Παναγιώτης Τζανέτος, Κυριάκος Πιατόπουλος.
Δεν θα τους δείτε στα κανάλια. Δεν είναι celebrities. Δεν είναι τα πρότυπα που αρέσουν στην εξουσία. Και όμως, είναι δύο ήρωες της πρώτης γραμμής κατά την εισβολή των τούρκων στην Κύπρο. Είναι οι ήρωες που κράτησαν τις ορδές του Αττίλα και το έθνος όρθιο, έστω και ακρωτηριασμένο. Δείτε πως περιγράφουν τις τραγικές στιγμές και το μήνυμα που στέλνουν στον Ελληνισμό.
ΕΣΣΟ 103 – Κύπρος
Άγνωστοί μεταξύ αγνώστων, δεν λιβανίζονται στα κανάλια, δεν τους αφιερώνουν διθυράμβους, δεν τους πλέκουν ύμνους, δεν τους κάνουν δεξιώσεις και όμως έχουν γράψει ιστορία με ανεξίτηλα γράμματα. Είναι οι Έλληνες έφεδροι φαντάροι που υπηρετούσαν την θητεία στην Κύπρο το 1974. Είναι τα νεαρά τότε παλληκάρια, που έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό και πολλοί ακόμη και την ζωή τους, ενώ άλλοι γυρίσαν αφήνοντας τμήματα του σώματος τους, υπερασπίζοντας, τιμή, πατρίδα, κυπριακό ελληνισμό. Είναι αυτοί που πρόταξαν τα στήθη τους στις ορδές των «ειρηνοποιών» της Τουρκίας αυτού του αιώνιου ταραχοποιού των βαλκάνιών και σφετεριστή ξένων εδαφών. Είναι αυτοί που κατόρθωσαν κόντρα σε όλες τις δυσοίωνες προβλέψεις, να κρατήσουν ελεύθερο το 70% της Κύπρου μας.
Καλυτέρα όμως να αφήσουμε να μας τα αφηγηθούν οι ίδιοι:
Κύριε. Παναγιώτη Τζανέτο, Κύπρος 46 χρόνια μετά, τι έντονο σας έχει μείνει από εκείνες τις μέρες;
«Με λύπη μου σας λέω ότι ενώ θα έπρεπε να έχω έντονα συναισθήματα, αν εξαιρέσω τις ηρωικές στιγμές που έζησα εκεί αισθάνομαι το απόλυτο κενό».
Να μου επιτρέψετέ να επανέλθω, γιατί θέλω να θυμηθείτε τι ήταν αυτό ή αυτά που έχουν χαραχθεί στην μνήμη σας, είτε από τους συμπολεμιστές σας, είτε τους κυπρίους;
«βεβαίως και έχω, μάλιστα μου έχει μείνει ασβέστη η πικρία που δέχτηκα από τους κυπρίους, ενώ από τους συμπολεμιστές μου κρατώ ακόμη μέσα μου αυτό που βίωσα μαζί τους, την ανώτερη έννοια της ενότητας και θυσίας η οποία θα με συνοδεύει μέχρι να αποχωρήσω από αυτόν τον κόσμο».
Πολλοί που θα διαβάσουν αυτές τις γραμμές δεν έχουν ζήσει τα γεγονότα, για αυτό καλό θα ήταν να μας πείτε μερικές αναμνήσεις από εκείνες τις ημέρες.
