Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει πλέον πειστεί ότι η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό περιφερειακό πιόνι σε Εγγύς Ανατολή και Βόρεια Αφρική, ενάντια στην αυξανόμενη επιρροή Ρωσίας – Κίνας.
Του Μιχάλη Ψύλου
«δημοκρατία»
Ο έρωτας και ο βήχας δεν κρύβονται, λέει ο λαός μας και δυστυχώς δεν κρύβεται επίσης και η «έλξη» του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προς τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στη συνέντευξή του στο αγαπημένο του κανάλι Foxnews, ο Τραμπ είπε ότι «ασχολείται με παίκτες σκακιού παγκόσμιας κλάσης», περιλαμβάνοντας, μεταξύ αυτών, και τον Ερντογάν. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι μεγάλοι ηγέτες έχουν ζητήσει τη βοήθειά του για να μιλήσει στον Ερντογάν, επειδή -όπως είπε- ο Τούρκος πρόεδρος μόνο τον Τραμπ ακούει. «Είσαι ο μόνος που θα ακούσει. Εμάς δεν μας ακούει» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, επικαλούμενος έναν ξένο ηγέτη, που όμως δεν κατονόμασε. «“Αυτό οφείλεται στις Ηνωμένες Πολιτείες;” τον ρώτησα. Μου απάντησε: “Οχι, αυτό οφείλεται σε σένα. Αυτό οφείλεται στην προσωπικότητά σου. Είσαι ο μόνος που θα ακούσει”» είπε ο Τραμπ. «Δεν μου αρέσει να το λέω δημοσίως, αλλά συμβαίνει να είναι αλήθεια. Συμφωνώ μαζί του και με ακούει» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος για τον Ερντογάν.
Ασχημα τα μαντάτα λοιπόν, καθώς οι απόψεις αυτές του Αμερικανού προέδρου διατυπώνονται σε μια κρίσιμη στιγμή για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και με τον Ερντογάν να λειτουργεί ως «νταής» στην περιοχή, όπως έγραψε και ο βρετανικός «Guardian». Σε συνδυασμό μάλιστα με την άρνηση της Γερμανίας να στηρίξει έμπρακτα τη χώρα μας, τηρώντας τακτική ίσων αποστάσεων, πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν νιώθει και τόσο… απομονωμένος διεθνώς! Το αντίθετο μάλιστα, γεγονός που θα γιγαντώνει όλο και περισσότερο την προκλητική συμπεριφορά της Αγκυρας σε όλα τα μέτωπα. Οπως γράφει η γερμανική «Handelsblatt», «η Τουρκία εφαρμόζει εδώ και λίγα χρόνια πιο σκληρή εξωτερική πολιτική και, αρχής γενομένης από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, προβαίνει σε προληπτικές ενέργειες, προκειμένου να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της. Στην εσωτερική πολιτική σκηνή, το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ του Τούρκου προέδρου φροντίζει να περιορίζει τον δημόσιο διάλογο κατά τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε να μην υπάρχει χώρος για συζητήσεις σχετικές με αυτή την πολιτική. Ετσι, ο Ερντογάν φροντίζει να διαμορφώνει το αφήγημα πως η χώρα δέχεται επίθεση από ξένες δυνάμεις, εναντίον των οποίων πρέπει να αμυνθεί. Αυτό συχνά του εξασφαλίζει ευρύτερη υποστήριξη, πέρα από τα στενά όρια του κόμματός του, όταν γίνεται λόγος για θέματα εθνικής ασφάλειας. Και στο θέμα της αναζήτησης φυσικού αερίου, τον Ερντογάν υποστηρίζει ευρεία πλειοψηφία. Δεν υπάρχει περίπτωση να αποκλίνει από την πορεία σύγκρουσης που έχει χαράξει» προειδοποιεί η γερμανική εφημερίδα. Μοναδικό μεγάλο ευρωπαϊκό στήριγμα της Ελλάδας παραμένει η Γαλλία, αλλά μέχρι πότε;
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την περασμένη Κυριακή ότι ο Τραμπ μίλησε με τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, τονίζοντας ότι οι δύο ηγέτες «συμφώνησαν ότι η Ελλάδα και η Τουρκία πρέπει να δεσμευτούν για έναν διάλογο, ο οποίος είναι ο μόνος δρόμος για την επίλυση των διαφορών τους. Σωστά! Ποιος δεν θέλει τον διάλογο; Αλλά σε ποια βάση; Για την υφαλοκρηπίδα σύμφωνα με την εθνική γραμμή ή εφ’ όλης της ύλης για την αναθεώρηση και της Συνθήκης της Λωζάννης όπως επιδιώκει η Αγκυρα;
Ο Ερντογάν θέλει να επισπεύσει άλλωστε τον «διάλογο» που ονειρεύεται, βλέποντας μάλιστα ότι ο Τραμπ μπορεί να ηττηθεί από τον Δημοκρατικό Τζο Μπάιντεν στις Προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και με τον Μπάιντεν δεν διατηρεί και τις καλύτερες σχέσεις. Το ερώτημα είναι αν η Αθήνα πρέπει να βιάζεται ή να αναμένει την έκβαση της αμερικανικής εκλογικής αναμέτρησης; Γιατί με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο η σχέση «έλξης» με τον Ερντογάν θα ενισχύεται συνεχώς. Να θυμηθούμε την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στον Λευκό Οίκο πέρυσι τον Νοέμβριο; Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε καλωσορίσει τον Ερντογάν χαρακτηρίζοντας την Τουρκία ως τον πιο αξιόπιστο εταίρο των Αμερικανών στην περιοχή. «Είμαστε φίλοι εδώ και πολύ καιρό. Κατανοούμε ο ένας τη χώρα του άλλου. Καταλαβαίνουμε από πού προερχόμαστε. Εχουμε μια εξαιρετική σχέση και η Τουρκία είναι σημαντικός στρατηγικός εταίρος για τις ΗΠΑ, ένας μεγάλος σύμμαχος του ΝΑΤΟ» είχε πει ο Τραμπ, απευθυνόμενος στον Ερντογάν.
