Πώς βοηθά η ΕΕ στην κατάσβεση πυρκαγιών

Σε δύσκολους καιρούς η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δοκιμάζεται. Πάντως η αντίδραση της ΕΕ στις πυρκαγιές στην Ελλάδα και τη Σουηδία έδειξε μια άλλη εικόνα. Πώς όμως οργανώνεται πανευρωπαϊκά η βοήθεια σε τέτοιες περιπτώσεις;

Σε τρία λιτά γραφεία στην οδό Joseph II στις Βρυξέλλες βρίσκεται η καρδιά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων. Εδώ έχει την έδρα του το Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (KΣΑΕΑ ή ΕRCC). Πέντε εργαζόμενοι βρίσκονται σε επιφυλακή όλο το εικοσιτετράωρο ελέγχοντας μέσω δορυφορικών εικόνων πού ξεσπούν πυρκαγιές ή ποιες περιοχές εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο. Η εβδομάδα που διανύουμε δεν είναι όπως όλες οι άλλες.
Στην Ελλάδα, από τις φωτιές στην Αττική, τουλάχιστον 85 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και πάνω από 150 είναι τραυματίες, μεταξύ των οποίων πολλά παιδιά. Στη Σουηδία εδώ και εβδομάδες τέσσερις τουλάχιστον πυρκαγιές συνεχίζουν να καίνε περιοχές με καταστροφική μανία. Ο αγώνας για την κατάσβεση των εστιών είναι σε εξέλιξη και σε αυτή την προσπάθεια η Ευρώπη είναι ενωμένη. Η Σουηδία έχει δεχθεί βοήθεια από τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Λιθουανία, τη Δανία, την Πορτογαλία, την Πολωνία και την Αυστρία. Επτά πυροσβεστικά αεροπλάνα, επτά ελικόπτερα και πάνω από 340 πυροσβέστες βοηθούν τη σουηδική πυροσβεστική. Μόνο η Γερμανία έχει στείλει στη Σουηδία πάνω από 50 πυροσβέστες, εννιά πυροσβεστικά οχήματα και πέντε ελικόπτερα
Η μεγαλύτερη πυροσβεστική επιχείρηση στην ιστορία της ΕΕ
Σύμφωνα με ευρωπαϊκά στοιχεία, πρόκειται για τη μεγαλύτερη κοινή ευρωπαϊκή επιχείρηση πυρόσβεσης στην ιστορία της ΕΕ. Σύμφωνα με τον Ευρωπαίο επίτροπο Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων Χρήστο Στυλιανίδη η παροχή βοήθειας αποτελεί «καθήκον μας σε μια Ευρώπη που προστατεύει τον πολίτη». Μάλιστα σχετικά με την περίπτωση της Σουηδίας σημείωσε ότι οι πρόσφατες πυρκαγιές εκεί δείχνουν ότι «η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική και ότι καμία χώρα δεν έχει ανοσία στις φυσικές καταστροφές». Και η Ελλάδα από την πλευρά της αυτές τις μέρες λαμβάνει βοήθεια από άλλα κράτη-μέλη: από την Ισπανία, τη Βουλγαρία, την Κύπρο. Η βοήθεια αυτή συνίσταται σε αεροπλάνα, πυροσβέστες, οδηγούς και γιατρούς.
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Σουηδία ενεργοποίησαν τον ευρωπαϊκό Μηχανισμό Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών, που συντονίζεται από το 2013 από το KΣΑΕΑ. Ο ευρωπαϊκός αυτός μηχανισμός συστάθηκε το 2001 ενώ στις εκάστοτε επιχειρήσεις λαμβάνουν μέρος τα 28 κράτη-μέλη καθώς και άλλες έξι χώρες. Το επιχειρησιακό του έργο αφορά αποστολές για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών αλλά και ανθρωπιστικών κρίσεων, ακόμη και σε περιοχές εκτός ΕΕ. Από το 2010 έχει ενεργοποιηθεί για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της καταστροφής στη Φουκουσίμα, της επιδημίας του ιού Έμπολα στην Αφρική αλλά και στον συριακό εμφύλιο.
Πώς ενεργοποιείται η ευρωπαϊκή βοήθεια
Όταν μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση ζητά βοήθεια από την ΕΕ, το KΣΑΕΑ μεταφέρει το αίτημα στα κράτη-μέλη. Όταν ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών, η χώρα που έχει το πρόβλημα ενημερώνει το Κέντρο για την ακριβή βοήθεια που χρειάζεται. Η συνδρομή στη συνέχεια κάθε κράτους-μέλους εναπόκειται στη διακριτική του ευχέρεια και εξαρτάται από τις δυνάμεις που μπορεί να διαθέσει. «Ο μηχανισμός λειτουργεί σε εθελοντική βάση», ανέφερε στη DW o εκπρόσωπος τύπου του ΚΣΑΕΑ Κάρλος Μάρτιν Ρουίζ ντε Γκορντεουέλα υπογραμμίζοντας ότι: «οι χώρες δεν είναι υποχρεωμένες να βοηθήσουν, αλλά το κάνουν. Βοηθούν όσο καλύτερα μπορούν στο μέτρο των μέσων που διαθέτουν».
Ωστόσο παρά τη θετική συμβολή αυτού του ευρωπαϊκού μηχανισμού, δεν λείπουν τα προβλήματα. «Στην περίπτωση της Ελλάδας και της Σουηδίας μπορέσαμε να ανταποκριθούμε στις εκκλήσεις. Αλλά πρέπει να παραδεχθούμε ότι δεν ήταν πάντα έτσι, ιδίως πέρυσι», συμπληρώνει ο ίδιος. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν σχέδια για βελτίωση του τρόπου λειτουργίας αυτής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας καθώς και για ενίσχυση της χρηματοδότησής της. Για την ώρα το μισό κόστος των μεταφορικών εξόδων των εθνικών επιχειρησιακών δυνάμεων καλύπτεται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, ενώ τα επιπλέον έξοδα των εθνικών αποστολών καλύπτονται αποκλειστικά από τα κράτη-μέλη.
Στο μέλλον η ΕΕ ενδέχεται να καλύπτει μέρος και αυτών των εξόδων. Επίσης υπάρχουν σχέδια για τόνωση του ευρωπαϊκού προσωπικού αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών, για βελτίωση της εκπαίδευσης αλλά και της ανταλλαγής πληροφοριών με τις εθνικές αρμόδιες υπηρεσίες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη θα έχουν λιγότερες ευθύνες. «Θα παραμείνουν οι βασικοί παράγοντες σε ό,τι αφορά τη διαχείριση κρίσεων» λέει τέλος ο εκπρόσωπος τύπου.
DW