Ακούστε λοιπόν, είναι η ημέρα που όλοι είμαστε χαρούμενοι (ΕΣΣΟ 103), μια και έχουμε τελειώσει την θητεία μας και επιστρέφουμε στην Ελλάδα με το αρματαγωγό ΛΕΣΒΟΣ του Πολεμικού μας Ναυτικού. Όπως σας προ είπα πλέαμε σε πελάγη ευτυχίας, η μοίρα όμως είχε αποφασίσει διαφορετικά. Ήδη πλέουμε 35 ναυτικά μίλια ανοικτά της Πάφου, η ώρα είναι 5 τα ξημερώματα. Εγώ με μερικούς ακόμη συνάδελφους και κρυφά από το λοχία ανεβήκαμε στο κατάστρωμα για τσιγαράκι, εκεί παρατηρούμε από τα απόνερα του καραβιού ότι σαν να αλλάζει πορεία και πριν ακόμη το συνειδητοποιήσουμε καλά, καλά, μας ενημερώνουν ότι ήρθε σήμα επιστροφής στην Κύπρο, γιατί ήδη είχε ξεκινήσει η τουρκική εισβολή. Εδώ να θυμίσουμε στους αναγνώστες σας ότι είμασταν άοπλοι, μοναδικός οπλισμός αυτόν που είχε το πλοίο. Τελικά φτάνουμε στο λιμάνι της Πάφου και αποβιβαζόμαστε, ενώ οι τούρκοι που μας έχουν εντοπίσει μας χτυπούν με ένα 50αρι αντιαεροπορικό από έναν μιναρέ του χωριού Μούταλο. Αν δεν είχε μεσολαβήσει η ευεργετική ομοβροντία του ΠΝ ΛΕΣΒΟΣ για να το βγάλει σε αχρηστία, δεν ξέρω αν σήμερα θα μιλούσαμε μαζί. Με μεγάλη ταλαιπωρία αλλά ταυτόχρονα και υψηλό ηθικό που ακύρωνε την οποία κούραση, φτάνουμε στην Λευκωσία και παραλαμβάνουμε τον οπλισμό μας περνώντας κατευθείαν στην πρώτη γραμμή του μετώπου.
Ακολουθούν μάχες η μια μετά την άλλη, όμως σε αυτήν του Γερόλακου έζησα την χειρότερη εμπειρία της ζωής μου, όταν είδα τον φίλο και συμπολεμιστή, τον αείμνηστο Σιμίτι Δημήτρη να πέφτει σε μικρή απόσταση από εμένα νεκρός, σε μια προσπάθεια να καταστρέψει ένα άρμα μάχης του εχθρού. Οι απανωτές ριπές που του έριξαν του είχαν τινάξει τα άντερα στον αέρα και αν και νεκρός οι Τούρκοι τον χτυπούσαν ακόμη.
Όσο ήμουν στην Κύπρο βίωσα κλάμα, αγωνία, πόνο, δυστυχία και εγκατάλειψη, κυρίως από όσους ήταν υπεύθυνοι για την κατάσταση μας εκεί. Η μια, η μοναδική, η σωτήρια μέρα, ήταν όταν επιστρέψαμε στην Ελλάδα και αποβιβαστήκαμε στις Κεχριές. Εκεί και το λέω και δεν ντρέπομαι έκλαψα, όχι από πόνο, όχι από αδικία, αλλά από χαρά για όλα όσα πίστευα ότι είχα χάσει.
Αν χρειαζόντανε να ζήσετέ ξανά τέτοιες καταστάσεις για προάσπιση του ελληνισμού τι θα κάνατε;
«Σας δηλώνω με όλη την δύναμη της ψυχής μου, ότι οπού με καλέσει η πατρίδα μου δηλώνω από τώρα παρών. Αν όμως με ρωτάτε αν ήθελα να πάω ξανά εκεί πίσω, σας δηλώνω ευθαρσώς και με κίνδυνο να παρεξηγηθούν τα λόγια μου όχι, και ξέρετέ γιατί; Μου είναι αδιανόητο εγώ ως Έλληνας στρατιώτης να τραυματίζομαι στο πεδίο της μάχης και ένα μέρος των κυπρίων να έχει τέτοια συμπεριφορά απέναντι στην εισβολή, που αποτελεί όνειδος για τον κυπριακό ελληνισμό, για να μην καταφύγω σε χειρότερες εκφράσεις»
Ας περάσουμε στο δεύτερο φανταράκι εκείνης της εποχής. Κύριε Κυριακό Πιατόπουλε, υπηρετήσατε στο μέτωπο της Κύπρου ως βαθμοφόρος με το βαθμό του λοχία, ποιος ήταν ο τομέας ευθύνης σας και αν στην δύναμή που διοικούσατε παρουσιάστηκαν κρούσματα δειλίας.
