Γαρυφαλλιά, ένα από τα κλασικά και πολύ αγαπημένα λουλούδια που παραδοσιακά συναντάμε στους κήπους, τις αυλές και τα μπαλκόνια των ελληνικών σπιτιών.
Η γαρυφαλλιά (γαριφαλιά ή δίανθος) ξεχωρίζει για την πλούσια βλάστηση με τα χαρακτηριστικά στενόμακρα λογχοειδή φύλλα και την πλούσια ανθοφορία της σε εντυπωσιακά χρώματα.
Υπάρχουν μονόχρωμες ποικιλίες γαρυφαλλιάς σε αποχρώσεις του ροζ, κόκκινου, κίτρινου και λευκού, καθώς επίσης δίχρωμες γαρυφαλλιές με υπέροχους συνδυασμούς χρωμάτων.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δημοφιλές καλλωπιστικό φυτό που ειδικά σε προηγούμενες δεκαετίες δεν έλειπε από κανένα σπίτι. Άλλωστε, η γαρυφαλλιά καλλιεργείται από την αρχαιότητα και ήταν γνωστή με το όνομα Δίανθος που σημαίνει το λουλούδι του Δία.
Η γαρυφαλλιά φυτεύεται την περίοδο της άνοιξης και μας χαρίζει την πλούσια ανθοφορία της από τον Απρίλιο μέχρι και τον Νοέμβριο.
Εξαιρετική επιλογή για να φυτέψουμε σε γλάστρα στην αυλή και στο μπαλκόνι μας, καθώς επίσης σε παρτέρι στον κήπο. Επιπλέον, τα λουλούδια της γαρυφαλλιάς μπορούν να διατηρηθούν σε βάζο για αρκετό χρονικό διάστημα για να στολίσουμε το σαλόνι μας.
Ας δούμε αναλυτικά, ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες γαρυφαλλιάς και τι φροντίδα χρειάζονται για να απολαμβάνουμε πολλά υπέροχα λουλούδια γεμάτα χρώμα.
1. Ποιες είναι τα πιο γνωστά είδη και ποικιλίες γαρυφαλλιάς;
Υπάρχουν πάνω από 300 ποικιλίες γαρυφαλλιάς. Καλλιεργούμενες και άγριες ποικιλίες γαρυφαλλιάς, αρωματικές γαρυφαλλιές και γαρυφαλλιές χωρίς άρωμα, ψηλές και χαμηλές, άλλες έρπουσες και άλλες ορθόκλαδες ιδανικές για κομμένο λουλούδι. Πιο γνωστές ποικιλίες είναι η κοινή γαρυφαλλιά, το κινέζικο γαρύφαλλο, το γαρύφαλλο των ποιητών, ενώ μια ξεχωριστή αναφορά αξίζει να γίνει στην άγρια γαρυφαλλιά.
Κοινή γαρυφαλλιά (Dianthus caryophyllus): Η γαρυφαλλιά που θυμόμαστε να στολίζει παραδοσιακά τις αυλές των παππούδων και των γιαγιάδων μας. Διαθέτει γκριζοπράσινο φύλλωμα και μία μεγάλη ποικιλία σε χρώματα λουλουδιών όπως άσπρο, ροζ, μωβ, πορτοκαλί και κόκκινο. Υπάρχει μία μεγάλη γκάμα ποικιλιών της κοινής γαρυφαλλιάς για να επιλέξουμε από τόσο σε ύψος, από 20 εκατοστά μέχρι 70 εκατοστά όσο και διαμόρφωση από ορθόκλαδες μέχρι πλαγιόλαδες.
Γαρύφαλλο των ποιητών (Dianthus barbatus): Το γαρύφαλλο των ποιητών είναι ποώδες φυτό χαμηλής ανάπτυξης που φτάνει σε ύψος 20-25 εκατοστά και παράγει πολλά μικρά λουλούδια με χαρακτηριστικά σχιστά πέταλα που θυμίζουν κρόσσια. Τα λουλούδια έχουν χρώμα λευκό, ροζ ή κόκκινο ενώ υπάρχουν και κάποια δίχρωμα. Συνήθως, ζουν για 1-2 χρόνια αλλά πολλαπλασιάζονται εύκολα καθώς πέφτει ο σπόρος από τα άνθη.
