Κάποιοι δεν έχουν ακόμα συνειδητοποιήσει στο πόσο έχει προχωρήσει η ανθρωπολογική έρευνα με την βοήθεια της γενετικής. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η επίκουρος Καθηγήτρια Παλαιοανθρωπολογίας του Α.Π.Θ. Σέβη Τριανταφύλλου, τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου η φυσική ανθρωπολογία άρχισε να ασκείται συστηματικά πλέον μέσα στα πλαίσια της Αρχαιολογίας από εξειδικευμένα άτομα σε αυτή την κατεύθυνση με σκοπό να προσεγγίσει θέματα όπως:α) την ανασύσταση της βιολογικής εικόνας του σκελετικού πληθυσμού που αντιπροσωπεύεται σε ένα αρχαίο νεκροταφείο και
β) τις διαδικασίες που σχετίζονται με την πρωτογενή ή δευτερογενή μεταχείριση των νεκρών.
Παράμετροι που εξετάζονται στην πρώτη περίπτωση περιλαμβάνουν τη δημογραφία που σκοπό έχει τη ……
μελέτη της δομής και του τρόπου κατανομής των αρχαίων πληθυσμών – εδώ περιλαμβάνονται βασικά η αναγνώριση φύλου και ηλικιακής ομάδας – τη διάγνωση και μελέτη παθολογικών περιπτώσεων, όπως οστεοαρθρίτιδας, τραυμάτων, αιμοποιητικών δυσλειτουργιών και λοιμωδών νοσημάτων, μη φυσιολογικών ανωμαλιών και την εξάπλωση των ασθενειών στους αρχαίους πληθυσμούς.
Περιλαμβάνονται επίσης πληροφορίες που σχετίζονται με τη γενική εικόνα σωματικής διάπλασης, μορφολογίας και αναστήματος των αρχαίων πληθυσμών, την αναγνώριση γενικών τύπων καταπόνησης και φόρτου εργασίας στο μυο-σκελετικό σύστημα, την αναγνώριση συγγενικών δεσμών με την αναγνώριση και στατιστική επεξεργασία μη-μετρικών χαρακτηριστικών καθώς και τις αναλύσεις DNA, την εξερεύνηση βασικών στοιχείων της αρχαίας διατροφής με την κατανομή και συχνότητα των οδοντικών παθήσεων σε συνδυασμό με χημικές αναλύσεις σταθερών ισοτόπων, ιχνοστοιχείων κλπ.
Η καθηγήτρια επίσης επισημαίνει ότι σε σχέση με τις ταφικές διαδικασίες και τη φροντίδα του νεκρού, η συστηματική μελέτη του σκελετικού υλικού έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει καταρχήν τον ελάχιστο αριθμό των ατόμων που τοποθετήθηκαν σε έναν ταφικό χώρο, εάν η ταφή είναι πρωτογενής ή δευτερογενής, καύση ή ενταφιασμός, εάν έχει προηγηθεί έκθεση του νεκρού στις φυσικές συνθήκες ή ακόμη εάν τα σκελετικά κατάλοιπα συνδέονται με κάποια τελετή πριν ή μετά την ταφή. Οι παραπάνω πληροφορίες είναι δυνατόν να διαφωτίσουν σημαντικές πλευρές που απεικονίζουν κυρίως τη συμπεριφορά των ζωντανών μελών της αρχαίας κοινότητας σε σχέση με τη μεταχείριση των νεκρών τους και βέβαια τις αντιλήψεις της εποχής για το θάνατο
Παρεμφερές επισημάνσεις έκανε επίσης ο δρ Θεόδωρος Αντίκας, ανθρωπολόγος – ανατόμος, ο επιστήμονας που έκανε την αξονική τομογραφία στα οστά του Φιλίππου, για τα βήματα της ανθρωπολογικής ανάλυσης. Ποιά είναι διαδικασία η οποία ακολουθείται, σύμφωνα με το πρωτόκολλο.
1. Ο προσεκτικός καθαρισμός των οστών από ξένες ουσίες, ανόργανες ή οργανικές
2. Η καταγραφή τους σε βάση δεδομένων, με κωδικό αριθμό -όλων των οστών και θραυσμάτων (μέχρι 1 γραμμάριο) και με περίπου 4.000 φωτογραφίες, που αφορούν σε όλα τα οστά, κάθε αρθρική επιφάνεια
3. Η προσεκτική ανθρωπολογική εξέταση τους για να βρούμε το φύλο, την ηλικία, το ύψος και ει δυνατόν, την αιτία θανάτου.
4. Οι μορφολογικές αλλλοιώσεις στα οστά -εάν είναι καμμένα, γιατί ο σκελετός έχεις 206 οστά και όταν καεί γίνονται περισσότερα από 1.000 θραύσματα, με χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στο χρώμα, στις ρωγματώσεις τους, τα οποία μας λένε πότε έγινε η καύση. Εάν δεν έχουμε καύση, μελετούμε πάλι την επιφάνεια των οστών, γιατί μπορεί να έχει ξένα, μη οστέινα υλικά επάνω του (όπως στην περίπτωση του τάφου του Φιλίππου με τον χουντίτη).
5. Αφού γίνουν οι αναλύσεις και βρούμε τα στοιχεία -φύλο, ηλικία, ύψος, παθολογία αιτία θανάτου κλπ- γίνονται πρόσθετες αναλύσεις, όπως
- των σταθερών ισοτόπων, που δίνουν στοιχεία περίπου για τη διατροφή του, τον τόπο στον οποίον έζησε ο νεκρός κλπ. Αυτά είναι θέματα αρχαιομετρίας, που σημαίνει ότι έχουμε περάσει σε φυσικοχημικές αναλύσεις (άνθρακος, αζώτου, οξυγόνου).
- η ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα 14 που μας λέει, κατά προσέγγιση πόσο έζησε ο νεκρός
- η ανάλυση αρχαίου DNA, η οποία δυστυχώς δεν έχει γίνει ποτέ στον τόπο μας. Για ανάλυση DNA πρέπει να φύγει το σκελετικό υλικό σε εξειδικευμένα εργαστήρια του εξωτερικού
Κλείνω με το εξής: έθνη με ισχυρή πολιτιστική ιστορία δεν έχουν ανάγκη την γενετική για να αποδείξουν κάτι. Οι έννοιες γενετική και ανθρωπολογία στην Ελλάδα προκαλεί για διάφορους λόγους(ημιμάθεια, αντιλήψεις, πολιτική κλπ) σε κάποιους βέρτικο. Στο εξωτερικό όμως, η χρήση της είναι επιβεβλημένη μιας και είναι μια επιστήμη όπου εξελίσσεται και βοηθάει άλλους τομείς όπως είναι η γλωσσολογία και η ανθρωπολογία. Ο συνδυασμός των ιστορικών, αρχαιολογικών, γλωσσολογικών(αν βρεθεί επιγραφή), ανθρωπολογικών δεδομένων θα μας δώσει μία πρώτη απάντηση στην ταυτότητα του νεκρού αλλά και του υπέροχου ταφικού μνημείου που μας έφερε στην επιφάνεια η ομάδα της κ. Περιστέρη. Υπομονή λοιπόν.
Πηγές
1-Σέβη Τριανταφύλλου, Φυσική ανθρωπολογία και αρχαιολογία
2-http://www.thetoc.gr/politismos/article/amfipoli-ta-5-bimata-pou-tha-dwsoun-to-onoma-tou-nekrou