(του Κ. Τσουπαρόπουλου)
Ένας ένας οι βασικοί πυλώνες εφαρμογής (και αποτυχίας) του μνημονίου διαχωρίζουν όψιμα τη θέση τους και ξαναθυμούνται τις… αριστερότερες του νεοφιλελευθερισμού καταβολές τους προκειμένου να διασωθούν εκλογικά
Ένας ένας όλοι οι υπόλογοι και υπεύθυνοι για τη μνημονιακή πολιτική που επί δυο χρόνια καταστρέφει κυριολεκτικά την Ελλάδα μετανοούν, για να ξανακερδίσουν προδήλως την έξωθεν καλή μαρτυρία. Οι μετάνοιες αποκτούν τις τελευταίες ημέρες στον χώρο του ΠΑΣΟΚ (που οδεύει προς αναζήτηση αρχηγού) μαζικό χαρακτήρα.
Ο εκ των αρχιτεκτόνων του πρώτου μνημονίου το έχτισε με τα υλικά που του απέστειλαν χωρίς να εξετάσει ποιότητες και να ζητήσει προβλέψεις και εγγυήσεις αναστροφής μιας αποτυχημένης πορείας ο λίγος αναπληρωτής υπουργός κ. Φ. Σαχινίδης, απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ. Δ. Παπαδημούλη, παραδέχθηκε για πρώτη φορά τα τελευταία δυο χρόνια ότι σε βασικές υποθέσεις που αφορούν την πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών έχουμε πέσει έξω . Και συμπλήρωσε ανενδοίαστα-ενώ δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του μέχρι και την τελευταία ημέρα της κυβέρνησης Παπανδρέου- ότι «μπορεί η απόκλιση να οφείλεται εν μέρει στο οικονομικό πρόγραμμα που ακολουθούμε, διότι αφαιρεί χρήματα από τη ζήτηση, ενισχύοντας την ύφεση. Ίσως θα ήταν προτιμότερο» , πρόσθεσε, «στη συζήτηση για τη νέα δανειακή σύμβαση η κυβέρνηση να διαπραγματευτεί (sic!) και να ζητήσει περισσότερα χρήματα, έτσι ώστε η χώρα να διεκδικήσει μια πιο αργή δημοσιονομική προσαρμογή» .
Aιδώς, Αργείοι
Ακούγοντας τα τελευταία λόγια του κ. Σαχινίδη στη Βουλή, παλαιός κοινοβουλευτικός άνδρας έπιανε τα μαλλιά του. Αυτοί που δεν διαπραγματεύτηκαν τίποτε, δεχόμενοι ό,τι τους έλεγε η τρόικα και επαίρονταν για το μεγάλο σφίξιμο που έγινε το πρώτο έτος του μνημονίου, τώρα ζητούν διαπραγμάτευση και αργότερη δημοσιονομική προσαρμογή. Αιδώς, Αργείοι, έλεγε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ.
Ένας ένας όλοι οι υπόλογοι και υπεύθυνοι για τη μνημονιακή πολιτική που επί δυο χρόνια καταστρέφει κυριολεκτικά την Ελλάδα μετανοούν, για να ξανακερδίσουν προδήλως την έξωθεν καλή μαρτυρία. Οι μετάνοιες αποκτούν τις τελευταίες ημέρες στον χώρο του ΠΑΣΟΚ (που οδεύει προς αναζήτηση αρχηγού) μαζικό χαρακτήρα.
Ο εκ των αρχιτεκτόνων του πρώτου μνημονίου το έχτισε με τα υλικά που του απέστειλαν χωρίς να εξετάσει ποιότητες και να ζητήσει προβλέψεις και εγγυήσεις αναστροφής μιας αποτυχημένης πορείας ο λίγος αναπληρωτής υπουργός κ. Φ. Σαχινίδης, απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ. Δ. Παπαδημούλη, παραδέχθηκε για πρώτη φορά τα τελευταία δυο χρόνια ότι σε βασικές υποθέσεις που αφορούν την πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών έχουμε πέσει έξω . Και συμπλήρωσε ανενδοίαστα-ενώ δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του μέχρι και την τελευταία ημέρα της κυβέρνησης Παπανδρέου- ότι «μπορεί η απόκλιση να οφείλεται εν μέρει στο οικονομικό πρόγραμμα που ακολουθούμε, διότι αφαιρεί χρήματα από τη ζήτηση, ενισχύοντας την ύφεση. Ίσως θα ήταν προτιμότερο» , πρόσθεσε, «στη συζήτηση για τη νέα δανειακή σύμβαση η κυβέρνηση να διαπραγματευτεί (sic!) και να ζητήσει περισσότερα χρήματα, έτσι ώστε η χώρα να διεκδικήσει μια πιο αργή δημοσιονομική προσαρμογή» .
