Η Αθήνα πρωτεύουσα το 1834

Το 1831 η Αθήνα ήταν ένας μικρός οικισμός έκτασης 1.163 στρεμμάτων, από τα οποία το χωριό κάλυπτε μόνο 772 στρέμματα. Η υπόλοιπη έκταση ήταν ο Ιερός Βράχος της Ακροπόλεως και ο πέριξ αυτού χώρος.

Ο οικισμός έφτανε μέχρι την Κλαυθμώνος από Ευριπίδου – Σαρρή, μέχρι τον Ναό των Ασωμάτων Θησείου και τον Άρειο Πάγο.
Είχε μέσα στα όρια αυτά 1.500 σπίτια και 124 εκκλησίες! Κάθε 10 σπίτια και εκκλησία! Η απελευθέρωση βρήκε πολλές από τις εκκλησίες κατεστραμμένες και μόνο 32 ήταν ανέπαφες, τα δε κατοικήσιμα σπίτια μόνο 300!
Τον καιρό εκείνο γινόταν ευρεία συζήτηση για την επιλογή της πρωτεύουσας της Ελλάδος. Εκτός από το Ναύπλιο, την προσωρινή πρωτεύουσα, έγιναν συζητήσεις για την Κόρινθο, το Άργος, την Τρίπολη (τις πρότειναν Πελοποννήσιοι), τα Μέγαρα (πρόταση Κωλέττη), τον Πειραιά και τη Σύρο.
Πρόταση
Τελικώς, η Αθήνα επελέγη ως πρωτεύουσα κατόπιν προτάσεως ενός ξένου βασιλιά, του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα, για δύο λόγους:
α. Ήταν αδύνατος ο βομβαρδισμός της από θαλάσσης (!..) και
β. λόγω της αρχαίας αίγλης της.
Υπήρχε, όμως, ένας όρος: η παράδοσή της από τους Τούρκους, γιατί την κατείχαν ακόμα με στρατό.
Μόλις έγινε η Αθήνα πρωτεύουσα της Ελλάδος, έσπευσαν διάφοροι να επωφεληθούν αγοράζοντας μεγάλες εκτάσεις από τους αποχωρούντες Τούρκους. Ο αρχιτέκτων Κλεάνθης αγόρασε εκατομμύρια στρέμματα κι ένα οικόπεδο στο Ριζόκαστρο. Μεγάλες εκτάσεις πήρε ο στρατηγός Μακρυγιάννης.
Όλη τη σημερινή κι ακόμη μεγαλύτερη έκταση της συνοικίας που φέρει το όνομά του.
Ο ναύαρχος Μάλκολμ, της αγγλικής μοίρας που ναυλοχούσε στο Φάληρο, αγόρασε στην Αγία Ζώνη Κυψέλης ένα τεράστιο κτήμα.
Ο Χιώτης τραπεζίτης Κοντόσταυλος πήρε το τμήμα των οδών Σταδίου – Κολοκοτρώνη μέχρι την πλατεία Κλαυθμώνος, ενώ ο Μιχαήλ Βόδας – Σούτσος αγόρασε το τμήμα από την πλατεία Βάθη έως την Αχαρνών και τη Λιοσίων.
Την Αθήνα παρέδωσαν οι Τούρκοι και στα προπύλαια της Ακροπόλεως σ έναν λόχο Βαυαρών στρατιωτών τη Μεγάλη Παρασκευή 31 Μαρτίου 1833 και οι Αθηναίοι γιόρτασαν το Πάσχα ως ημέρα απελευθέρωσης της πόλεώς τους..
Τον Δεκέμβριο του 1834, “η καθέδρα ημών μετατίθεται εκ Ναυπλίου εις Αθήνας…”, όπως έγραφε το σχετικό διάταγμα του Όθωνα. Είχε όμως και μία προσθήκη: Θα είναι προσωρινή πρωτεύουσα της Ελλάδος, έως ανακτήσεως της Κωνσταντινουπόλεως…Λόγια που συμβάδιζαν με τα οράματα της “Μεγάλης Ιδέας”.
Υποδοχή
Τότε οι Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν στην Ιερά Οδό για να υποδεχτούν τον Όθωνα και την κουστωδία του. Όλοι μαζί μετέβησαν στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου που στεγαζόταν μέσα στον Ναό του Ηφαίστου στο Θησείο. Εκεί εψάλη δοξολογία για τη μεταφορά της πρωτεύουσας και το βράδυ έγινε φωτοχυσία στα λίγα σωζόμενα σπίτια της Αθήνας. Η δοξολογία ήταν η τελευταία, γιατί έπειτα από εντολή του Όθωνα η εκκλησία γκρεμίστηκε κι αποκαταστάθηκε ο Ναός του Ηφαίστου.
Συμβουλάτορας του θρόνου ήταν ο πατέρας του Όθωνα, Λουδοβίκος, που λάτρευε κυριολεκτικά την αρχαία Αθήνα και τον πολιτισμό της. Γι αυτό έστειλε στην Αθήνα τον αρχιτέκτονα Γκούτενσον να σχεδιάσει τη νέα πόλη που θα κτιστεί, με αυστηρή εντολή να μη θιγούν οι αρχαιολογικοί χώροι. Για την προστασία των αρχαιοτήτων, ο Όθων εξέδωσε διάταγμα που απαγόρευε την κατασκευή ασβεστοκαμίνων σε απόσταση 2.500 μέτρων από αρχαιοελληνικά λείψανα, ώστε να μη φθαρούν οι αρχαιότητες!
Τότε στην Αθήνα της ανοικοδόμησης συνέρρευσαν πολλοί Κυκλαδίτες κτίστες, κυρίως Μυκονιάτες. Εν μια νυκτί έκτιζαν σπίτια στην Πλάκα, έμπαιναν μέσα και δεν μπορούσε κανείς να τους βγάλει έξω. Μέσα σε τέσσερα χρόνια κτίσθηκαν στην Αθήνα γύρω στις 1.000 κατοικίες, πολλές αυθαίρετες που, κατά τον Αντ.Μηλιαράκη, “κακώς οικοδομημένας, χθαμαλάς, πενιχράς εξωτερικής και εσωτερικής όψεως, άνευ ακρογωνιαίων λίθων, άνευ σχεδίων, συνεσφιγμένας περί στενάς, ανωμάλους και ακαθάρτους οδούς”.
Αλλά και ο βαρόνος Κων.Μπέλλιος που ήλθε από την Βιέννη, σημείωνε: “Τα σπίτια των Αθηνών, όπερ εις διάστημα ολίγου καιρού έγιναν, εκατασκευάσθησαν με βίαν και άκραν οικονομίαν, με λάσπας και ξύλα και με ασβέστην ασπρισμένα…χωρίς να σκεφθούν οι ανόητοι ότι μήτε πέντε χρόνους δεν θέλουν διατηρηθή, πρέπει να γκρεμισθούν, ότι τα τείχη των μόλις 5 δακτύλων χόντρους έχουν”.
Το γκρέμισμα των αυθαιρέτων
Ο Όθων απαγόρευσε τη λατόμηση στους λόφους Νυμφών (Αστεροσκοπείου), Αγχέστου (Στρέφη), Φιλοπάππου και Λυκαβηττού, εξέδωσε διατάγματα με αυστηρή εντολή να κατεδαφίζεται αμέσως κάθε αυθαίρετο που κτίζεται πλησίον των αρχαιοτήτων, ενώ διέταξε να γκρεμιστούν άμεσα όσα κτίστηκαν στις παρυφές της Ακροπόλεως.
Εξαιτίας των αυθαιρέτων, ο Όθων έχασε τη δημοτικότητά του στις φτωχές μάζες, αλλά επέμενε να εκδίδει και άλλα διατάγματα. Παραδόξως, μετά την έκπτωσή του, μεγάλο τμήμα του Άλσους του Λυκαβηττού οικοδομήθηκε επειδή οι μικροϊδιοκτήτες προσέφυγαν στα δικαστήρια και δικαιώθηκαν.
t.kontofiannidis
http://www.i-diadromi.gr/2010/09/1834.html