Οι παρευρισκόμενοι τότε στη συνάντηση δεν μπορούσαν πιστέψουν στ’ αυτιά τους, καθώς μόλις έναν μήνα πριν ο Τραμπ δεν είχε διστάσει να απειλήσει με κυρώσεις τον Ερντογάν για την επέμβαση στη Συρία. «Θα με θυμάσαι σαν τον διάβολο αν συμβούν κακά πράγματα» είχε προειδοποιήσει τότε ο Τραμπ τον «φίλο» του. Στη συνέχεια βέβαια, ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε με υπερηφάνεια την πρόθεσή του να αυξήσει τον όγκο του εμπορίου με την Τουρκία από 20 σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια! Ο Ερντογάν έσπευσε πάντως να χαρακτηρίσει την Τουρκία ως τον πιο αξιόπιστο εταίρο των Αμερικανών στην περιοχή.
Το βρετανικό περιοδικό «Economist» έγραψε τότε ότι απλώς ο Τραμπ έδειξε και στο πρόσωπο του Ερντογάν την αγάπη του για τους απανταχού «αυτοκράτορες». Οι αιτίες της προσέγγισης Τραμπ – Ερντογάν είναι όμως βαθύτερες. «Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών έχει συμφέρον να μη χάσει την Τουρκία ως εταίρο. Και ο Ερντογάν το ξέρει αυτό» γράφει η γερμανική «Die Zeit». Στο ίδιο πνεύμα η γερμανική «FAZ» έγραφε επίσης ότι «ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ υποδέχτηκε τον Τούρκο ομόλογό του Ερντογάν με ιδιαίτερα ζεστά λόγια στην Ουάσινγκτον, γιατί ο ένας έχει ανάγκη τον άλλον».
Πρώτον, γιατί η ισορροπία στη Μέση Ανατολή έχει αλλάξει μετά την εδραίωση της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής στη βόρεια Συρία. Οι Αμερικανοί εξακολουθούν επίσης να έχουν ανάγκη και να χρησιμοποιούν την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ στη βορειοανατολική Τουρκία, όπου παραμένουν αποθηκευμένες περίπου 50 πυρηνικές βόμβες
Δεύτερον, η κυβέρνηση Τραμπ θέλει ταυτόχρονα την Τουρκία ως τον παράγοντα ανάσχεσης της ρωσικής επιρροής στην περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά και στη Λιβύη. Για να ενισχύσει τη σχέση του με τον Ερντογάν, ο Τραμπ απέτρεψε μάλιστα την επιβολή κυρώσεων από το Κογκρέσο στην Τουρκία για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η Αγκυρα εμφανίζει μια ολοένα και πιο επιθετική στάση στη Μεσόγειο, στέλνοντας και τρίτο πλωτό γεωτρύπανο στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει πειστεί πλέον ότι η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό περιφερειακό πιόνι στην Εγγύς Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, ενάντια στην αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας αλλά και της Κίνας. Ο στενός συνεργάτης του Τραμπ, Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ διατύπωσε με σαφήνεια την αμερικανική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή: Στη Συρία οι Αμερικανοί δεν θέλουν το Ιράν και τη Ρωσία να ελέγχει τη Δαμασκό και τη Λιβύη. O Γκράχαμ προχώρησε μάλιστα ακόμη παραπέρα, στοχεύοντας έμμεσα και την Ελλάδα για τις σχέσεις της με την Κίνα: «Η Τουρκία είναι άξια σύμμαχος του ΝΑΤΟ» δήλωσε ο Γκράχαμ. Η Τουρκία και το ΝΑΤΟ μπορούν να κάνουν περισσότερα για να περιορίσουν την πόρτα της Κίνας στην Ευρώπη, θα μπορούσαν επίσης να αναγκάσουν τις άλλες χώρες του ΝΑΤΟ να λάβουν σαφή στάση ενάντια στην Κίνα». Σαφές το μήνυμα προς την Αθήνα. Φυσικά ο Ερντογάν ως ειδικός στα οθωμανικά παζάρια δεν θέλει να βάλει όλα τα αβγά στο ίδιο καλάθι και θα εξακολουθήσει να διαπραγματεύεται τόσο με τη Μόσχα όσο και το Πεκίνο για να εξασφαλίζει περισσότερα πλεονεκτήματα…