Aιδώς, Αργείοι
Ακούγοντας τα τελευταία λόγια του κ. Σαχινίδη στη Βουλή, παλαιός κοινοβουλευτικός άνδρας έπιανε τα μαλλιά του. Αυτοί που δεν διαπραγματεύτηκαν τίποτε, δεχόμενοι ό,τι τους έλεγε η τρόικα και επαίρονταν για το μεγάλο σφίξιμο που έγινε το πρώτο έτος του μνημονίου, τώρα ζητούν διαπραγμάτευση και αργότερη δημοσιονομική προσαρμογή. Αιδώς, Αργείοι, έλεγε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ.
Ο έτερος αρχιτέκτων του μνημονίου, ο Γ. Παπακωνσταντίνου, λούφαξε στο υπουργείο Περιβάλλοντος, πνιγμένος στη μνημονιακή του αποτυχία. Και προσπαθεί αργά και μεθοδικά να ξαναποκτήσει φιλολαϊκό προφίλ, εγκρίνοντας τελικά, όπως λέγεται, μικρές αυξήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα. Στην αρχή ο αποτυχημένος υπουργός είχε διαρρεύσει ότι η ΔΕΗ ζητά αυξήσεις 20%, ενώ η Αρχή Ενέργειας προωθούσε μεσοσταθμικές αυξήσεις 15%. Και πριν από δύο μέρες διέδιδε ότι «ο υπουργός θα εγκρίνει αυξήσεις κάτω του 10%» . Την ίδια στιγμή, στην Ισπανία ο υπερσυντηρητικός πρωθυπουργός Ραχόι όχι μόνο εξήγγειλε αυξήσεις στις συντάξεις, αλλά και πάγωσε τα τιμολόγια του ηλεκτρικού και των άλλων μορφών ενέργειας.
Ο επί δύο έτη έτερος πόλος του μνημονιακού δόγματος, ο διεκδικών την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ κ. Χρυσοχοΐδης, απέφυγε να «μετανοήσει» και περνούσε στην επίθεση, εφαρμόζοντας την παλαιά τακτική του «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση» . Πριν από λίγες ημέρες, ο κ. Χρυσοχοΐδης εντυπωσίασε με την επίθεσή του κατά του κ. Γ. Παπανδρέου με τη γνωστή ρήση του περί αποικίας. Και τις αμέσως επόμενες μέρες χαρακτήρισε αποτυχημένους τους υπουργούς που έκαναν το μνημόνιο και προσπάθησαν να το εφαρμόσουν. Ένα μόλις βήμα απέχει από την καταδίκη του μνημονίου, το οποίο υπηρέτησε πιστά και αγόγγυστα επί δύο έτη. Προφανώς, θέλει να συγκεντρώσει μαζί του όλους τους αγανακτισμένους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ, έλεγε κακεντρεχής βουλευτής του ίδιου κόμματος. Αλλά, γιατί δεν τιθάσευσε τον πληθωρισμό που αναρριχάται στο 3% με ύφεση στο 6% και γιατί δεν έβαλε βέτο, πρόσθετε, όταν οι φορολογίες του μνημονίου ύψωναν τις τιμές και κατέτρωγαν την αγοραστική δύναμη των πολιτών Αναλυτές θεωρούν ότι ολοένα και περισσότεροι στο ΠΑΣΟΚ (ακόμα και υποψήφιοι αρχηγοί) θα παίρνουν αποστάσεις από τη (νεοφιλελεύθερη) πολιτική που εφαρμόστηκε, κυρίως όσο πλησιάζει η εκλογή νέου αρχηγού και οι εκλογές. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι ο Ευάγγ. Βενιζέλος, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του υπουργού Οικονομικών το καλοκαίρι, επιχείρησε να διαπραγματευθεί με την τρόικα την επιμήκυνση της περιόδου προσαρμογής, ώστε η λιτότητα να γίνει λιγότερο άγρια. Έσπασε τα μούτρα του. Αλλά αυτό, όπως λένε οι συνεργάτες του, δεν το ξεχνάει ποτέ. Και σύντομα θα το αποδείξει. Ο έτερος των διεκδικητών της αρχηγίας του ΠΑΣΟΚ με ίσες ή και μεγαλύτερες πιθανότητες με τον κ. Βενιζέλο ο υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος, δεν έχανε ευκαιρία να ομνύει στο μνημόνιο, ιδίως από την εποχή που πέρασε τον ασφαλιστικό νόμο, τους καρπούς του οποίου θα αρχίσουν να γεύονται οι Έλληνες σε λίγα χρόνια (από το 2015 και εντεύθεν). Η προσήλωση του κ. Λοβέρδου στην οικονομική πολιτική του μνημονίου, έλεγαν άσπονδοι φίλοι του, υπαγορευόταν από την ανάγκη να περάσει η προσωπικότητά του στους κύκλους της κοινοτικής ελίτ, κυρίως της Γερμανίας και της Γαλλίας, όπου οι προσβάσεις του ήσαν ισχνές, σε αντίθεση με τις πολλές που διαθέτει ο κ. Βενιζέλος. Ήδη, όμως, φρονίμως ποιών, ο κ. Λοβέρδος παύει να εναγκαλίζεται το μνημόνιο. Οι φίλοι του λένε ότι είναι μεταρρυθμιστής και όχι μνημονιακός. Αναλυτές παρατηρούν ότι τον τελευταίο καιρό ο κ. Λοβέρδος μέσω συνεργατών του καταφεύγει όλο και συχνότερα στο να θυμίζει την ιδεολογική του καταγωγή (μέλος της ΚΝΕ) και να αυτοπροσδιορίζεται ως «κεντροαριστερός» και καθόλου νεοφιλελεύθερος.