«Να τα πάρουμε από την αρχή, όπως σας είπε και ο συμπολεμιστής μου έχουμε ξεκινήσει την επιστροφή για την Ελλάδα με το αρματαγωγό ΠΝ ΛΕΣΒΟΣ. Είμαστε η 103 ΕΣΣΟ και περιμέναμε το απολυτήριο μας. Κατά την διάρκεια του πλου έρχεται σήμα ότι οι ημέτερες δυνάμεις βάλλονται από τις αντίστοιχες τουρκικές και ταυτόχρονα με αυτό το σήμα έρχεται και αυτό της επιστροφής στο νησί. Μετά από ολονύχτιο ταξίδι φτάνουμε με χίλια βάσανα στον προορισμό μας που είναι η Πάφος και ακολούθως η Λευκωσία, χωρίς καθυστερήσεις πήραμε τον οπλισμό και μας ανατέθηκαν οι τομείς ευθύνης. Εγώ με την ομάδα μου που συγκροτείτο από κυπρίους πολεμιστές μείναμε στον πρώτο γύρο των μαχών στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ (προμαχώνα), δίπλα στο κτίριο του Άγγλου αρμοστή Χάρντινγκ. Είναι το σημείο που δεχτήκαμε τις ισχυρότερες επιθέσεις των Τούρκων, που μας έβαλλαν από εδάφους και από αέρος με χημικά και βόμβες ναπάλμ. Ευτυχώς οι απώλειες δεν ήταν τεράστιες και αυτό γιατί ήμασταν σε ορύγματα κατά την διάρκεια των μαχών. Η συμπεριφορά που έδειξαν οι συμπολεμιστές μου ήταν τρομερή σε στωικότητα και ανδρεία, τόσο που αποτέλεσε έκπληξη πρώτα για τους αντιπάλους και μετά για εμάς. Εδώ θέλω να μνημονεύσω τον διοικητή μου, ταγματάρχη Ευθύμιο Κατσίμπρα γιατί είναι ο άνθρωπος που μου ενέπνευσε το πνεύμα του μαχητή με το δικό του παράδειγμα ηγέτη. Ενώ του δίνονταν η δυνατότητα ως διοικητής να δίνει εντολές από τα μετόπισθεν με ασφάλεια όπως κάποιοι άλλοι, αυτός προτίμησε να βρίσκεται να βρίσκεται μαζί μας στην πρώτη γραμμή. Πρώτος των πρώτων, μαχητής από τους λίγους, δεν ξέρω αν ήταν ήρωας, εκείνο που γνωρίζω είναι ότι είδα στο πρόσωπο του να αποτυπώνεται η αγάπη για την πατρίδα. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει το σώμα του».
Έτυχε να δείτε συμπολεμιστές σας να σκοτώνονται δίπλα σας ή σε κοντινή απόσταση;
«Βρισκόμαστε σε φάση αντεπίθεσης για να σπρώξουμε προς τα πίσω τους Τούρκους, αναγκαστικά έπρεπε να περάσουμε μέσα από ακάλυπτο πεδίο οπού δεχτήκαμε ομαδικά πυρά από βαρύ οπλισμό. Αυτό έγινε ανήμερα της μεγάλης εορτής της Παναγίας. Εδώ και προς ενημέρωση των αναγνωστών σας για το τι παιζόντανε εκείνες τις μέρες, να τονίσω ότι επί 15’ λεπτά της ώρας πριν δεχτούμε τα πρώτα πυρά, πετούσε πάνω από τον χώρο ελικόπτερο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και ο έχον νου νοείτο. Από τις μάχες του πρώτου γύρου και ενώ ήδη έχει κηρυχθεί εκεχειρία, έχει χαραχθεί στην μνήμη μου ένα δραματικό γεγονός. Οι Τούρκοι πάρα την εκεχειρία συνεχίζουν να βάλουν προς εμάς με βολές πυροβολικού και όλμων. Μια από αυτές τις οβίδες χτυπά την τσιμεντένια οροφή της σκοπιάς και ο συμπολεμιστής μας που ήταν σε αυτό το σημείο διαμελίστηκε, αποτέλεσμα του ύπουλου και άνανδρού χτυπήματος της πολεμικής μηχανής των τουρκικών δυνάμεων. Μετά την λήξη του βομβαρδισμού όσοι επιζήσαμε, αναγκαστήκαμε να ψάχνουμε ανάμεσα στα ερείπια, για να βρούμε τα κομμάτια του νεαρού παλληκαριού και να τα στείλουμε στους γονείς του στην Ελλάδα. Θύμηση και μνήμη της θυσίας της δικής του, αλλά και των γονιών του προς την πατρίδα»
Ο χαρακτήρας σας επηρεάστηκε από όσα βιώσατε και αν χρειαζόταν θα συμμετείχατε ξανά για την προάσπιση του έθνους μας;
«Ακούστε, ηλικιακά λόγο αναβολής ήμουν ο μεγαλύτερος από τους υπόλοιπους, αυτό δεν με εμπόδισε να διαμορφώσω χαρακτήρα έχοντας ως παράδειγμα τον διοικητή και τους αξιωματικούς που υπηρέτησα μαζί τους και μου έμαθαν τον έλεγχο, την επιθετικότητα μου, να ζυγίζω τις κινήσεις και να αντιδρώ μόνο σε ιδιάζουσες καταστάσεις. Άρα ο επηρεασμός που δέχτηκα ήταν θετικός, όχι μόνο στην θητεία μου ή στις πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά και στην υπόλοιπη ζωή μου. Όσο για το δεύτερο μέρος της ερώτησης σας απαντώ ως εξής: ένα άρμα χωρίς ερπύστριες είναι σταθερό πυροβολείο, βεβαίως και θα πήγαινα οπού με διατάξει η πατρίδα μου».
