Η Μάχη του Μποροντίνο (Μποροντίνο στην ελληνική ιστοριογραφία, Μπαραντινό η προφορά στα ρωσικά) διεξήχθη στις 7 Σεπτεμβρίου 1812 και αποτέλεσε μια σημαντική σύγκρουση των Ναπολεόντειων Πολέμων κατά τη διάρκεια της γαλλικής εισβολής στη Ρωσία.
Στη μάχη συμμετείχαν περίπου 250.000 στρατιώτες και οι απώλειες έφθασαν τουλάχιστον τις 70.000, μετατρέποντας το Μποροντίνο στην πιο αιματηρή μάχη των Ναπολεόντειων Πολέμων.
Η Μεγάλη Στρατιά υπό τον Ναπολέοντα εξαπέλυσε φοβερές επιθέσεις στον Ρωσικό Στρατό υπό τον Μιχαήλ Κουτούζοφ και πέτυχε να τον απωθήσει από τις αρχικές θέσεις του, αλλά δεν κατάφερε να πετύχει μια αποφασιστική νίκη. Μετά τη μάχη και οι δύο πλευρές ήταν εξαντλημένες, και οι Ρώσοι έχοντας χάσει το 1/3 του στρατού τους, αποφάσισαν να μη ρισκάρουν ακόμη μία σημαντική εμπλοκή, υποχωρώντας την επόμενη ημέρα.
Το Μποροντίνο ήταν η τελευταία προσπάθεια των Ρώσων να σταματήσουν την προέλαση των Γάλλων προς τη Μόσχα, η οποία έμελλε να πέσει μια εβδομάδα αργότερα. Ωστόσο ο Ρωσικός Στρατός δεν είχε καταστραφεί και ο Ναπολέων δεν μπόρεσε να αναγκάσει τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ σε διαπραγματεύσεις για ειρήνη. Ως εκ τούτου, μετά από πέντε εβδομάδες παραμονής στη Μόσχα, οι Γάλλοι υποχώρησαν προς το Σμολένσκ, έχοντας ν΄ αντιμετωπίσουν το φοβερό ρωσσικό χειμώνα, την πείνα, τη λιποταξία, τους Κοζάκους και την επίμονη καταδίωξη των Ρώσων. Το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή της Μεγάλης Στρατιάς.
Στην έναρξη της εκστρατείας οι Ρώσοι απέφευγαν συγκρούσεις με τους Γάλλους και υποχωρούσαν συνεχώς. Ωστόσο η τάξη των Ρώσων ευγενών δεν ήταν ευχαριστημένη με αυτή τη στρατηγική και ανάγκασε τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ να απολύσει τον αρχιστράτηγο Μπάρκλεϋ ντε Τόλλυ (Barclay de Tolly). Στη θέση του, τοποθέτησε τον Μιχαήλ Ιλλαριόνοβιτς Κουτούζοφ.
Σε μια τελευταία προσπάθεια να σώσουν τη Μόσχα, οι Ρώσοι αποφάσισαν να αντισταθούν στην πεδιάδα του χωριού Μποροντίνο, 125 χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας. Αφού οχύρωσε τον στρατό του, ο Κουτούζοφ ανέμενε τις γαλλικές επιθέσεις. Η ρωσική δεξιά πτέρυγα τοποθετήθηκε σε ένα ιδανικό αμυντικό έδαφος, με αποτέλεσμα οι Γάλλοι να επιτίθενται συνεχώς στην αδύναμη αριστερή πλευρά του ρωσικού στρατού για το μεγαλύτερο μέρος της μάχης.
Η κύρια σύγκρουση, ωστόσο, διεξήχθη στο «Οχυρό του Ραγέφσκι» στη δεξιά πλευρά του ρωσικού κέντρου, δίπλα από το ίδιο το χωριό του Μποροντίνο. Οι Γάλλοι μετά από σφοδρή μάχη κατάφεραν να καταλάβουν οριστικά το οχυρό και να αναγκάσουν τον Ρωσικό Στρατό να αποσυρθεί από τις αρχικές θέσεις του. Οι Ρώσοι υπέστηκαν τρομερές απώλειες, χάνοντας σχεδόν το 1/3 του στρατού τους. Οι γαλλικές απώλειες ήταν επίσης σοβαρότατες, μειώνοντας σημαντικά τις εφεδρείες του στρατεύματος και επιδεινώνοντας τις επιμελητειακές δυσκολίες που ήδη αντιμετώπιζε ο Ναπολέων κατά τη διάρκεια της εκστρατείας.
Τα εξαντλημένα γαλλικά στρατεύματα και η έλλειψη πληροφοριών για την κατάσταση του Ρωσικού Στρατού έπεισαν τον Ναπολέοντα να μείνει στο πεδίο της μάχης με το στρατό του, αντί να εξαπολύσει μια σύντονη και επίμονη καταδίωξη αντάξια των προηγούμενων εκστρατειών. Η Αυτοκρατορική Φρουρά, η ελίτ μονάδα του γαλλικού στρατού, που δεν είχε πολεμήσει καθόλου εκείνη την ημέρα, ήταν διαθέσιμη να εξαπολυθεί στη μάχη την κρίσιμη στιγμή, όταν δηλαδή οι Ρώσοι αποσύρονταν από τις αρχικές τους θέσεις με αρκετή σύγχυση.
Με την άρνηση της αποστολής της Φρουράς, κάποιοι ιστορικοί θεωρούν πως ο Γάλλος αυτοκράτορας έχασε την τελευταία του ευκαιρία να καταστρέψει τον Ρωσικό Στρατό και να νικήσει στον πόλεμο. Η ακόλουθη κατάληψη της Μόσχας αποδείχτηκε «κούφια» ανταμοιβή, μιας και οι Ρώσοι δεν είχαν καμία πρόθεση να διαπραγματευτούν με τον Ναπολέοντα για ειρήνη.
Οι Γάλλοι εγκατέλειψαν λόγω ελλείψεως εφοδίων τη ρωσική πνευματική πρωτεύουσα (τότε διοικητική πρωτεύουσα της Ρωσίας ήταν η Αγία Πετρούπολη) τη 19η Οκτωβρίου 1812, εγκαινιάζοντας μια πολύ δύσκολη υποχώρηση η οποία θα τελείωνε τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους με το μεγαλύτερο μέρος της Μεγάλης Στρατιάς να έχει χαθεί ολοσχερώς, με αποτέλεσμα την παράταση των επόμενων συγκρούσεων για την άνοιξη του 1813, οπότε και ξεκίνησε ο Πόλεμος του Έκτου Συνασπισμού εναντίον του Ναπολέοντα.
Απώλειες
Με τις δύο πλευρές ισοδύναμες και τον Ναπολέοντα να αρκείται στην αποστολή των στρατευμάτων του απευθείας μπροστά στις εχθρικές οχυρωμένες προπαρασκευασμένες θέσεις, η μάχη κατέληξε σε αιματηρή, δαπανηρή και εξουθενωτική αδιέξοδη κατάσταση.
Οι απώλειες της μάχης ήταν φοβερές: ο ανθός της γαλλικής και ρωσικής νεολαίας χάθηκε στη μάχη αυτή. Σύμφωνα με τον Γάλλο επιθεωρητή του Γενικού Επιτελείου, Ντενί, η Μεγάλη Στρατιά έχασε περίπου 28.000 στρατιώτες, εκ των οποίων 6.562 (μεταξύ αυτών 269 αξιωματικοί) αναφέρθηκαν ως νεκροί και 21.450 ως τραυματίες. Σύμφωνα όμως με τον Γάλλο ιστορικό Αριστίντ Μαρτινιέν, τουλάχιστον 460 Γάλλοι αξιωματικοί (γνωστοί ονομαστικά) σκοτώθηκαν στη μάχη. Συνολικά, η Μεγάλη Στρατιά είχε 1.928 αξιωματικούς νεκρούς και τραυματίες, με 49 στρατηγούς μεταξύ αυτών. Η λίστα των σκοτωμένων περιελάμβανε τους υποστράτηγους Ωγκύστ Ζαν-Γκαμπριέλ ντε Κωλαινκούρ, Λουί-Πιερ ντε Μονμπρύν, Ζαν-Βικτόρ Ταρρώ και τους ταξίαρχους Κλωντ-Αντουάν Κομπέρ, Φρανσουά-Ωγκύστ Νταμά, Λεονάρ Ζαν Ωμπρύ Υάρ ντε Σαιντ-Ωμπέν, Ζαν-Πιερ Λαναμπέρ, Σαρλ-Στανισλάς Μαριόν, Λουί-Ωγκύστ Μαρσάν ντε Πλωζόν και Ζαν-Λουί Ρομέφ.
Η αιμορραγία που υπέστησαν στο Μποροντίνο ισοδυναμούσε με θανατική ποινή για τους Γάλλους, καθώς οι δυνάμεις τους δεν διέθεταν αρκετή τροφή για τους υγιείς άνδρες και ακόμα λιγότερη για τους αρρώστους. Ως συνέπεια, ίσοι αριθμοί τραυματισμένων στρατιωτών με τους σκοτωμένους στη μάχη πέθαναν από ασιτία, από τα τραύματά τους ή χάθηκαν λόγω της γενικότερης αμέλειας και αβλεψίας. Χρησιμοποιώντας την ίδια υπολογιστική μέθοδο για τους δύο αντιπάλους, προκύπτει ότι οι γαλλικές απώλειες αριθμούσαν 34.000-35.000 άνδρες.
Περίπου 52.000 Ρώσοι στρατιώτες αναφέρθηκαν ως νεκροί, τραυματίες ή αγνοούμενοι, μεταξύ αυτών και 1.000 αιχμάλωτοι. Περίπου 8.000 άνδρες αποκόπηκαν από τις μονάδες τους, αυξάνοντας τις συνολικές ρωσικές απώλειες σε 44.000 άνδρες, από τους οποίους επέστρεψε ένας αριθμός τις επόμενες λίγες μέρες, Σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν 22 Ρώσοι στρατηγοί, μεταξύ αυτών ο πρίγκιπας Πιοτρ Μπαγκρατιόν, που πέθανε από τα τραύματά του στις 24 Σεπτεμβρίου. Ο ιστορικός Γκουίν Ντάιερ συνέκρινε τη σφαγή στο Μποροντίνο με «συντριβή ενός γεμάτου με επιβάτες Boeing 747, χωρίς επιζώντες, κάθε πέντε λεπτά επί οκτώ ώρες». Αν συμπτυχθεί σε μία μέρα, ήταν η πιο πολύνεκρη μάχη των Ναπολεόντειων Πολέμων με απώλειες μεταξύ 64.000-65.000 ανδρών. Η αμέσως επόμενη ήταν η μάχη του Βατερλώ, με περίπου 55.000.
Στην ιστορική καταγραφή της μάχης, οι αριθμοί των απωλειών μειώθηκαν σκοπίμως από τους στρατηγούς και πολιτικούς των δύο πλευρών, ώστε να μειωθεί ο αντίκτυπος που θα υπήρχε στην κοινή γνώμη τόσο μετά τη μάχη όσο και εκατό και πλέον χρόνια αργότερα, στη σοβιετική περίοδο και την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, για πολιτικούς λόγους.
Διαβάστε τη συνέχεια ΕΔΩ