώβου πιστεύει ότι αυτό εξακολουθεί να θεωρείται ως μεταγενέστερη εμβολή στη Γεωγραφικήν Υφήγησιν.
ΣΤΑΔΙΑΣΜΟΣ, 4ος αι. μ.Χ.
Μία από τις ελάχιστες αναφορές στο όνομα Αμμόχωστος τους πρώτους αιώνες μ.Χ. είναι στον Σταδιασμό, οδηγό ναυσιπλοΐας ανώνυμου γεωγράφου του 4ου αι. μ.Χ., στον οποίοαναφέρεται: «Από δε του Πηδαλίου επί νήσους στάδιοι [80]? πόλις εστίν έρημος, λεγομένη Αμμόχωστος, έχει δε λιμένα παντί ανέμω, έχει δε εν τη καταγωγή χοιράδας, διαφυλάττου» (Από το ακρωτήριο Πηδάλιον μέχρι τα νησάκια η απόσταση είναι 80 στάδια. Υπάρχει εκεί μια έρημη πόλη που λέγεται Αμμόχωστος. Έχει λιμάνι κατάλληλο για κάθε άνεμο, μα έχει στην είσοδό του βράχους κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας [ξέρες], πρόσεχε). Φαίνεται ότι η έρημη αυτή πόλη ήταν η Αρσινόη, όμως υπήρχε ήδη, από τα τέλη της Ρωμαϊκής Περιόδου, τοπωνύμιο Αμμόχωστος, και στην τοποθεσία αυτήν εξελίχθηκε αργότερα η πόλη της Αμμοχώστου. Ή η ερειπωμένη πόλη Αρσινόη, που πήρε την ονομασία Αμμόχωστος. Οι ξέρες που αναφέρονται υπάρχουν και σήμερα έξω από το λιμάνι της Αμμοχώστου. Πάντως, είναι πιθανότατα η πρώτη φορά που μνημονεύεται στις πηγές η πόλη/οικισμός ή η περιοχή με το όνομα Αμμόχωστος.
ΑΓΝΩΣΤΟΥ, 7ος αι. μ.Χ.
Μια από τις πρώτες αναφορές στο τοπωνύμιο Αμμόχωστος είναι στον Βίο του ΦιλεντόλουΟλυμπίου τον 7ο αι. Ο άγνωστος συγγραφέας (και αυτός από την Κωνσταντία) αναφέρει το όνομα Αμμόχωστος – κατά τον Κώστα Κύρρη για πρώτη φορά – για την περιοχή πλησίον της Κωνσταντίας, πιθανόν, όμως, να εννοεί χώρο καλυμμένο από άμμο, δηλαδή την παραλία της Σαλαμίνας και την πόλη που είχε καταστραφεί από σεισμούς το 332/342 μ.Χ.
ΑΡΑΒΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ, 11ος αι. μ.Χ.
Σε αραβικό κείμενο του 11ου αι. (Book of Curiosities) σε διάγραμμα εμφανίζεται η λέξη al-Maudah, πιθανόν λανθασμένη γραφή του al-Makhusah, παραφθορά του Αμμόχωστος. (Βλέπε TASSOS PAPACOSTAS πιο κάτω).
ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΕΣ/ΧΡΟΝΙΚΑ, 12ος/13ος αι. μ.Χ.
Η Αμμόχωστος αναφέρεται από δύο προσκυνητές τον 12ο αι. ένεκα του λιμανιού της. Στη συνέχεια εμφανίζεται σε χρονικά της εκστρατείας του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου μερικές φορές ως πόλη, με την ονομασία Famagusta. Σε ναυτικό εγχειρίδιο της Πίζας του 12ου/13ου αι. περιέχεται η περιγραφή civitas Famagosta.
ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ, 1191-1571
Με τον ερχομό του Ριχάρδου στην Αμμόχωστο, η πόλη εμφανίζεται στο προσκήνιο της ιστορίας (με το όνομα Fomagoce και Famagosta Vecchia)9 μετά τη Βυζαντινή Περίοδο κατάτην οποία ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη στις πηγές. Τις περιόδους των Λουζινιανών, Γενουατών και Ενετών η πόλη αποκαλείται Famagusta, Famagosta, Famagousta.
ΛΕΟΝΤΙΟΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ, 1458
Ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρεται πολύ συχνά στην Αμόχουστον.
Όποια και αν είναι η προέλευση του ονόματος της πόλης και ανεξαρτήτως του πότε και πώςδημιουργήθηκε το όνομα Αμμόχωστος, η ουσία παραμένει: η Αμμόχωστος με τους προαγγέλους της μεταφέρει στη ράχη της 36 αιώνες ζωής, γεμάτους ευμάρεια και δόξα, αλλάσυχνά και φτώχεια και δυστυχία. Η τελευταία συμφορά, της τουρκικής εισβολής και κατοχής, που συνεχίζεται από το 1974, αποτελεί μια ανείπωτη τραγωδία. Όμως, η Ατέλειωτη Ιστορία δεν μπορεί παρά να συνεχίσει. Η πόλη θα ξαναβρεί την ελευθερία της και οι κάτοικοί της θα επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες, στην αγαπημένη τους Αμμόχωστο. Καρτερούμεν μέραν νύχταν/ να φυσήσει ένας αέρας/ στουν τον τόπον πο `ν καμένος/ τζι’ εν θωρεί ποτέ δροσιάν
Για να φέξει καρτερούμεν/ το φως τζιήνης της μέρας/ πο `ν να φέρει στον καθ’ έναν/ τζιαι δροσιάν τζαι ποσπασιάν
ΣΤΙΧΟΙ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ. ΚΏΣΤΑ ΜΟΝΤΗ.
Είναι δύσκολο να πιστέψω/ πως μας τους έφερε/ η θάλασσα της Κερύνιας/ είναι δύσκολο να πιστέψω/ πως μας τους έφερε/ η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνιας
Ανασήκωσε την πλάτη/ κι απόσεισέ τους Πενταδάχτυλέ μου/ ανασήκωσε την πλάτη/ κι απόσχισέ τους
Επιμέλεια – Διάταξη του Αντώνη Αντωνά – Συγγραφέα από ΕΛΛΗΝΙΚΗ Κύπρο.
www.ledrasteoy.com cyprushellenica.blogspot.com