Το ΠΝ ΛΕΣΒΟΣ βρίσκεται 35 ν.μ από τις κυπριακές ακτές, με τον εξάντα να δείχνει Ελλάδα, όταν έρχεται το σήμα της επιστροφής. Οι αντιδράσεις των εφέδρων μας ποιες ήταν;
«Μπορώ να τις χαρακτηρίσω αναμενόμενες για την εποχή, αν και σήμερα που θεωρείται ότι είμαστε ποιο χαλαροί, πιστεύω ότι αν χρειαστεί θα επαναληφθεί το ίδιο σκηνικό. Καλώς ή κακώς αυτό είναι το DNA μας και εννοώ τα εξής: ο τότε συνταγματάρχης Σταυρουλάκος Παναγιώτης, είναι ο επικεφαλής της επιστροφής στην Ελλάδα και μας ανακοινώνει την εισβολή των τουρκικών δυνάμεων, και ω του θαύματος, αντί σκεπτικισμού, κλαυθμού και οδυρμού, βρίσκεται μπροστά στην απαίτηση των στρατιωτών μας να επιστρέψουν το συντομότερο δυνατόν, για να βοηθήσουν στην άμυνα της Κύπρου. Είναι στιγμές στην ζωή σου που είναι φύση αδύνατον να τις περιγράψεις, γιατί σου έρχονται δάκρυα χαράς, ικανοποίησης, μεγαλείου στα ματιά, και μια τέτοια στιγμή ήταν και αυτή».
Εσείς είχατε τραυματισμό στις μάχες που συμμετείχατε;
«Δυστυχώς τραυματίστηκα για τα καλά σε τρία σημεία του σώματος μου και απέκτησα και κάποια άλλα μικρότερα και στις 9 Σεπτέμβριου του 1974 αποβιβάζομαι από το πλοίο ΑΔΩΝΙΣ μαζί με άλλους τραυματίες στο λιμάνι του Πειραιά. Σας είπα προηγούμενος δυστυχώς για τότε. Τώρα σας λέω ευτυχώς για σήμερα, γιατί αυτά τα τραύματα είναι τα καλυτέρα μετάλλια που έχω πάρει και είναι εξ ολοκλήρου δικά μου, να μου θυμίζουν ότι έκανα το καθήκον μου»
Θα παρακαλούσα όσους επιλέξουν να διαβάσουν αυτές τις γραμμές να το κάνουν με προσοχή. Οι τότε έφεδροι μας φαντάροι, που βρέθηκαν από το πουθενά στην λαίλαπα του πολέμου, μας λένε κάποια πράγματα και αφήνουν να εννοηθούν χιλιάδες, ενώ οι τραυματισμοί τους από τα χημικά και τις μάχες, δεν είναι μόνο σωματικοί αλλά και ψυχικοί που είναι και το χειρότερο, γιατί τους συνοδεύουν για μια ζωή. Αυτοί οι άνθρωποι που τίμησαν τον όρκο τους προς το έθνος μας, πιστεύω ότι αξίζουν τον σεβασμό μας.
Βενετσάνος Γιώργος
ΑΘΑΝΑΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΨΥΧΗ!