Το καλοκαίρι συύ δίνεται η ευκαιρία να συναντήσεις λογιών λογιών ανθρώπους, με μεγαλύτερη ευκολία από ό,τι σ’ το επιτρέπουν οι ανάγκες της καθημερινότητας τις άλλες εποχές του χρόνου. Οι ράθυμοι θερινοί ρυθμοί, μάλιστα, σου επιτρέπουν να παρατηρήσεις πάνω τους και συμπεριφορές που προσπερνάς ή δεν τους δίνεις τη σημασία που τους αξίζει.
Γράφει: Γιώργος Κ. Στράτος
«δημοκρατία»
Ετσι, συχνά στην παραλία, σε μια ταβέρνα, σε μια τυχαία κοινωνική συνεύρεση μεταξύ κοινών φίλων μπορεί να βρεθείς παρέα με άτομα που κατά τις συστάσεις έχουν πετύχει στη ζωή τους σπουδαία πράγματα, έχουν λάβει αξιόλογη μόρφωση και, κατά το τεκμήριο της διαδρομής τους, έχουν αποκτήσει μεγάλη κοινωνική και επαγγελματική εμπειρία.
Και, πάνω που ετοιμάζεσαι να επωφεληθείς από μια τέτοια συνεύρεση, μπας και ξεστραβωθείς συζητώντας μαζί τους, αρχίζουν να σου τσαμπουνάνε τις πιο απίθανες ανοησίες! Σε βαθμό που αναρωτιέσαι «μα, είναι δυνατόν να τα λέει αυτά αυτός;». Η έκπληξή σου γίνεται μεγαλύτερη, όταν στη συνέχεια ανακαλύψεις ότι, πίσω από τα τυπικά προσόντα και την τακτοποιημένη στην επιφάνεια ζωή αυτών των ατόμων, κρύβονται θλιβερές ιστορίες, αποσιωπήσεις, καταθλίψεις και άλλα, που ποτέ δεν έβαζε ο νους σου ότι θα μπορούσαν να τους έχουν συμβεί.
Για να ησυχάσεις, τα ίδια ερωτήματα απασχολούσαν τον Ισοκράτη, τον σπουδαίο Αθηναίο ρήτορα της αρχαιότητας, από τον 4ο π.Χ. αιώνα! Του πήρε, μάλιστα, μια ζωή ολόκληρη μέχρι να δώσει τις απαντήσεις του στο ποιον πρέπει να θεωρούμε πραγματικά μορφωμένο και επιτυχημένο άνθρωπο.
Στα 94 του έγραψε τον «Παναθηναϊκό», τον τελευταίο του λόγο, στον οποίο επιχειρεί μια σύνοψη της ζωής του. Στον πρόλογο αυτού του έργου του αναφέρεται στα στοιχεία τα οποία θα πρέπει να διαθέτει στην ωριμότητά του ένας άνθρωπος για να μπορεί να θεωρείται μορφωμένος, ανεξαρτήτως των ακαδημαϊκών του επιδόσεων, των γνώσεων και του πλούτου του. Αυτά είναι:
-Να έχει την οξυδέρκεια να ερμηνεύει σωστά τις περιστάσεις και να επωφελείται από αυτές.
-Να είναι αξιοπρεπής, δίκαιος και ανεκτικός με τους ενοχλητικούς.
-Να φέρεται με καλοσύνη και πραότητα στους φίλους του.
-Να συγκρατεί τις παρορμήσεις του και να διαχειρίζεται γενναία τις συμφορές,
-Να μην αφήνει τις ευτυχείς συγκυρίες να τον διαφθείρουν.
-Να μη χαίρεται περισσότερο με όσα κέρδισε κατά τύχη απ’ όσο χαίρεται με όσα κέρδισε με τον κόπο και την ορθή του σκέψη.
Αυτόν που συνδυάζει όλα τα παραπάνω θεωρεί ο Ισοκράτης μορφωμένο άνθρωπο. Τον άνθρωπο που σκέφτεται συνετά και μετρημένα, ώστε να αναγνωρίζει το συμφέρον του και να το επιδιώκει, χωρίς να περιφρονεί τους άλλους γύρω του.
Καταθέτει βεβαίως και την άποψή του για το πώς μπορεί κανείς να τα κατακτήσει αυτά. Και, ως σπουδαίος δάσκαλος της ρητορικής που ήταν, δεν θα μπορούσε παρά αυτή να είναι το να μάθεις να εκφράζεσαι σωστά, κατανοητά και με ακρίβεια, ούτως ώστε να γίνεσαι απολύτως αντιληπτός από τους συνομιλητές σου για να μπορείς να τους πείσεις. Τώρα, αν ταυτοχρόνως καταφέρνεις να είσαι και ειλικρινής μαζί τους, ακόμα καλύτερα.