Μπορούν οι χώρες του ευρώ να δώσουν "helicopter money" στους πολίτες;

Κάποιες χώρες του κόσμου το τόλμησαν.

Του Χρήστου Μιχάλαρου​
Πληθαίνουν σταδιακά οι περιπτώσεις των κρατών ανά τον κόσμο τα οποία προσέφεραν ή σκέφτονται να προσφέρουν άμεση στήριξη μέσω απευθείας μετρητών στους λογαριασμούς των πολιτών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού Covid-19.
Η λογική είναι η εξής: μετά τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα τα οποία λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για να ανασχέσουν την εξάπλωση του προβλήματος, πολλές επιχειρήσεις έχουν κατεβάσει ρολά για μεγάλα χρονικά διαστήματα με αποτέλεσμα εταιρίες υπηρεσιών, εργοστάσια, αποθήκες, ξενοδοχεία, καταστήματα και άλλες μονάδες έχουν μπει σε “καραντίνα” με τον φόβο της χρεοκοπίας και των μαζικών απολύσεων να είναι υπαρκτός.
Από την άλλη, τα νοικοκυριά έχοντας την ανασφάλεια ενός μέλλοντος το οποίο οικονομικά δεν προδιαγράφεται αισιόδοξο, τουλάχιστον για μερικούς μήνες, έκοψαν σημαντικές δαπάνες και πληρωμές λογαριασμών, στρεφόμενα προς τις ηλεκτρονικές αγορές, οι οποίες λόγω της φύσης τους προσφέρουν ασφάλεια, καθώς αποφεύγονται οι επαφές και ο συνωστισμός σε κλειστούς χώρους, εμπορικά κέντρα και ουρές ταμείων.
Κάποιες χώρες, προκειμένου να συγκρατήσουν όσο το δυνατόν την κατανάλωση, προχώρησαν στο παράδοξο (μέχρι σήμερα…) δημοσιονομικό μέτρο του “helicopter money”, δηλαδή την απευθείας πίστωση των λογαριασμών, χωρίς κριτήρια, ωθώντας έτσι τους πολίτες να πληρώσουν λογαριασμούς και χρέη και να καταναλώσουν για ένα διάστημα με λιγότερο άγχος, αναθερμαίνοντας παράλληλα τον πληθωρισμό.
Προς το παρόν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πέρα από την επέκταση του προγράμματος δημοσιονομικής χαλάρωσης και άλλων μέτρων, κοιτάζει και προς την μεριά του νέου χρέους, υπό την μορφή του λεγόμενου “κορωνο-ομολόγου”.
Το ευρωομόλογο που δεν στάθηκε ικανή να δημιουργήσει η χρηματοπιστωτική κρίση του 2009 στην Ευρώπη, το φέρνει μια πανδημία. Σύμφωνα με την Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η ΕΕ αφήνει ανοιχτό το παράθυρο σε ό,τι θα μπορούσε να βοηθήσει, άρα και σε αυτό αναθερμαίνοντας την προσέγγιση μιας “ευρωπαϊκής λύσης”.
Στην εφαρμογή
Τον χορό ξεκίνησε το Χονγκ Κονγκ, το οποίο στα τέλη του περασμένου μήνα ανακοίνωσε ενίσχυση ύψους $1.263 για κάθε έναν από τους περίπου 7 εκ. μόνιμους κατοίκους της χώρας, τα οποία κατέληξαν στην τοπική οικονομία, ενώ ακολούθησε η Σιγκαπούρη η οποία αποφάσισε παρόμοιο μέτρο για κάθε ενήλικο πολίτη της.
Στην άλλη πλευρά της υδρογείου, η ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη ετοιμάζεται να πράξει κάτι αντίστοιχο. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ετοιμάζεται να πιστώσει τους λογαριασμούς των μόνιμων πολιτών της χώρας με $3.000, αποδεσμεύοντας κονδύλι “μαμούθ” ύψους $3 τρισ., ενώ παρόμοια σενάρια έχουν συζητηθεί και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μπορεί να γίνει το ίδιο στην Κύπρο και σε άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ;
Αν ναι, ποιος θα πάρει την απόφαση και ποιος θα βάλει τα λεφτά;
Οι αποφάσεις στα χέρια της ΕΚΤ​
Η Κύπρος η οποία βρίσκεται στην ζώνη του ευρώ, δεν τυπώνει το δικό της νόμισμα όπως οι προαναφερθείσες χώρες και άρα δεν ασκεί από μόνη της νομισματική πολιτική. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε τέτοια απόφαση θα πρέπει να ληφθεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με την σύμφωνη γνώμη των μελών της ευρωζώνης, τα οποία θα επωφεληθούν συνολικά από ένα τέτοιο μέτρο.
Σύμφωνα με τον Καθηγητή στο Τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου Κύπρου Μάριο Ζαχαριάδη ο οποίος μίλησε στο Economy Today, το “helicopter money” δεν αποτελεί λύση στο πρόβλημα και ο ίδιος στρέφει την προσοχή στο ευρωπαϊκό “κορωνο-ομόλογο”.
“Αν καταφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση να δανειστεί χρήματα εκδίδοντας ένα τέτοιο ευρωομόλογο, θα έχει καταφέρει την κοινή, ευρωπαϊκή αντιμετώπιση ενός προβλήματος που δεν γνωρίζει σύνορα. Μια χώρα σε κρίση είναι δύσκολο να δανειστεί σήμερα, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της μπορεί να το κάνει. Είναι ανέφικτο να αποφασίσει η ΕΚΤ το “helicopter money”. Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να δανειστεί με το ομόλογο, να διοχετεύσει τα χρήματα στα κράτη και μετά τα κράτη να αποφασίσουν να τα δώσουν στους πολίτες για κατανάλωση. Αλλά το καλύτερο που θα έχουν να κάνουν σε αυτή την περίπτωση, είναι να στηρίξουν τις επιχειρήσεις να επιβιώσουν χωρίς να χαθούν θέσεις εργασίας. Αυτό είναι το πιο σημαντικό σήμερα και τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Υπουργός Οικονομικών κινούνται ορθώς προς αυτή την κατεύθυνση”, αναφέρει.
Η Κύπρος έλαβε καλές αποφάσεις
Από την πλευρά του, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο CIIM Γιώργος Θεοχαρίδης, θεωρεί ότι τα μέτρα που έχει λάβει η ΕΚΤ και η κυπριακή Κυβέρνηση είναι αρκετά για να στηρίξουν την κυπριακή οικονομία, θεωρώντας ότι είναι μάλλον πρόωρο να μιλήσει κανείς για “helicopter money” στην Κύπρο.
“Για να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο στην Κύπρο, θα πρέπει να ληφθεί απόφαση από την ΕΚΤ για όλες τις χώρες της ευρωζώνης. Πρόκειται για μια ασυνήθιστη πρακτική και αυτή την στιγμή δεν μοιάζει καν εφικτό, δεδομένου ότι υπάρχουν χώρες στο ευρώ οι οποίες είναι πολύ συντηρητικές. Στις ΗΠΑ ή σε άλλες χώρες κάτι τέτοιο είναι πιο εύκολο: υπάρχει μια κυβέρνηση και μια κεντρική τράπεζα που αποφασίζουν για όλη την χώρα”, εξηγεί.
Ωστόσο, δεν αρνείται ότι αν η κρίση τεθεί εκτός ελέγχου και εξελιχθεί, δεν αποκλείεται να χρειαστούν και ριζοσπαστικά μέτρα με εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης των νοικοκυριών, όπως το “helicopter money”, αν και θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο ενδεχόμενο εκτίναξης του πληθωρισμού, που θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό
Ο οικονομολόγος Χάρης Πολυκάρπου εξηγεί ότι πρόκειται για ένα “τυφλό” μέτρο, το οποίο δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του την οικονομική κατάσταση του καθενός, αλλά προσφέρει ένα εφάπαξ ποσό οριζοντίως.
“Έχει σημασία από πού θα χρηματοδοτηθεί κάτι τέτοιο. Αν δώσεις χρήματα οριζόντια, αλλά τα πάρεις στο μέλλον από αύξηση φορολογίας η οποία δεν θα είναι και τόσο οριζόντια, υπάρχει πρόβλημα. θα συνιστά μετατόπιση του πλούτου εις βάρος των ασθενέστερων στρωμάτων”, επισημαίνει.
Προσθέτει δε ότι εκείνο που έχει επίσης μεγάλη σημασία είναι η επόμενη ημέρα, καθώς αν το μόνο που θα πετύχει ένα τέτοιο μέτρο είναι η αύξηση της κατανάλωσης, τα προβλήματα δεν λύνονται.
“Το μόνο που θα πετυχαίναμε θα ήταν μια πρόσκαιρη τόνωση της οικονομίας, καθώς για κάποιους αυτά τα χρήματα δεν θα ήταν επιτακτική ανάγκη. Το ζήτημα είναι να επιβιώσουν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που θα βρεθούν ενώπιον σοβαρών ζητημάτων βιωσιμότητας”, αναφέρει.
economytoday