Σύμφωνα με έκθεση του σουηδικού Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη, σε ολιγαρχικά καθεστώτα της Υποσαχάριας Αφρικής αυξάνεται η διαφάνεια στις αμυντικές δαπάνες. Οι ένοπλες διενέξεις οδηγούν σε περισσότερες αγορές όπλων.
Πόσα χρήματα ξοδεύονται για εξοπλισμούς; Πολλές φορές η γνώση γύρω από αυτό το επίμαχο θέμα είναι περιορισμένη ή δεν φτάνει σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του σουηδικού Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη SIPRI, αυτή η κατάσταση οδηγεί στην λανθασμένη υπόθεση ότι δεν υπάρχουν καν τέτοια στοιχεία ή ότι δεν είναι προσβάσιμα στον καθένα.
Μείωση των επενδύσεων, αύξηση των αμυντικών δαπανών
Αυτό δεν ισχύει, δήλωσε στη Deutsche Welle o Νίαν Τιάν, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης. «Βρήκαμε ότι 45 από τις 47 χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής διατηρούν δικά τους στοιχεία για τα ποσά που διαθέτουν σε εξοπλισμούς, είτε μέσω των υπουργείων Οικονομικών τους είτε δημοσιεύοντάς τα ακόμη και στις ιστοσελίδες τους. Εάν έχουν αυτές τις πληροφορίες, είναι πολύ σημαντικό να ενημερώνουν σχετικά, διότι με τη διαφάνεια αυξάνεται η εμπιστοσύνη ανάμεσα στις επιμέρους χώρες».
Από τα διαθέσιμα στοιχεία βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι εξοπλιστικές δαπάνες είναι ιδιαίτερα υψηλές σε χώρες όπως το Σουδάν, τη Νότια Αφρική, την Αγκόλα και τη Νιγηρία. Κατά μέσον όρο δαπανούν το 1,7% του ΑΕΠ, όταν η Γερμανία το 2017 διέθεσε το 1,2% του ΑΕΠ της για εξοπλισμούς σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Το δεύτερο συμπέρασμα είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις στο ύψος των δαπανών.
Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες: στην μείωση της τιμής των φυσικών πόρων και στις ένοπλες διενέξεις στην περιοχή. Η μείωση της τιμής του πετρελαίου, από την οποία πλήττεται ιδιαίτερα η Νιγηρία, οδήγησε σε δραστική μείωση των δαπανών. Συνολικά το 2017 οι χώρες αυτές διέθεσαν 3,2 δις δολάρια λιγότερα σε επενδύσεις από ότι πριν από 3 χρόνια. Αντίθετα όμως, οι αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν. Οι ένοπλες συρράξεις ωθούν σε περισσότερες αγορές όπλων. Το Μάλι, για παράδειγμα, που απειλείται από ισλαμιστές αντάρτες, αύξησε τις εξοπλιστικές δαπάνες ανάμεσα στο 2014 και 2017 κατά 152%, που ισοδυναμεί με 275 εκ. δολάρια.
Θετική τάση για διαφάνεια
Γενικότερα οι ερευνητές του SIPRI παρατήρησαν ότι το οικονομικό και ανθρώπινο κόστος των διενέξεων στην περιοχή συνεχώς μεγαλώνει, με αποτέλεσμα να μην γίνονται άμεσες επενδύσεις από το εξωτερικό. Οι επιστήμονες απέδωσαν το φαινόμενο στην έλλειψη δημοκρατικών θεσμών. Εκεί όπου δεν υπάρχει δημοκρατία οι κυβερνώντες δεν ενδιαφέρονται για διαφανή και υπεύθυνη πολιτική, σημειώνει ο Νίαν Τιάν. «Πρόκειται για αυταρχικά ή ολιγαρχικά καθεστώτα. Αυτό είναι διπλά καταστροφικό. Με την αγορά περισσότερων όπλων ισχυροποιούν τη θέση τους, από την άλλη δεν επενδύουν για το δημόσιο καλό».
Σε γενικές γραμμές πάντως η έκθεση του SIPRI καταγράφει μια θετική τάση διαφάνειας στις αμυντικές δαπάνες αυτών των χωρών που αποτελεί την αρχή για μια πιο δημοκρατική εξέλιξη.