Θα ήταν ψέμα εάν ισχυριζόταν κανείς πως το πέρασμα του Covid-19 δεν έχει αφήσει έντονες και ορατές, διά γυμνού οφθαλμού, πληγές στη βρετανική πρωτεύουσα: στους δρόμους, στη συμπεριφορά και την ψυχολογία των κατοίκων, στην οικονομία και τελικά στη συλλογική μνήμη.
Από τη Μαρία Παναγιώτου
«δημοκρατία»
Οι κάτοικοι του Λονδίνου αλλά και ολόκληρου του Ηνωμένου Βασιλείου δεν νιώθουν υπερήφανοι για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνησή τους αντιμετώπισε την υγειονομική κρίση στην αρχή της πανδημίας και για το ότι 41.000 νεκροί που μέτρησε η χώρα εξαιτίας του νέου κορωνοϊού βαραίνουν την ατμόσφαιρα σε κάθε γωνιά της.
Μια μικρή βόλτα στο κέντρο του Λονδίνου, όπου παλαιότερα έσφυζε από ζωή εξαιτίας τουριστών και εργαζομένων που το κατέκλυζαν, αρκεί για να επιβεβαιώσει κάνεις πως κάθε δρόμος μοιάζει περισσότερο σαν ένα φάντασμα του περασμένου -μεγαλόπρεπου- εαυτού του και μάλιστα καχεκτικό. Τα κτίρια στέκουν πάντα μεγαλόπρεπα και οι βιτρίνες -που έχουν απομείνει- είναι πάντα εντυπωσιακές, όμως η κίνηση είναι κάτι παραπάνω από ασθενική και δεν εντείνεται ούτε στη διάρκεια της απογευματινής ώρας αιχμής, όπως ονομάζουν οι Βρετανοί το σχόλασμα από τις δουλειές. Η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων της πόλης αλλά και ολόκληρης της χώρας, εξάλλου, συνεχίζουν να εργάζονται από το σπίτι. Η συνολική εικόνα εμφανίζεται, ωστόσο, εξαιρετικά βελτιωμένη στις γειτονιές, όπου οι κάτοικοι συνεχίζουν να απολαμβάνουν γεύματα σε τοπικά εστιατόρια και καφέ, βόλτες σε πάρκα και ψώνια σε μικρές επιχειρήσεις, επειδή όλα αυτά βρίσκονται κοντά στο σπίτι τους. Σε γειτονιές, μάλιστα, που αποτελούν το εμπορικό κέντρο μιας ευρύτερης περιοχής, η κίνηση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έως και οριακά αυξημένη.
Θα ήταν, επίσης, ψέμα να ισχυριστεί κανείς πως τα επιχειρηματικά «λουκέτα» δεν έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα, στις αρχές Αυγούστου, η στατιστική υπηρεσία της χώρας, από την αρχή της πανδημίας χάθηκαν στη Βρετανία 750.000 θέσεις εργασίας.
Εκείνο, όμως, που σίγουρα δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς, ούτε καν οι κάτοικοι στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίοι βρίσκονται ιδεολογικά απέναντι από τον Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον, είναι πως δεν έχουν παρθεί έγκαιρα κάποια πρώτα οικονομικά μέτρα μεγάλης έκτασης, τα οποία, ωστόσο, και πάλι μπορεί να μην είναι αρκετά. Γεγονός που κάνει τον Ελληνα επισκέπτη την εποχή του κορωνοϊού στη Βρετανία να αναρωτιέται «εάν σε αυτή τη χώρα, με αυτά τα μέτρα, το αντίτιμο είναι τόσο μεγάλο για τον κόσμο της εργασίας, στην Ελλάδα τι πρόκειται να συμβεί;».
Το ΑΕΠ των χωρών της Ε.Ε. και πώς να το μετρήσετε
Μόλις την περασμένη Πέμπτη η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) ανακοίνωσε πως η ύφεση της ελληνικής οικονομίας το β’ τρίμηνο του έτους έφτασε στο ποσοστό-ρεκόρ του 15,2%. Πηγές του υπουργείου Οικονομικών, μάλιστα, σχολιάζοντας το αποτέλεσμα, ανέφεραν πως η Ελλάδα κινήθηκε εντός του μέσου όρου τόσο της Ευρωζώνης όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι σχετικές δηλώσεις, μάλιστα, υπογράμμιζαν πως άλλες ευρωπαϊκές χώρες χτυπήθηκαν ακόμη περισσότερο, με πρώτη την Ισπανία, η οποία σημείωσε ύφεση ύψους 22,1%, και στη συνέχεια τη Γαλλία με 19%, την Ιταλία με 17,3% και την Πορτογαλία με 16,3%. Η πραγματικότητα, όμως, βρίσκεται μακριά από κάθε είδους καλό σενάριο, καθώς καμία από τις παραπάνω χώρες δεν βρίσκεται στην επώδυνη οικονομική κατάσταση που βρίσκεται η χώρα μας, έπειτα από μια σκληρή 10ετή κρίση και τρία μνημόνια, στη διάρκεια των οποίων το ελληνικό ΑΠΕ μειώθηκε από τα 242 δισ. ευρώ (2008), στα 187,5 δισ. ευρώ (2019), έχασε δηλαδή περίπου 23%.
Σε όρους απλής αριθμητικής, εάν κάποιος έχει 100 ευρώ και του πάρουν τα 15, δεν είναι ακριβώς στην ίδια κατάσταση με εκείνον που έφτασε να έχει 10 και τώρα του παίρνουν επιπλέον 1,5 ευρώ. Η αναστολή εργασίας, η οποία επιδοτήθηκε με 534 ευρώ τον μήνα και ισχύει μέχρι τον Οκτώβριο για ακόμη πέντε μόνο κλάδους, αλλά και το πρόγραμμα «Συν-Εργασία», από το οποίο εργαζόμενοι με μειωμένο πλέον ωράριο θα δουν το 20% του εισοδήματός τους να εξανεμίζεται, δεν θα μπορούσαν έτσι κι αλλιώς να κρατήσουν όρθια την αγορά, ενώ αναμένεται να τη βουλιάξουν ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες. Όσο για τη μείωση από το 24% στο 13% στον καφέ, στα αναψυκτικά, στο τσάι, στους χυμούς και στα μεταλλικά νερά, δεν είναι καν άξια σχολιασμού.
Αντίστοιχα, στη Βρετανία, όπου η φιλοξενία και η εστίαση αποτελούν, όπως και στην Ελλάδα, δύο από τις μεγαλύτερες «βιομηχανίες» της χώρας, τα μέτρα που εφαρμόστηκαν ήταν εξαιρετικά γενναία. Η βρετανική κυβέρνηση, για να τονώσει την κίνηση σε αυτούς τους κλάδους, μείωσε καθολικά τον ΦΠΑ, από το 20% στο 5%, με μοναδική εξαίρεση τα αλκοολούχα ποτά. Κάθε είδους επιχείρηση εστίασης αλλά και ξενοδοχεία, χώροι διασκέδασης και αναψυχής, ακόμη και θεματικά πάρκα και ζωολογικοί κήποι συμπεριλήφθηκαν στη δραματική μείωση του συγκεκριμένου φόρου, παρότι η απώλεια για τα ταμεία του κράτους υπολογίστηκε στα 4 δισ. στερλίνες. Κι όμως, ούτε αυτό έμοιαζε αρκετό. Έτσι, η κυβέρνηση προχώρησε σε ακόμη μία κίνηση, δίνοντας τη δυνατότητα τόσο στους κατοίκους όσο και στους επισκέπτες της πόλης να απολαμβάνουν κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη το γεύμα τους σε ένα εστιατόριο της πόλης με 50% έκπτωση (η οποία, ωστόσο, δεν μπορεί να ξεπερνάει τις 10 στερλίνες ανά άτομο). Τη διαφορά που προκύπτει από το ποσοστό της έκπτωσης κάθε επιχείρηση τη λαμβάνει στη συνέχεια από το κράτος.
Ακόμη και η αναστολή εργασίας (furlough) σχεδιάστηκε στη Βρετανία με στόχο να κρατήσει υψηλά την αγοραστική δύναμη των πολιτών και όχι για να μην καλύπτει ούτε τις βασικές ανάγκες τους. Μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος, το οποίο λήγει στα τέλη του επόμενου Οκτωβρίου και στο οποίο συμπεριλήφθηκαν κάποια στιγμή μέχρι και 9.000.000 εργαζόμενοι, το βρετανικό κράτος επιδότησε το 80% του εισοδήματος των εργαζομένων που λάμβαναν μισθό μέχρι 2.500 στερλίνες τον μήνα. Εξίσου δυναμική ήταν και η ενίσχυση ελεύθερων επαγγελματιών, οι οποίοι έχασαν δουλειές εξαιτίας της πανδημίας και είδαν αντίστοιχα ποσά στους λογαριασμούς τους τον Αύγουστο και πρόκειται να δουν και τον Σεπτέμβριο.
Παράλληλα, η συζήτηση για το πώς θα συγκρατηθεί ένα ενδεχόμενο τσουνάμι απολύσεων μετά τη λήξη των μέτρων έχει ήδη ανοίξει, με ένα από τα κυβερνητικά σενάρια να περιλαμβάνει την επιδότηση των επιχειρήσεων με 1.000 στερλίνες για κάθε εργαζόμενο που ήταν σε αναστολή και θα παραμείνει στο πόστο του μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου. Κι όμως, ούτε αυτό, όπως εκτιμούν οι περισσότεροι αναλυτές, θα είναι αρκετό.
Υπό αυτό το συγκριτικό πρίσμα τι μπορεί άραγε να είναι αρκετό για την ελληνική οικονομία πριν να είναι πλέον πολύ αργά;