Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
Μια από τις μεγαλύτερε παγκοσμίως πολιτιστικές κληρονομιές, ένα από τα πρώτα χριστιανικά κέντρα της ανθρωπότητας, το πρώτο Άγιο Όρος της Μικράς Ασιας, με σπάνιας πολιτιστικής και θρησκευτικής αξίας αγιογραφίες-τοιχογραφίες που σώζονται μέχρι σήμερα έστω και σε άσχημη κατάσταση ένεκα τουρκικών βανδαλισμών, το όρος Λάτρος, (τουρκικά Beşparmak, δηλαδή Πενταδάκτυλος), νοτιοανατολικά της Σμύρνης, απειλείται από ολοκληρωτική καταστροφή όπως αναφέρει σε
αποκαλυπτικό της δημοσίευμα η τουρκική εφημερίδα, Taraf.
Εκατόν εβδομήντα σκήτες και σπήλαια χριστιανών ασκητών, 13 επίσημα μοναστήρια με χιλιάδες μοναχούς που είχαν εγκατασταθεί εκεί από την πρώτη περίοδο της εξάπλωσης του ελληνόφωνου χριστιανισμού στην Μικρά Ασία, κινδυνεύουν σήμερα από τις μπουλντόζες και τα τουρκικά κομπρεσέρ, καθώς το αίτημα να κηρυχτεί η όλη περιοχή σε εθνικό πάρκο απορρίφτηκε σκανδαλωδώς από τις τουρκικές αρχές. Οι δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι μια τουρκική εταιρεία, η Feldspat, μετά από έρευνες που έκανε στην περιοχή ανακάλυψε μεγάλα κοιτάσματα μαρμάρων, όνυχα και κεραμικών και ετοιμάζετε να ανοίξει πολυάριθμα νταμάρια για να κάνει εξόρυξη καταστρέφοντας όμως το περιβάλλον και κακοποιώντας με εγκληματικό τρόπο την όλη θρησκευτική κληρονομιά. Η τουρκική εταιρεία, όπως καταγγέλλεται, αδιαφορεί τελείως αν η σκαπάνη καταστρέψει τις τοιχογραφίες και τα άλλα ελληνορθόδοξα χριστιανικά ευρήματα που αφθονούν στη περιοχή και προκαλούν το ενδιαφέρων των διαφόρων ερευνητών Τούρκων και μη. Ήδη όπως αναφέρει η τουρκική εφημερίδα, η τουρκική εταιρεία έχει ανοίξει έξη λατομεία και έχουν αρχίσει οι εργασίες με άκρως καταστροφικές συνέπειες ακόμα και στην πανίδα της όλης περιοχής που απειλείται με εξολόθρευση από τα τουρκικά κομπρεσέρ.
Το Όρος αυτό οι ίδιοι οι Τούρκοι το έχουν ονομάσει, «Kutsal Dağ», δηλαδή, Άγιο Όρος. Όπως αναφέρεται η μοναστική κοινότητα του όρους Λάτρους, στη δυτική Μικρά Ασία και κοντά στη Μίλητο, δημιουργήθηκε τον 7ο αιώνα ενώ γνώρισε μεγάλη ακμή τον 10ο αιώνα την εποχή που έζησε ο γνωστότερος Άγιος του, ο όσιος Παύλος ο νέος. Ανάμεσα στις βαθιές χαράδρες και τις αιχμηρές κορυφές της περιοχής που οι ίδιοι οι Βυζαντινοί τις ονόμαζαν Φιλέρημο, όπως και στις όχθες της γραφικής λίμνης, Bafa, συνωθούνταν μέχρι τον 13ο αιώνα πάνω από δέκα μονές. Δυστυχώς όμως όλα αυτά τα μοναστικά ιδρύματα και το μοναστικό κέντρο στο σύνολό του, η ιστορία του, η εξέλιξη και οι θεσμοί του, παραμένουν στο μεγαλύτερο μέρος τους μέχρι σήμερα άγνωστα ακόμα και στους ειδικούς της Βυζαντινής Ιστορίας. Το Λάτρος δεν αποτέλεσε μέχρι τώρα αντικείμενο ευρείας ιστορικής έρευνας εκτός από κάποιους μεμονωμένους Τούρκους ερευνητές που έχουν επιδοθεί τα τελευταία χρόνια στην περιστασιακή εξερεύνηση του. Κατά την τοπική μοναστική παράδοση στο Λάτρος μεταλαμπαδεύτηκε ο μοναχισμός των Αγίων Τόπων, του Σινά και της Παλαιστίνης. Κύριος εκπρόσωπός του ήταν η μονή Κελλιβάρων, η αρχαιότερη μονή που ιδρύθηκε στο Λάτρος και ήταν αυτή που κατεξοχήν συνδέθηκε με το Σινά, ενώ η μονή του Στύλου, που ιδρύθηκε από τον όσιο Παύλο το νέο τον 10ο αιώνα, χωρίς να αποποιηθεί την εγχώρια παράδοση, ανέπτυξε ιδιαίτερους δεσμούς με την Κωνσταντινούπολη και το πατριαρχείο.
Τοπικοί παράγοντες της περιοχής δήλωσαν στην τουρκική εφημερίδα ότι θα προσφύγουν στην UNESCO για να προλάβουν την μεγαλύτερη καταστροφή και να ανακηρυχτεί επιτέλους το Όρος αυτό σαν εθνικό πάρκο της Τουρκίας. Ο πρόεδρος του τουρκικού «Ιδρύματος Προστασίας των Φυσικών Οικοσυστημάτων», Bahattin Sürücü, ανέφερε ότι εδώ και καιρό κάνει μεγάλο αγώνα για να προστατευτεί η όλη περιοχή από τις ασυνείδητες σκαπάνες που την απειλούν με ολοκληρωτική καταστροφή.
Αυτά όμως από την τουρκική πλευρά. Εμείς εδώ στην μνημονιακή Ελλάδα τι κάνουμε για να διασωθεί μια από τις μεγαλύτερες ελληνορθόδοξες πολιτιστικές και θρησκευτικές κληρονομιές μας που έχει αφεθεί στο έλος των ασυνείδητων Τούρκων λατόμων και των εγκληματικών τους κομπρεσέρ ; «Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε»!
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος