Άνοιξε η κερκόπορτα των γενετικά τροποποιημένων

Γράφει ο Γιώργος Γκορέζης*

Ενώ η χώρα μας εδώ και δύο σχεδόν δεκαετίες παρέμενε σταθερά αντίθετη στην καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών, είναι ανεξήγητη η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, ως προεδρεύουσας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να ανοίξει αιφνιδιαστικά τη συζήτηση για τα γενετικά τροποποιημένα είδη και τελικά να δώσει το «πράσινο φως» για την καλλιέργειά τους στην Ευρώπη. Η Ελλάδα προώθησε και πέτυχε την υπερψήφιση μιας «συμβιβαστικής», όπως αποκαλείται, πρότασης, η οποία, μάλιστα, παρουσιάζεται επικοινωνιακά ως επίτευγμα, καθώς δήθεν διασφαλίζει τα συμφέροντα των 28 κρατών-μελών της Ένωσης. Στην πραγματικότητα αυτό που πέτυχαν οι δύο Έλληνες υπουργοί Περιβάλλοντος και Εξωτερικών, κ.κ. Γιάννης Μανιάτης και Ευάγγελος Βενιζέλος , είναι να ανοίξουν διάπλατα την πόρτα της Γηραιάς Ηπείρου στο διατροφικό εφιάλτη.

Στις 28/5/2014 οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των 28 χωρών-μελών της ΕΕ συμφώνησαν σε κείμενο (συμβιβαστικής) πρότασης που ετοίμασε η Ελληνική Προεδρία, το οποίο υποτίθεται ότι δίνει στα κράτη-μέλη το «ελεύθερο» να απαγορεύουν τη χρήση γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών στο έδαφός τους. «Καχύποπτοι κύκλοι» στην Ευρωπαϊκή Ένωση μιλούν πλέον για ταχείες εξελίξεις στο πεδίο της βιοτεχνολογίας και για «εισβολή» των γενετικά τροποποιημένων σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Εντάσσεται κι’ αυτό στις ποικίλες προκλήσεις της εποχή μας. Επιχειρούμε να ελέγξουμε τα πάντα και να ξανασχεδιάσουμε τη ζωή πάνω στη Γη, αγνοώντας πολλές φορές τους φραγμούς που η ίδια η φύση έχει επιβάλει. Ενώ οδηγός μας θα πρέπει να είναι οι προβληματισμοί μας στο παρελθόν, όπως ακριβώς μας προβλημάτισε η παραβίαση του γενετικού και ιατρικού κώδικα, ή η αγανάκτηση που προκάλεσαν στη δίκη της Νυρεμβέργης τα εγκλήματα των Ναζί, και τα ρατσιστικά προβλήματα που η Ευγονική επωάζει.
Στα δύσκολα χρόνια που ζούμε οι νέες γενετικές τεχνολογίες στοχεύουν σε μια επαναστατική πρακτική της Ιατρικής και της Γεωπονίας για την αντιμετώπιση του ανθρώπινου πόνου και της πείνας αντίστοιχα.

Τα προβλήματα έχουν να κάνουν με την ορθή εφαρμογή της νέας γνώσης. Μια ηθική διάσταση που προσεγγίζεται δύσκολα, καθώς είναι ένας αγώνας στον οποίο επιδιώκει να επικρατήσει ο κερδοσκόπος αντί του ανθρωπιστή. Τρεις τύποι αρχών θα πρέπει να ρυθμίζουν την λειτουργία της θεσμοθετημένης αλλά άτονης για την ώρα στη χώρα μας Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής.

Η πρώτη αρχή αφορά την κυβερνητική παρέμβαση προστασίας των συμφερόντων των πολιτών. Η δεύτερη αρχή αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως π.χ. το δικαίωμα του καταναλωτή στην επιλογή. Και η τρίτη αρχή αφορά την κοινωνική δικαιοσύνη, ίση δηλαδή και δίκαιη κατανομή των αγαθών σε όλους.

Η πρωτόγνωρη πρόοδος των επιστημών σήμερα φέρνει μαζί της τον θαυμασμό και το φόβο ταυτόχρονα, την αλήθεια και το ψέμα, το δέον και το παράτυπο, ένα δυϊσμό που θέλει προσεκτική προσέγγιση. Kλωνοποίηση, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί και ποικίλοι γενετικοί νεωτερισμοί μας φέρουν σ’ ένα καινούργιο κόσμο, αλλά οι αντιδράσεις μεταξύ ανθρώπων, τεχνολογίας και κοινωνίας οδηγούν σε μια νέα αντίληψη για το τι είναι κοινωνικά αποδεκτό και τι κατακριτέο.

Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί-φυτά επιστρατεύθηκαν σήμερα για να καταπολεμήσουν το πρόβλημα της πείνας στον αυξανόμενο πληθυσμό του ανθρώπου. Η επιμονή που χαρακτηρίζει τους επενδυτές στην τεχνολογία των μεταλλαγμένων αναδεικνύει περισσότερο τις προθέσεις χρησιμοποίησης αυτής της νέας γνώσης, φέρνοντας στο προσκήνιο και πάλι τον λεγόμενο δυϊσμό. Απέναντι από τον ιερό σκοπό αντιμετώπισης της πείνας έχουμε τις καταστροφικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα, με την μεταφορά σ’ αυτό ξένων γονιδίων, που καταστρέφουν την φυσική επιλογή. Και αυτό πέραν των επιφυλάξεων στο θέμα της υγείας, που δεν έχουν μπει ακόμα στη βάσανο των αποδείξεων, όπως ομολογούν οι ειδικοί.
Ενώ η χώρα μας εδώ και δύο σχεδόν δεκαετίες παρέμενε σταθερά αντίθετη στην καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών, είναι ανεξήγητη η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης,Οι κίνδυνοι είναι πολλοί. Για παράδειγμα οι απαιτήσεις της αγοράς μπορεί να οδηγήσουν στην δημιουργία τεράστιων σολομών, με κίνδυνο την κατάρρευση της υδρόβιας χλωρίδας και πανίδας, νεοφανούς λαδιού, που ήδη μαγειρεύεται, συμμετρικού ελάτου για τα Χριστούγεννα, κ.λ.π. Και με τον τρόπο που έληξε με τη νέα συμφωνία το μορατόριουμ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η βιομηχανία έχει το τελευταίο «όπλο» στα χέρια της, τη παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, για να πετύχει τη μεγαλύτερη παραγωγή μεταλλαγμένων και να ρίξει, όπως λέει, τις τιμές των τροφίμων στο ράφι.

Η νέα γνώση είναι το νερό που ξεδιψά, αλλά και πνίγει μαζί. Οι ειδικοί ομολογούν ότι στη Βιοτεχνολογία τρεις είναι οι βασικοί τομείς, όπου ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει μια σοβαρή μορφή εξουσίας, σε σημείο που του επιτρέπει να παριστά με αλαζονεία τον « Μικρούλη θεό ». Η αναπαραγωγή, η κληρονομικότητα, και το νευρικό σύστημα. Πολλοί πειραματισμοί πάνω στους ανωτέρω τομείς είναι θεμιτοί. Υπάρχουν και περιπτώσεις θεσμικής απαγόρευσης, κυρίως όταν η ανάπτυξη της γενετικής τεχνολογίας κινεί το ενδιαφέρον των εμπόρων, και όταν οι συμμαχίες μεταξύ Γενετικής, Ευγονικής και Χρήματος πυκνώνουν.

Σ’ όλους αυτούς τους τεχνολογικούς νεωτερισμούς, αλλά και αυτούς που θα προκύψουν στο μέλλον, μια είναι η άμυνα της κοινωνίας. Η μελλοντική δημοκρατία να υπερβαίνει την κλασική ιδιότητα του πολίτη και να επαναπροσδιορίζει ηθικές έννοιες και αξίες. Ο διαμορφούμενος νέος κόσμος απαιτεί ένα νέο δίκαιο, που να αντιμετωπίζει τις παραπάνω προκλήσεις, και να ισχύει για αυτοκράτορες και θνητούς. Είναι η σοβαρότερη αντίδραση της ανθρωπότητας στη γιγάντωση του νέου ολοκληρωτισμού, του τεχνολογικού και γενετικού ολοκληρωτισμού, που απειλεί την ανθρωπότητα.-

*Ο Γιώργος Γκορέζης είναι Υπoστράτηγος ε.α., συγγραφέας, μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου.