Ο Γουλιέλμο Μαρκόνι (Guglielmo Marconi, 25 Απριλίου 1874 – 20 Ιουλίου 1937) ήταν Ιταλός εφευρέτης, γνωστός ως ο πατέρας της εκπομπής ραδιοκυμάτων σε μεγάλη απόσταση και για την ανάπτυξη του Νόμου του Μαρκόνι και ενός ραδιοτηλεγραφικού συστήματος.
Ο Μαρκόνι συχνά πιστώνεται ως ο εφευρέτης του ραδιοφώνου και το 1909 μοιράστηκε το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής με τον Καρλ Φέρντιναντ Μπράουν για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της ασύρματης τηλεγραφίας.
Ο μαρκήσιος Γουλιέλμο Μαρκόνι γεννήθηκε στη Μπολόνια της Ιταλίας, στις 25 Απριλίου 1874, από πατέρα Ιταλό (τον Τζιουζέπε Μαρκόνι) και μητέρα Ιρλανδέζα (την Άννι Τζέιμσον). Η οικονομική ευμάρεια του πατέρα του επέτρεψε στον νεαρό Γουλιέλμο να κάνει ιδιωτικές σπουδές στη Μπολόνια, στη Φλωρεντία και αργότερα στο Λιβόρνο. Ως παιδί δεν τα πήγαινε καλά στο σχολείο. Όμως έδειξε ξεχωριστό ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες και ιδιαίτερα για τις έρευνες πάνω στον ηλεκτρισμό, πειραματιζόμενος στην κατασκευή μίας συσκευής που θα μετέτρεπε τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα σε ηλεκτρική ενέργεια.
Ο Μαρκόνι διάβασε με πολύ ενδιαφέρον τις θεωρίες του Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ ότι υπήρχαν ηλεκτρομαγνητικά κύματα, γεγονός που επιβεβαίωσαν αργότερα, το 1887, οι έρευνες του διάσημου Γερμανού φυσικού Χάινριχ Χερτς, που πραγματοποίησε σειρά από σχετικά πειράματα στην Καρλσρούη. Εκείνη την εποχή ο Μαρκόνι ήταν μαθητής του Ιταλού επιστήμονα Αουγκούστο Ρίγκι, καθηγητή της φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Ο Μαρκόνι -όπως έλεγε αργότερα- έκανε τότε τη σκέψη ότι δεν θα περνούσε πολύς καιρός και τα κύματα αυτά θα προίκιζαν την ανθρωπότητα με ένα καινούργιο και ισχυρό μέσο επικοινωνίας.
Έτσι, το 1895, σε ηλικία 21 ετών, άρχισε στη Μπολόνια τα πειράματά του στην ασύρματη τηλεγραφία. Ο Μαρκόνι δεν ανακάλυψε καμία νέα ή επαναστατική αρχή στο σύστημα ασύρματης τηλεγραφίας αλλά περισσότερο συναρμολόγησε και βελτίωσε μία σειρά από παράγοντες, που ενοποίησε και προσάρμοσε στο δικό του σύστημα. Κατασκευάζοντας και θέτοντας σε λειτουργία απλές συσκευές αποτελούμενες από επαγωγικά πηνία και πρόχειρους αναμεταδότες, ο Μαρκόνι σημείωσε επιτυχία από την αρχή. Η πρωτόγονη συσκευή του αποτελείτο από ένα σύρμα επαγωγής και από ένα κλειδί του Μορς που έδινε σήματα. Ο πομπός του ήταν ένα συνεχώς διακοπτόμενο κύκλωμα, που παρήγε σπινθήρες, σαν αυτό δηλαδή που χρησιμοποιούσε ο καθηγητής του, Αουγκούστο Ρίγκι, ενώ ο δέκτης του ήταν μία βελτιωμένη έκδοση του δέκτη του Εντουάρ Μπρανλύ, το τοπικό κύκλωμα του οποίου κλεινόταν από έναν διακόπτη.
Προς το τέλος αυτών των πειραμάτων του ο Μαρκόνι καινοτόμησε, συνδέοντας τη μία άκρη του διακοπτόμενου κυκλώματος σε μια κεραία, και την άλλη στη γη, φτιάχνοντας έτσι για πρώτη φορά ένα πρακτικό σύστημα ασύρματου σηματοδότη. Μ’ αυτό πέτυχε να μεταδώσει μηνύματα σε απόσταση μεγαλύτερη των 1.500 μέτρων.
Το 1896 είχε αυξήσει την απόσταση στα 2,4 χιλιόμετρα. Τον Φεβρουάριο του 1896 ο Μαρκόνι έκανε αίτηση στο υπουργείο Επικοινωνιών της Ιταλίας θέλοντας να παρουσιάσει την εφεύρεσή του, αλλά οι υπεύθυνοι τον αγνόησαν. Τον ίδιο χρόνο πήγε τη συσκευή του στην Αγγλία, όπου υπέβαλε αίτηση να του χορηγηθεί δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Το 1897 ο Μαρκόνι έκανε στην Αγγλία αρκετές δημόσιες επιδείξεις τής ολοένα και πιο βελτιωμένης συσκευής του. Τον ίδιο χρόνο ο ασύρματος έγινε εμπορική πραγματικότητα με την ίδρυση της εταιρείας Wireless Telegraph & Signal Company, που αργότερα πήρε στην επωνυμία της το όνομα του Μαρκόνι.
Τον Ιούλιο του 1897 ο Μαρκόνι δημιούργησε έναν ασύρματο σταθμό στη Λα Σπέτσια της Ιταλία, για την ιταλική κυβέρνηση και στις 27 Μαρτίου 1899 εξέπεμψε για πρώτη φορά σήματα πάνω από τη Μάγχη, από το Βιμερό της Γαλλίας ως το φάρο του Νότιου Φόρλαντ στην Αγγλία. Το ίδιο καλοκαίρι τα σήματά του ταξίδευαν σε απόσταση άνω των 100 χιλιομέτρων, στέλνοντας μηνύματα σε πολεμικά πλοία που έκαναν γυμνάσια. Χρησιμοποιώντας ψηλότερες κεραίες και μεγαλύτερο μήκος κύματος ο Μαρκόνι πέτυχε να μεγαλώσει πιο πολύ τις αποστάσεις μεταδόσεως, με όλα αυτά όμως οι επιστήμονες εκείνης της εποχής τον κορόιδευαν όταν έλεγε ότι θα κατάφερνε να περάσει με τα κύματα της συσκευής του τον Ατλαντικό, να τον «ζεύξει» κατά την έκφρασή του.
Το φθινόπωρο του 1899 έλαβαν χώρα οι πρώτες επιδείξεις στις Η.Π.Α., με τη μετάδοση των αγώνων ιστιοπλοΐας του Κυπέλλου Αμερικής. Ο Μαρκόνι έπλευσε προς τις Η.Π.Α. μετά από πρόσκληση της εφημερίδας New York Herald για την κάλυψη των αγώνων, οι οποίοι διεξάγονταν έξω από το Σάντι Χουκ στο Νιού Τζέρσεϊ. Η μετάδοση έγινε από το κατάστρωμα του επιβατηγού πλοίου SS Ponce.
Το 1900, ο Αλέξανδρος Ποπόφ δήλωσε ότι: «…η εκπομπή και η λήψη σημάτων από τον Μαρκόνι μέσω ηλεκτρικών ταλαντώσεων δεν ήταν κάτι καινούργιο. Στην Αμερική, ο διάσημος μηχανικός Νίκολα Τέσλα πραγματοποίησε τα ίδια πειράματα το 1893.».
Τον Οκτώβριο του 1900 ο Μαρκόνι έκανε στην Κορνουάλη την εγκατάσταση του πρώτου σταθμού ασυρμάτου μεγάλων αποστάσεων. Οι κεραίες του είχαν ύψος 70 μέτρα, όμως επειδή μία ανεμοθύελλα τις έσπασε, αναγκάστηκε να τις κατεβάσει 10 μέτρα χαμηλότερα. Έπειτα από τον σταθμό εκπομπής ήρθε η σειρά του σταθμού λήψεως, πέραν του Ατλαντικού. Πράγματι ο Μαρκόνι εγκατέστησε έναν τέτοιο σταθμό στη Νέα Γη. Οι κεραίες του, με τη βοήθεια χαρταετών, έφταναν στο ύψος των 140 μέτρων. Έτσι, τον Δεκέμβριο του 1901, από την Κορνουάλη μετέδωσε στη Νέα Γη μία σειρά από σήματα. Με την πρώτη προσπάθεια ο Μαρκόνι είχε γεφυρώσει τον Ατλαντικό. Όταν μαθεύτηκε το νέο, ο Νίκολα Τέσλα, ανταγωνιστής του Μαρκόνι στις υπερατλαντικές μεταδόσεις σημάτων, δήλωσε: «Ο Μαρκόνι είναι καλός συνάδελφος. Αφήστε τον να συνεχίσει. Χρησιμοποιεί δεκαεπτά από τις πατέντες μου».
Το 1903 ο Μαρκόνι ίδρυσε στο Μόντρεαλ την Marconi’s Wireless Telegraph Company of Canada (το 1925 μετονομάστηκε σε Canadian Marconi Company, η οποία εξαγοράστηκε το 1953 από την English Electric, και το 2001 άλλαξε ξανά το όνομά της σε CMC Electronics).
Στις 17 Οκτωβρίου 1907 ξεκίνησε η τακτική υπερατλαντική ραδιοτηλεγραφική υπηρεσία μεταξύ του Κλίφντεν στην Ιρλανδία και του Γκλέις Μπέι στη Νέα Σκωτία, αλλά ακόμη και μετά απ’ αυτό η εταιρεία του Μαρκόνι αγωνίστηκε πολλά χρόνια για να παρέχει αξιόπιστη επικοινωνία.
Το 1909, ο Γουλιέλμο Μαρκόνι και ο Καρλ Φέρντιναντ Μπράουν βραβεύτηκαν με Νόμπελ Φυσικής για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της ασύρματης τηλεγραφίας. Εντούτοις, επειδή ο Μαρκόνι δεν διέθετε πανεπιστημιακούς τίτλους σπουδών, συνήθιζε να λέει σεμνά για τον εαυτό του ότι είναι πάντα ένας ερασιτέχνης.
Τρία χρόνια αργότερα, η εφεύρεση του Μαρκόνι αποδείχθηκε σωτήρια για τους επιζώντες από το ναυάγιο του Τιτανικού. Οι δύο χειριστές ασυρμάτου στο υπερωκεάνιο, ο Τζακ Φίλιπς και ο Χάρολντ Μπράιντ, δεν ήταν υπάλληλοι της White Star Line αλλά της Marconi International Marine Communication Company. Κατά τη διάρκεια της βύθισης του σκάφους, οι δύο ασυρματιστές εργάστηκαν ακούραστα μέχρι την τελευταία στιγμή στέλνοντας μηνύματα σε άλλα πλοία και ζητώντας τη συνδρομή τους στη διάσωση των επιβατών και του πληρώματος. Χάρις στις ακατάπαυστες προσπάθειές τους, οι επιζώντες περισυνελέγησαν από το RMS Carpathia. Από τους δυο ασυρματιστές μόνον ο Χέραντ Μπράιντ διασώθηκε και, παρόλο που ήταν τραυματισμένος, βοήθησε τον ασυρματιστή του Carpathia να μεταδώσουν τη λίστα των επιβατών καθώς και προσωπικά μηνύματα.
Επίσης υπάλληλος της εταιρείας του Μαρκόνι ήταν ο Δαβίδ Σαρνόφ, το μοναδικό πρόσωπο που μέσω της ασύρματης τεχνολογίας έλαβε τα ονόματα των επιζώντων αμέσως μετά την καταστροφή. Αναφέρεται ότι ο Σαρνόφ ήταν σε διαρκή επικοινωνία με το Carpathia επί 72 ώρες, αν και η συμμετοχή του έχει αμφισβητηθεί από ορισμένους σύγχρονους ιστορικούς. Όταν το Carpathia ελλιμενίστηκε στη Νέα Υόρκη, ο Μαρκόνι ανέβηκε στο κατάστρωμα μ’ ένα δημοσιογράφο των New York Times για να μιλήσει με τον Μπράιντ, τον επιζώντα ασυρματιστή.
Στις 18 Ιουνίου 1912, ο Μαρκόνι κατέθεσε στο Δικαστήριο για το ναυάγιο του Τιτανικού δίνοντας στοιχεία που αφορούσαν τη λειτουργία της θαλάσσιας τηλεγραφίας και τις διαδικασίες σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Το 1919, στο σταθμό του στο Κλίφντεν, ο Μαρκόνι έλαβε ένα μήνυμα από το Μπουένος Άιρες, από απόσταση δηλαδή μεγαλύτερη των 9.000 χιλιομέτρων, ενώ την ίδια χρονιά η εταιρία του ίδρυσε τον πρώτο ραδιοσταθμό του κόσμου. Έτσι άρχισε από την Κορνουάλη μία σειρά από δοκιμαστικές εκπομπές σε βραχέα κύματα. Το 1923, ο Μαρκόνι έκανε με τη θαλαμηγό του ένα ταξίδι στις Δυτικές Ινδίες λαμβάνοντας συνεχώς από την Κορνουάλη μηνύματα σε βραχέα κύματα.
Στις 26 Μαρτίου 1930 κατάφερε να ανάψει τα φώτα του δημαρχείου του Σίδνεϊ από απόσταση 16.500 χιλιομέτρων καθώς ο ίδιος βρισκόταν στη θαλαμηγό «Elettra» που ήταν αγκυροβολημένη στο λιμάνι της Γένοβας.
Στις 12 Φεβρουαρίου 1931, ο Μαρκόνι έκανε την εισαγωγή στην πρώτη ραδιοφωνική εκπομπή από Πάπα, του Πίου ΙΑ΄, ανακοινώνοντας από το μικρόφωνο: «Με τη βοήθεια του Θεού, ο οποίος διαθέτει τόσες πολλές μυστηριώδεις δυνάμεις της φύσης στη διάθεση του ανθρώπου, είχα τη δυνατότητα να προετοιμάσω αυτό το μέσο που θα δώσει στους πιστούς όλου του κόσμου τη χαρά να ακούσουν τη φωνή του Άγιου Πατέρα».
Το 1932 ο Μαρκόνι εγκατέστησε ένα πρόδρομο σύστημα κινητού τηλεφώνου ανάμεσα στην πόλη του Βατικανού και στο ανάκτορο Καστέλ Γκαντόλφο, ώστε να μπορούν οι καρδινάλιοι να επικοινωνούν άμεσα με την κατοικία του πάπα.
Η μεγαλοφυία του Μαρκόνι φάνηκε πολύ χρήσιμη στην ανθρωπότητα και όταν ο μεγάλος εφευρέτης πέθανε στη Ρώμη, στις 20 Ιουλίου 1937, έφυγε από τη ζωή γεμάτος δόξα και τιμές.
Ο αληθινός εφευρέτης του ραδιοφώνου
Αν και ο Μαρκόνι θεωρήθηκε ευρέως ως ο εφευρέτης του ραδιοφώνου, το γεγονός αμφισβητήθηκε από πολλούς επιστήμονες, καθώς το σύνολο σχεδόν των πατεντών που είχε χρησιμοποιήσει ήταν του Νίκολα Τέσλα. Προκλήθηκαν έντονες διαμάχες και η υπόθεση κατέληξε το 1943 στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο και δικαίωσε τον Τέσλα.
Προσωπική ζωή
Ο Γουλιέλμο Μαρκόνι παντρεύτηκε δύο φορές. Από την πρώτη του σύζυγο απέκτησε τρεις κόρες και από τη δεύτερη άλλη μία. Στο δεύτερο γάμο του, τον Ιούνιο του 1927, κουμπάρος του ήταν ο Μπενίτο Μουσολίνι.
Για ανεξήγητους λόγους, ο Μαρκόνι άφησε όλη του την περιουσία στη δεύτερη σύζυγό του και στο μοναδικό τους παιδί, και τίποτα στα παιδιά από τον πρώτο του γάμο.
Ο Μαρκόνι ήταν ενεργό μέλος του Ιταλικού Φασιστικού Κόμματος και απολογητής της ιδεολογίας των φασιστών και των ενεργειών τους, όπως η επίθεση των ιταλικών δυνάμεων στην Αιθιοπία.
Τιμές και βραβεία
Το 1909, ο Μαρκόνι μοιράστηκε το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής με τον Καρλ Φέρντιναντ Μπράουν για τη συμβολή τους στην ασύρματη τηλεγραφία.
Το 1918 βραβεύτηκε με το Μετάλλιο του Φραγκλίνου από το Ινστιτούτο Φραγκλίνου.
Το 1924 έγινε μαρκήσιος από τον βασιλιά της Ιταλίας, Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ΄.
Το 1977, ο Μαρκόνι εισήχθη στο National Broadcasters Hall of Fame.
Το Radio Hall of Fame του Μουσείου Ραδιοτηλεοπτικών Επικοινωνιών στο Σικάγο, εισήγαγε τον Μαρκόνι λίγο μετά τη θεσμοθέτηση των βραβείων του.
Το 2001, κυκλοφόρησε ένα αναμνηστικό βρετανικό νόμισμα για την 100η επέτειο από την πρώτη ασύρματη επικοινωνία του Μαρκόνι.
Το 2009 ο Μαρκόνι εισήχθη στο New Jersey Hall of Fame.
Το 2009 η Ιταλία κυκλοφόρησε ένα αναμνηστικό νόμισμα των 5€ τιμώντας τα 100 χρόνια από τη βράβευση του Μαρκόνι με το Νόμπελ Φυσικής.
Η Ολλανδική Ραδιοφωνική Ακαδημία απονέμει ετησίως τα βραβεία Μαρκόνι για τα εξαιρετικά ραδιοφωνικά προγράμματα, παρουσιαστές και σταθμούς.
Η Εθνική Ένωση Εκφωνητών των Η.Π.Α. απονέμει ετησίως τα NAB Marconi Radio Awards για τα εξαιρετικά ραδιοφωνικά προγράμματα και σταθμούς.
Στη Βασιλική της Σάντα Κρότσε στη Φλωρεντία, υπάρχει ταφικό μνημείο με προτομή του Μαρκόνι αν και τα λείψανά του βρίσκονται στο Σάσσο, κοντά στη Μπολόνια.
Τα πρώτα πειράματα του Μαρκόνι στην ασύρματη τηλεγραφία ήταν το αντικείμενο δύο ορόσημων του Ινστιτούτου Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Mηχανικών, ένα στην Ελβετία το 2003[42] κι ένα στην Ιταλία το 2011.
Η πρώτη συλλογή αντικειμένων του Μαρκόνι ανήκε στην κατοχή της General Electric Company του Ηνωμένου Βασιλείου που αργότερα μετονομάστηκε σε Marconi και σε Marconi Corporation. Το Δεκέμβριο του 2004 η εκτεταμένη Συλλογή Μαρκόνι, που εκτίθονταν στο Ερευνητικό Κέντρο Μαρκόνι στο Τσέλμσφορντ (Έσσεξ), δόθηκε δωρεά από την εταιρία στο κράτος μέσω του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Η δωρεά περιελάμβανε τη βραβευμένη ιστοσελίδα MarconiCalling, πάνω από 250 φυσικά αντικείμενα και μία τεράστια συλλογή εγγράφων, βιβλίων, διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κ.α. Τα αντικείμενα βρίσκονται τώρα στην κατοχή του Μουσείου Ιστορίας των Επιστημών και τα έγγραφα στην κοντινή Μποντλιανή Βιβλιοθήκη.
Στο Γκλέις Μπέι του Καναδά δημιουργήθηκε ο Εθνικός Ιστορικός Χώρος Μαρκόνι, ως φόρο τιμής στο όραμα του Μαρκόνι για την ανάπτυξη των ραδιοτηλεπικοινωνιών.
Προς τιμήν του Μαρκόνι, το αεροδρόμιο της Μπολόνια ονομάζεται Guglielmo Marconi.
Στη Ρώμη υπάρχει το Πανεπιστήμιο Guglielmo Marconi.
Υπάρχουν οδοί Μαρκόνι στη Μπολόνια, στη Ρώμη, στο Γκλέις Μπέι του Καναδά, στη Χάιφα του Ισραήλ, στην Πόλη του Μεξικού και στο Χονγκ Κονγκ, καθώς και λεωφόρος Μαρκόνι στο Σεντ Λούις (Μιζούρι, Η.Π.Α.), στο Κολόμπους (Οχάιο) και στο Σακραμέντο (Καλιφόρνια).
Υπάρχει πλατεία Μαρκόνι στη Φιλαδέλφεια (ΗΠΑ), στο Τζόνστον του Ρόουντ Άιλαντ και στο Νιου Μπράνσγουϊκ του Νιού Τζέρσεϊ, στο σημείο όπου βρισκόταν ασύρματος σταθμός του Μαρκόνι.
Υπάρχει άγαλμα του Μαρκόνι στο Σαν Φρανσίσκο και μνημείο στο Σακραμέντο.
Στο Μάρσαλ της Καλιφόρνιας υπάρχει το Συνεδριακό Κέντρο Μαρκόνι.
Υπάρχει περιοχή Marconi Beach στη Μασαχουσέτη, κοντά στο σημείο απ’ όπου στάλθηκε το πρώτο υπερατλαντικό ασύρματο σήμα από τις Η.Π.Α. στην Αγγλία.
Στην Αυστραλία υπάρχει ποδοσφαιρική ομάδα που λέγεται Marconi Stallions.
Στην Αθήνα υπάρχει συνοικία Μαρκόνι στην περιοχή του Ελαιώνα.
Το όνομα του Μαρκόνι δόθηκε και σε ραδιοφωνικό σταθμό του Βόλου (Ράδιο Μαρκόνι 96.1)