Τότε που η Ελλάδα δεν είχε τουρισμό αλλά είχε βιομηχανία που απασχολούσε χιλιάδες εργαζομένους και εξήγε μέχρι και στην Ελβετία…
από τον Δημήτρη Καπράνο
«δημοκρατία»
Κάθε τόσο περνώ έξω από το κτίριο της ΒΙΑΜΑΞ, στη λεωφόρο Καβάλας (Αθηνών ονομάζεται, αλλά έτσι τη λέμε οι παλαιότεροι). Μια μεγάλη ταμπέλα γράφει «Διατίθεται».
Ένα τεράστιο κτίριο, με ιστορία, που παραμένει για πολλά χρόνια άδειο, αχρησιμοποίητο. Απορώ πώς δεν το έχει μισθώσει το Δημόσιο για να στεγάσει υπηρεσίες του.
Κι όμως, εκεί παλλόταν μία από τις κύριες αρτηρίες της εθνικής οικονομίας, μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές μονάδες της χώρας, ένας κολοσσός της αμαξοποιΐας, που απασχολούσε χιλιάδες εργαζόμενους και εξήγε την παραγωγή του μέχρι και στην Ελβετία!
Γεμάτοι οι ελληνικοί δρόμοι από οχήματα (κυρίως λεωφορεία) με τη φίρμα Biamax (Βιομηχανία Αμαξωμάτων) και τυχεροί όσοι εργάζονταν «στη Βιαμάξ του Φσωτηρόπουλου που είναι σκέτη τράπεζα»…
Ήταν εκείνα τα χρόνια που η Ελλάδα δεν είχε παραδοθεί στον τουρισμό, που τα νησιά δεν ήταν ακόμη «αξιοποιημένα», που η χώρα διέθετε ισχυρές επιχειρήσεις, οι οποίες όχι μόνο κάλυπταν σχεδόν πλήρως τις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, αλλά έκαναν και εξαγωγές!
Ας θυμηθούμε την Πετζετάκις Α.Α., η οποία διέθετε 22 θυγατρικές σε όλο τον κόσμο και ήταν μεταξύ των κορυφαίων εταιριών στο είδος της παγκοσμίως και ας αναφερθούμε σήμερα στη ΒΙΑΜΑΞ, η οποία έστελνε λεωφορεία στην Αφρική, στην Ασία, αλλά και στην… Ελβετία!
Η εταιρία ιδρύθηκε το 1956, αρχικά ως κατασκευάστρια αμαξωμάτων λεωφορείων. Από το 1960 άρχισε η κατασκευή ολοκληρωμένων λεωφορείων και πούλμαν.
Απέκτησε σύντομα δύναμη και πρεστίζ και δικαίως τη θεωρούσαν όλοι εταιρία πρότυπο για τα ελληνικά δεδομένα, με εξελιγμένες διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου, τεχνικής εκπαίδευσης, έρευνας και ανάπτυξης.
Όπως αναφέρει η ενδιαφέρουσα έρευνα της Menshouse Team, σε συνεργασία με τη Mercedes-Benz, η επιχείρηση της οικογένειας Φωστηρόπουλου κατασκεύασε ως τα τέλη της δεκαετίας του ’80 χιλιάδες λεωφορεία, πούλμαν, τρόλεϊ, τρακτέρ, απορριμματοφόρα, αμαξώματα, σασί για λογαριασμό άλλων εταιριών κ.τ.λ. Μεγάλες επιτυχίες ήταν τα οχήματα F530 και F580 και κατά δεύτερο λόγο τα R495 και R514.
Η ΒΙΑΜΑΞ ήταν μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις, με εργοστάσια σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα και το κεντρικό στη λεωφόρο Αθηνών, στο Περιστέρι, που σήμερα η εικόνα εγκατάλειψής του αποτυπώνει πιστά την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
«Χάρη στην ευελιξία, την παραγωγική αρτιότητα, τη συνέπεια και την ποιότητα που είχαν τα οχήματα με την υπογραφή της, η αξιοπιστία της ΒΙΑΜΑΞ απέκτησε θρυλικές διατάσεις και πιστοποιείται έως σήμερα από τον μεγάλο αριθμό των διασωθέντων οχημάτων, που παραμένουν σε εξαιρετική κατάσταση. Η εξειδίκευση και η άρτια κατάρτιση των μηχανικών και των βιομηχανικών σχεδιαστών ήταν αντικείμενο συζήτησης σε διεθνές επίπεδο.
Υπήρξε μια περίοδος που στις γραμμές παραγωγής του εργοστασίου στο Μάνχαϊμ της τότε Δυτικής Γερμανίας αγνοούσαν την έννοια “ρομποτικός αυτοματισμός” και την ίδια ώρα στη λεωφόρο Αθηνών η ΒΙΑΜΑΞ είχε ρομποτάκια για κολλήσεις στις βάσεις που εφάρμοζαν το πλαίσιο με το αμάξωμα!
Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 έπληξε σε ένα βαθμό την εταιρία, που έχασε ορισμένες αγορές της Μέσης Ανατολής. Το μεγάλο χτύπημα όμως ήρθε εκ των έσω. Στις αρχές του 1980 ψηφίστηκε νόμος που επέτρεπε την αθρόα εισαγωγή μεταχειρισμένων λεωφορείων στην Ελλάδα (θα γινόταν έτσι κι αλλιώς λόγω της εισόδου στην ΕΟΚ) και λίγο καιρό αργότερα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπέγραψε για τις κρατικές ανάγκες την προμήθεια των ουγγρικής κατασκευής Ikarus των μακράν πιο ρυπογόνων και άβολων λεωφορείων που εισήγαγε ποτέ η χώρα. Προτιμήθηκαν δηλαδή εισαγόμενα λεωφορεία, ναι μεν φτηνότερα, αλλά σαφώς κατώτερης ποιότητας από τα ελληνικά. Γιατί άραγε; Ο Μιχάλης Φωστηρόπουλος και η ΒΙΑΜΑΞ είχαν μπει στο μάτι των συνδικαλιστών και των εργατοπατέρων. Αποτέλεσμα ήταν να κριθούν ακατάλληλα τα F580 S που είχαν προταθεί για την ΕΑΣ» αναφέρει η έρευνα.
Τα σωματεία άρχισαν τη μάχη κατά της (επάρατης καπιταλιστικής) εργοδοσίας και κάποιοι εισηγούνταν με πάθος στον τότε αναπληρωτή υπουργό Εθνικής Οικονομίας Γιάννη Ποττάκη τον αποκλεισμό του «δεξιομάγαζου» από κάθε προμήθεια του Δημοσίου…
Η ιδιοκτησία της εταιρίας προσπάθησε να βρει λύσεις, αλλά οι συνδικαλιστές είχαν ισχυρά ερείσματα στην κυβέρνηση και οι απεργίες συνεχίστηκαν.
Η εταιρία άντεξε μέχρι το 1984. Eκλεισε αφήνοντας 400 οικογένειες στοn δρόμο, ενώ εκατοντάδες βιοτεχνίες που εργάζονταν ως προμηθευτές στην εφοδιαστική αλυσίδα της έχασαν πολύ μεγάλο ποσοστό του τζίρου τους.
Και τότε… ήλθαν οι Τούρκοι! Η τουρκική Otomarsan εμφανίστηκε με ζεστό χρήμα και «σήκωσε» το εργοστάσιο σε χρόνο μηδέν. Και έτσι, ενώ η ΒΙΑΜΑΞ συνέχισε για ένα διάστημα με εισαγωγές λεωφορείων, το εργοστάσιο της Otomarsan εξευρωπαΐστηκε με τα «σπλάχνα» της ελληνικής εταιρίας και συνεχίζει μέχρι σήμερα να παράγει μεγάλα οχήματα.
Βεβαίως, δεν έκλεισε τότε μόνο η ΒΙΑΜΑΞ του Φωστηρόπουλου. Χάθηκαν κι άλλες επιχειρήσεις, μέχρι να φθάσουμε στην σημερινή Ελλάδα, που ξεπουλάει τα λιμάνια της και έχει υποθηκεύσει τον -όποιο- πλούτο της για πολλά, πολλά χρόνια…