Για τον Ερντογάν η εξωτερική πολιτική είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος: Μπορεί να κερδίσει μόνο όταν οι άλλοι χάνουν».
Από τον Μιχάλη Ψύλο
«δημοκρατία»
Ποιος μπορεί να διαφωνήσει με την εκτίμηση αυτή της «Handelsblatt»; Ή με τη διαπίστωση της γερμανικής εφημερίδας ότι «ο Τούρκος πρόεδρος ακολουθεί ένα εξαιρετικά επιθετικό δόγμα εξωτερικής πολιτικής από το 2016. Οι παλιές συμμαχίες -όπως το ΝΑΤΟ- αποτελούν ελάχιστα εμπόδιο για τον Ερντογάν, όπως και η δυτική συμμαχία αξιών».
Κι όμως! Το επίσημο Βερολίνο, αντί να προσπαθήσει να βάλει τον Ερντογάν στη θέση του -και έχει τα εργαλεία-, κοιτάζει πώς να τον κανακέψει. Μην περιμένετε, άλλωστε, κυρώσεις στη σύνοδο κορυφής των 27 την προσεχή Παρασκευή. Πάρα τη φιλότιμη προσπάθεια της Γαλλίας και του προέδρου Μακρόν να σταλεί πολύ αυστηρό, πρακτικό μήνυμα στην Αγκυρα, οι υπόλοιποι ηγέτες αναμένεται να δώσουν στον Ερντογάν πιο πολύ… καρότο και ελάχιστο μαστίγιο. Γιατί αυτό θέλει η Γερμανία. Ας μη γελιόμαστε!
Το Βερολίνο μπορεί να φαίνεται πολύ πιο επιθετικό σε άλλα θέματα -όπως η Ρωσία και η Κίνα-, αλλά με την Τουρκία πετάει την μπάλα στην εξέδρα. Και αυτό δεν αφορά μόνο την ελληνοτουρκικη κρίση. Να θυμίσουμε τι έχει κάνει η Τουρκία τον τελευταίο χρόνο; Εισέβαλε στη βόρεια Συρία, επιχείρησε να ανοίξει τις πύλες προς την Ελλάδα και την Ευρώπη για τους μετανάστες, πραγματοποίησε στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη, απείλησε μια γαλλική φρεγάτα στη Μεσόγειο, αγόρασε ρωσικούς πυραύλους S-400, στέλνει ερευνητικά σεισμογραφικά πλοία συνοδεία πολεμικών σκαφών στην ανατολική Μεσόγειο, απειλώντας κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου, διεκδικεί την αναθεώρηση διεθνών συνθηκών και πολύ πρόσφατα φαίνεται ότι στήριξε το πραξικόπημα στο Μάλι… Και μπροστά σε αυτή την απόπειρα ανασύστασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Γερμανία κλείνει τα μάτια! Η σχέση Ε.Ε. – Τουρκίας επίσης επιδεινώνεται συνεχώς, καθώς η Αγκυρα το μόνο που κοιτάζει είναι τα συμφέροντά της, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους Ευρωπαίους εταίρους.
Το αραβικό περιοδικό «Arab Weekly» προειδοποιεί μάλιστα ότι «η κλιμάκωση της έντασης από την Τουρκία απέναντι στα ευρωπαϊκά έθνη αντικατοπτρίζει και την εκ νέου σοβαρή ανάμειξη του τουρκικού στρατού στην πολιτική της Αγκυρας, που μπορεί να οδηγήσει σύντομα σε στρατιωτική αναμέτρηση στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου». Σύμφωνα με το αραβικό περιοδικό, «οι σκληροπυρηνικοί στρατιωτικοί ηγέτες στην Τουρκία είναι αυτοί που κατευθύνουν τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν περισσότερο απ’ ό,τι τους κατευθύνει αυτός».
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 ο Ερντογάν κατόρθωσε να επικρατήσει των πραξικοπηματιών με την καθοριστική βοήθεια του τότε αρχηγού του γενικού επιτελείου Χουλουσί Ακάρ. Ο Ερντογάν διόρισε στη συνέχεια τον Ακάρ υπουργό Αμυνας και αυτός τον επηρεάζει αποφασιστικά. «Ο Ερντογάν έχει συμμαχήσει με απόστρατους αντι-δυτικούς στρατιωτικούς αξιωματούχους» λέει ο Τούρκος πολιτικός αναλυτής Ιλχάν Τανίρ. «Είναι οι ίδιοι αξιωματικοί που υπερασπίστηκαν τις επεκτατικές πολιτικές στο Αιγαίο, στη Μεσόγειο και σε άλλες θάλασσες και προώθησαν τη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη και την τουρκολιβυκή θαλάσσια συμφωνία. Αυτή η σχέση είναι αμοιβαία επωφελής, καθώς ο Ερντογάν λαμβάνει έγκριση για τις πολιτικές του στη Λιβύη και οι απόστρατοι ανώτατοι αξιωματικοί έχουν αναγνώριση στην κοινή γνώμη ως διασημότητες».
Ο Σεθ Φράντζμαν, διευθυντής στο Κέντρο Αναφορών και Ανάλυσης της Μέσης Ανατολής (MECRA), προειδοποιεί ότι «μερικές φορές το τουρκικό στοιχείο απουσιάζει από τη συζήτηση στη Δύση… Η αποκατάσταση σχέσεων του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη του Κόλπου δεν οφείλεται μόνο στο πρόβλημα του Ιράν, το οποίο υπήρχε άλλωστε εδώ και δεκαετίες». Και προσθέτει: «Είναι η τουρκική πρόκληση, το τι συμβαίνει στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια».
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, «η επιλογή της Γερμανίας να παίζει τον ρόλο του μεσολαβητή αντί να στηρίξει πλήρως τους Ευρωπαίους εταίρους της δημιουργεί ερωτήματα» γράφει η γαλλική «Ouest France». O διευθυντής του Ινστιτούτου Jacques-Delors – Notre Europe Σιλβέν Μεγιάρ μπορεί να αποδίδει τη «φιλική» στάση του Βερολίνου προς τον Ερντογάν σε τρεις λόγους κυρίως: Η καγκελάριος Μέρκελ (Γερμανία) έχει αυτό το εξάμηνο την προεδρία της Ε.Ε., γεγονός που αναγκάζει το Βερολίνο να μιλήσει εξ ονόματος των 27 στην παρουσία μιας ισχυρής τουρκικής κοινότητας 4.000.000 εκατομμυρίων πολιτών στη Γερμανία, αλλά και στα οικονομικά συμφέροντα, καθώς οι εξαγωγές της Τουρκίας στη Γερμανία ανέρχονται περίπου σε 13,5 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι γερμανικές εξαγωγές ξεπερνούν τα 17 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η Γερμανία καλοβλέπει επίσης το κοίτασμα φυσικού αερίου που ανακάλυψε η Τουρκία στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και τις ανάλογες έρευνες της Αγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς η κυβέρνηση Μέρκελ προσπαθεί να απεξαρτήσει τη Γερμανία από τον μονομερή ενεργειακό εφοδιασμό της από τη Ρωσία. Ολα αυτά θα μετρήσουν για τη Γερμανία ως μεσολαβήτρια χώρα στον ελληνοτουρκικό διάλογο. Ιδιαίτερα καθώς με «γκριζαρισμενη» τη μη οριοθετημένη ΑΟΖ ανατολικά της Ρόδου είναι σαφές ότι η Τουρκία θα επιχειρήσει να την καρπωθεί… Αλλά οι αντι-δυτικοί στρατιωτικοί στην Αγκυρα δεν θα μείνουν μόνο εκεί. Αργά ή γρήγορα θα βάλουν στο τραπέζι του «διαλόγου» όλες τις νεοοθωμανικές διεκδικήσεις…