Κινέζικη γαρυφαλλιά (Dianthus chinensis): Το κινέζικο γαρύφαλλο είναι αυτοφυές φυτό των βουνών της νότιας Ευρώπης που φτάνει σε ύψος τα 30-70 εκατοστά. Τα λουλούδια του παρουσιάζονται σε μια πυκνή συστάδα μέχρι και 30 ανθέων μαζί στην κορυφή των βλαστών, είναι 2-3 εκατοστά σε διάμετρο με πέντε πέταλα τα οποία εμφανίζουν χαρακτηριστικές οδοντωτές άκρες. Τα συναντάμε σε διάφορα χρώματα όπως λευκό, ροζ, κόκκινο, μωβ και ποικίλα σχέδια.
Άγρια γαρυφαλλιά (Dianthus fruticosus): Το αγριογαρύφαλλο ή δίανθος θαμνώδης όπως αλλιώς αποκαλείται, φυτρώνει σε απόκρημνες πλαγιές των νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης καθώς και στη Μικρά Ασία. Διαθέτει εντυπωσιακή ροζ ανθοφορία με τα λουλούδια του να εμφανίζονται από τις αρχές της άνοιξης μέχρι τα τέλη του φθινοπώρου.
2. Τι συνθήκες θέλει η γαρυφαλλιά για να μας δώσει πλούσια ανθοφορία;
Οι γαρυφαλλιές αναπτύσσονται καλύτερα σε φωτεινά και ηλιόλουστα μέρη, όπου μας χαρίζουν πολλά λουλούδια. Δε φοβάται τον χειμώνα και είναι φυτό ανθεκτικό στο κρύο, καθώς αντέχει και σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός. Αντίθετα τα πολύ ζεστά και ξηρά καλοκαίρια την ταλαιπωρούν. Θερμοκρασίες πάνω από 35 βαθμούς μπορεί να εξασθενήσουν το φυτό και να ξεραθεί.
H γαρυφαλλιά προτιμά πλούσιο, γόνιμο έδαφος με καλή αποστράγγιση του νερού, καθώς είναι ευαίσθητη στην υπερβολική υγρασία και μπορεί να σαπίσουν οι ρίζες της.
3. Πώς φυτεύουμε τις γαρυφαλλιές σε γλάστρα;
Ανάλογα το είδος της γαρυφαλλιάς, επιλέγουμε το κατάλληλο είδος της γλάστρας και της ζαρντινιέρας. Για ψηλές ποικιλίες γαρυφαλλιάς, χρειαζόμαστε γλάστρες με ύψος τουλάχιστον 30 εκατοστών για τις πιο χαμηλές ποικιλίες, αρκούν γλάστρες με βάθος 20 εκατοστών.
Επιλέγουμε γόνιμο φυτόχωμα με περλίτη, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά και τοποθετούμε τη γλάστρα σε ηλιόλουστο σημείο. Προτιμάμε αυλή με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό και προστατευμένη από τους δυνατούς βοριάδες.
4. Κάθε πότε χρειάζεται πότισμα η γαρυφαλλιά;
Οι γαρυφαλλιές έχουν μέτριες ανάγκες σε πότισμα. Κατά την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου, ποτίζουμε την γαρυφαλλιά δυο φορές την εβδομάδα ενώ την περίοδο του χειμώνα τα ποτίσματα γίνονται αραιότερα.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και σε συνθήκες καύσωνα, ειδικά όταν βρίσκεται σε μικρές γλάστρες, η γαρυφαλλιά χρειάζεται συχνότερο πότισμα, τουλάχιστον κάθε δύο μέρες, για να ανταπεξέλθει στα πολύ υψηλά επίπεδα θερμοκρασίας.
Επειδή η γαρυφαλλιές είναι ευαίσθητες στην υγρασία του χώματος, ποτίζουμε μόνο αφού έχουμε ελέγξει ότι το χώμα της είναι στεγνό.
5. Τι λίπασμα βάζουμε στις γαρυφαλλιές;
Η γαρυφαλλιά χρειάζεται λίπασμα ανά τακτά διαστήματα, από την περίοδο της άνοιξης μέχρι το τέλος φθινοπώρου για να εξασφαλίσουμε ζωηρή ανάπτυξη και να μας χαρίσει πολλά λουλούδια.
Για γαρυφαλλιές που έχουμε φυτέψει στον κήπο, προσθέτουμε κάθε μήνα 1 κουταλιά της σούπας πλήρες κοκκώδες λίπασμα για πλούσια ανάπτυξη και παρατεταμένη ανθοφορία. Για γαρυφαλλιές που είναι φυτεμένες σε γλάστρα, προσθέτουμε κάθε 2 βδομάδες υγρό λίπασμα ανθοφορίας ή υδατοδιαλυτό λίπασμα τύπου 20-20-20.
6. Πώς γίνεται το κλάδεμα της γαρυφαλιάς;
Το κλάδεμα της γαρυφαλλιάς πραγματοποιείται στις αρχές της άνοιξης αφού περάσουν οι παγωνιές του χειμώνα. Κλαδεύουμε τις γαρυφαλλιές κάθε χρόνο για να βοηθήσουμε να αναπτυχθούν οι νέοι βλαστοί και να μας δώσουν την υπέροχη ανθοφορία τους.
Παράλληλα, σε τακτά χρονικά διαστήματα πρέπει να γίνεται κορφολόγημα της γαρυφαλλιάς. Φροντίζουμε, λοιπόν, να αφαιρούμε επιμελώς τα μαραμένα λουλούδια της αφού έχουμε ωριμάσει, καθώς επίσης ξερούς βλαστούς και κλαδάκια. Με αυτό τον τρόπο, καταφέρνουμε να ενισχυθεί και να επιμηκυνθεί η ανθοφορία της γαρυφαλλιάς μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα.
7. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός της γαρυφαλλιάς;
Μπορούμε να δημιουργήσουμε πολύ εύκολα καινούρια φυτά γαρυφαλλιάς για να διατηρήσουμε μία αγαπημένη μας ποικιλία, για να τα φυτέψουμε στον κήπο μας ή να τα χαρίσουμε σε αγαπημένα μας πρόσωπα. Ο πολλαπλασιασμός της γαρυφαλλιάς γίνεται πολύ εύκολα με μοσχεύματα, με παραφυάδες, αλλά και με σπόρους.
α) Πολλαπλασιασμός γαρυφαλλιάς με σπόρο: Φυτεύουμε τους σπόρους της γαρυφαλλιάς στα τέλη του χειμώνα μέσα στο σπίτι μας ή σε ένα θερμαινόμενο σπορείο με θερμοκρασία περίπου 20°C χρησιμοποιώντας φυτόχωμα ειδικό για σπορείο. Οι σπόροι της γαρυφαλλιάς φυτρώνουν μέσα σε 2-3 εβδομάδες μετά την φύτευση. Αν φυτέψουμε τους σπόρους σε γλάστράκια φυτωρίου σε εξωτερικό περιβάλλον στα μέσα της άνοιξης, τα φυτά που θα προκύψουν πιθανότατα θα ανθίσουν την επόμενη χρονιά.
β) Πολλαπλασιασμός γαρυφαλλιάς με μοσχεύματα: Παίρνουμε τμήματα βλαστού (μοσχεύματα) μήκους 10 εκατοστών από την κορυφαία βλάστηση της γαρυφαλλιάς που δεν έχει ανθοφορήσει. Φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρες φυτωρίου χρησιμοποιώντας φυτόχωμα γενικής χρήσης. Διατηρούμε τις γλάστρες σε δροσερό περιβάλλον μέχρι να ριζώσει το μόσχευμα της γαρυφαλλιάς και τα μεταφυτεύουμε μετα από 5-6 εβδομάδες σε μεγαλύτερη γλάστρα.
γ) Πολλαπλασιασμός γαρυφαλλιάς με παραφυάδες: Στις αρχές της άνοιξης, κόβουμε τις παραφυάδες, τα μικρά νέα φυτά που φυτρώνουν δίπλα από την βάση του βλαστού της γαρυφαλλιάς, μαζί με κομμάτια ρίζας και τα φυτεύουμε σε γλάστρα φυτωρίου, χρησιμοποιώντας φυτόχωμα για φυτά εξωτερικού χώρου. Διατηρούμε τη γλάστρα σε δροσερό μέρος για 3-4 εβδομάδες μέχρι να ριζώσει καλά το φυτό και είμαστε έτοιμοι να το μεταφυτεύουμε στην οριστική του θέση.
8. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν τη γαρυφαλλιά;
Οι γαρυφαλλιές είναι ευαίσθητες σε μυκητολογικές ασθένειες, όπως το ωίδιο που δημιουργεί άσπρισμα στα φύλλα της και η σκωρίαση που δημιουργεί καφέ κηλίδες στο φύλλωμα της γαρυφαλλιάς. Για την προληπτική και θεραπευτική αντιμετώπιση των μυκητολογικών ασθενειών της γαρυφαλλιάς:
Αποφεύγουμε τις πυκνές φυτεύσεις, καθώς σε συνθήκες κακού αερισμού, οι ασθένειες εξαπλώνονται πολύ γρηγορότερα.
Προσέχουμε να μη βρέχουμε τα φύλλα και τα λουλούδια της γαρυφαλλιάς κατά το πότισμα.
Ψεκάζουμε το φύλλωμα της γαρυφαλλιάς με βιολογικό σκεύασμα βρέξιμου (υδατοδιαλυτού) θειαφιού ή με αυτοσχέδιο διάλυμα που φτιάχνουμε διαλύοντας 1 κουταλιά του γλυκού μαγειρική σόδα σε ένα λίτρο νερό.
Πώς χρησιμοποιούμε τη μαγειρική σόδα στα φυτά του κήπου μας
Πώς χρησιμοποιούμε τη μαγειρική σόδα στα φυτά του κήπου μας
Οι γαρυφαλλιές προσβάλλονται, επίσης, από τα έντομα της μελίγκρας, του θρίπα καθώς και από τον κόκκινο τετράνυχο. Για την οικολογική αντιμετώπιση τους ψεκάζουμε με βιολογικά σκευάσματα όπως ο θερινός πολτός και τα άλατα καλίου που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.
Εναλλακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σπιτικά υλικά και να ψεκάσουμε τις γαρυφαλλιές προληπτικά διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι σε ένα λίτρο νερό.
9. Ποια είναι τα πιο συχνά προβλήματα που μπορεί να συναντήσουμε στη φροντίδα της γαρυφαλλιάς;
Η γαρυφαλλιά μπορεί να εμφανίσει προβλήματα που σχετίζονται με το πότισμα και το περιβάλλον που την έχουμε φυτέψει.
Γιατί η γαρυφαλλιά ξεραίνει τα μπουμπούκια της;
Η γαρυφαλλιά μπορεί να ξεράνει τα μπουμπούκια της σε συνθήκες έλλειψης υγρασίας, ειδικά σε συνθήκες καύσωνα. Επίσης, μπορεί να συμβεί όταν δεν βάζουμε λίπασμα ανθοφορίας στις γαρυφαλλιές μας καθώς και όταν υπάρχει προσβολή από τετράνυχο.
Γιατί η γαρυφαλλιά δεν ανθίζει;
Η γαρυφαλλιά μπορεί να μην ανθίσει όταν ποτίζουμε υπερβολικά το φυτό μας ή δεν στραγγίζει καλά η γλάστρα και δεν απομακρύνεται το νερό. Επίσης, μπορεί να παρατηρηθεί όταν δεν είναι σε ηλιοφανές μέρος αλλά σε σκιά καθώς και όταν δεν προσθέτουμε λίπασμα ανθοφορίας αλλά λίπασμα πλούσιο σε άζωτο που βοηθά την ανάπτυξη φυλλώματος και όχι ανθέων.
Γιατί ξεραίνεται η γαρυφαλλιά;
Η γαρυφαλλιά μπορεί να ξεραθεί όταν την αφήσουμε απότιστη για μεγάλο διάστημα ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού. Επίσης, μπορεί να κιτρινίσουν τα φύλλα της και σταδιακά να ξεραθεί όταν βρεθεί σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας. Τέλος, η γαρυφαλλιά μπορεί να ξεραθεί λόγω εκτεταμένης προσβολής από τετράνυχο σε περίοδο ξηροθερμικών συνθηκών.
10. Κι ένα τελευταίο μυστικό για τη γαρυφαλλιά
Tα πέταλα της γαρυφαλλιάς τρώγονται και μπορούν να μπουν σε διάφορες σαλάτες και μαγειρικές συνταγές σαν ντεκόρ για να δώσουν ξεχωριστό χρώμα, γεύση και άρωμα. Αποφεύγουμε να βάζουμε ολόκληρο το άνθος στα φαγητά μας, γιατί έχουν ιδιαίτερα πικρή γεύση.