Μακρύς κατάλογος
Φαίνεται ότι ο κατάλογος των όψιμων αντιμνημονιακών, ακόμη και με αστερίσκους, θα μακρύνει πολύ. Δύο μέρες πριν προστέθηκε στον κατάλογο ο κ. Γ. Ραγκούσης, βάλλοντας κατά της εργασιακής εφεδρείας. Βεβαίως ο υπουργός -που οφείλει την ανάδειξη του στην «κοοπτάτσια» του κ. Γ. Παπανδρέου- υπερθεμάτισε υπέρ των απευθείας (χωρίς εφεδρεία κ.λπ.) απολύσεων των δημοσίων υπαλλήλων. Ο κ. Δ. Ρέππας, που τα δύο αυτά χρόνια τηρούσε όντως διακριτικές αποστάσεις από το μνημόνιο, δήλωσε ότι οι 150.000 υπάλληλοι που θα φύγουν από το Δημόσιο μέχρι το 2015 (δέσμευση έναντι τρόικας δανειστών) θα φύγουν λόγω συνταξιοδότησης και όχι απολύσεων. Ένας φεύγει ένας έρχεται στους «φίλους» και στους «εχθρούς» του μνημονίου. Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Τ. Γιαννίτσης – που λέγεται ότι υπήρξε προσωπική επιλογή του κ. Παπαδήμου -είπε ορθά κοφτά ότι δεν γίνεται να φύγουν 150.000 υπάλληλοι χωρίς απολύσεις και παρέπεμψε στα γνωστά του ΠΑΣΟΚ για σωτηρία της χώρας κ.λπ.
Βουλιάζει το ΑΕΠ
Γιατί όμως «ανανήφουν» μαζικά οι βουλευτές και υπουργοί (κυρίως) του ΠΑΣΟΚ; Οι λόγοι είναι πρωτίστως οικονομικοί και κοινωνικοί. Μόλις προχθές ο ίδιος ο κ. Βενιζέλος έκανε λόγο για μείωση του ΑΕΠ σωρευτικά κατά 20% από το 2008 μέχρι σήμερα, κάτι που, όπως είπε, δεν δικαιολογείται σε ειρηνικές περιόδους. Εφέτος το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 6%, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, και το έλλειμμα θα προσεγγίσει το 10% του ΑΕΠ, παρά τα μέτρα που δεν έχουν προηγούμενο για τους Έλληνες πολίτες. Παρά τη βαθιά ύφεση, ο πληθωρισμός τρέχει με 3%, δείγμα ασυδοσίας και ανυπαρξίας ελέγχου στην αγορά, πράγμα που επιδεινώνει τα φαινόμενα εξαθλίωσης.
Παράλληλα, ένα εκατομμύριο πολίτες είναι άνεργοι και απ’ αυτούς οι μισοί είναι άνεργοι πάνω από 12 μήνες, ενώ το 40% των ανέργων είναι νέοι. Η αγορά εργασίας έχει αποσαθρωθεί, οι μισθοί οδεύουν σε πορτογαλικά επίπεδα. Τα δύο τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία έχει διαλυθεί, έλεγε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κρύβοντας το πρόσωπο του από ντροπή. Οι σημερινές «δηλώσεις μετανοίας» για τις υπηρεσίες που οι ανανήψαντες προσέφεραν στο μνημόνιο ασφαλώς δεν έχουν σχέση με τις μετεμφυλιακές δηλώσεις. Καθώς όμως με τη δημιουργία της κυβέρνησης Παπαδήμου τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ αποδεσμεύονταν έστω σταδιακά από την κηδεμονία της κρατούσας (εν πολλοίς με στοιχεία νεοφιλελευθερισμού) ιδεολογίας του κόμματος, η αυτοκάθαρση γίνεται αναγκαία. Επιβάλλεται και εδώ (με τη μορφή των αντιμνημονιακών τοποθετήσεων) είτε λόγω πολιτικής διάσωσης είτε για λόγους πραγματικής ανάνηψης. Όμως, στο ΠΑΣΟΚ δεν γίνεται τίποτε πλέον συντεταγμένα. Ουδείς υπουργός και βουλευτής του ούτε το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα σκέφτηκε να πάρει την πρωτιά και να εναντιωθεί στην προταθείσα από τον κ. Γ. Κουτρουμάνη μείωση των επικουρικών συντάξεων. Το ΠΑΣΟΚ έχασε τα κοινωνικά του ρεφλέξ. Αντίθετα, έκλεψε την πρωτιά η Ν.Δ., κερδίζοντας πιθανώς και πόντους ανάμεσα στις λαϊκές μάζες, καθώς εμφανίζεται να προστατεύει την αγοραστική τους δύναμη.
Όλο και περισσότεροι αναλυτές εκφράζουν πλέον φόβους ότι σε λίγο ο πρωθυπουργός κ. Λ. Παπαδήμος θα οδεύει τον μοναχικό του δρόμο προς ένα αυτοκαταστροφικό μέλλον. Όπως οι γαλοπούλες δεν θέλουν να ακούνε για Χριστούγεννα, έτσι και οι άνθρωποι που το στήριξαν δεν θέλουν να ακούνε για μνημόνιο. // (Ο Κόσμος του Επενδυτή)
Ο επί δύο έτη έτερος πόλος του μνημονιακού δόγματος, ο διεκδικών την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ κ. Χρυσοχοΐδης, απέφυγε να «μετανοήσει» και περνούσε στην επίθεση, εφαρμόζοντας την παλαιά τακτική του «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση» . Πριν από λίγες ημέρες, ο κ. Χρυσοχοΐδης εντυπωσίασε με την επίθεσή του κατά του κ. Γ. Παπανδρέου με τη γνωστή ρήση του περί αποικίας. Και τις αμέσως επόμενες μέρες χαρακτήρισε αποτυχημένους τους υπουργούς που έκαναν το μνημόνιο και προσπάθησαν να το εφαρμόσουν. Ένα μόλις βήμα απέχει από την καταδίκη του μνημονίου, το οποίο υπηρέτησε πιστά και αγόγγυστα επί δύο έτη. Προφανώς, θέλει να συγκεντρώσει μαζί του όλους τους αγανακτισμένους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ, έλεγε κακεντρεχής βουλευτής του ίδιου κόμματος. Αλλά, γιατί δεν τιθάσευσε τον πληθωρισμό που αναρριχάται στο 3% με ύφεση στο 6% και γιατί δεν έβαλε βέτο, πρόσθετε, όταν οι φορολογίες του μνημονίου ύψωναν τις τιμές και κατέτρωγαν την αγοραστική δύναμη των πολιτών Αναλυτές θεωρούν ότι ολοένα και περισσότεροι στο ΠΑΣΟΚ (ακόμα και υποψήφιοι αρχηγοί) θα παίρνουν αποστάσεις από τη (νεοφιλελεύθερη) πολιτική που εφαρμόστηκε, κυρίως όσο πλησιάζει η εκλογή νέου αρχηγού και οι εκλογές. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι ο Ευάγγ. Βενιζέλος, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του υπουργού Οικονομικών το καλοκαίρι, επιχείρησε να διαπραγματευθεί με την τρόικα την επιμήκυνση της περιόδου προσαρμογής, ώστε η λιτότητα να γίνει λιγότερο άγρια. Έσπασε τα μούτρα του. Αλλά αυτό, όπως λένε οι συνεργάτες του, δεν το ξεχνάει ποτέ. Και σύντομα θα το αποδείξει. Ο έτερος των διεκδικητών της αρχηγίας του ΠΑΣΟΚ με ίσες ή και μεγαλύτερες πιθανότητες με τον κ. Βενιζέλο ο υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος, δεν έχανε ευκαιρία να ομνύει στο μνημόνιο, ιδίως από την εποχή που πέρασε τον ασφαλιστικό νόμο, τους καρπούς του οποίου θα αρχίσουν να γεύονται οι Έλληνες σε λίγα χρόνια (από το 2015 και εντεύθεν). Η προσήλωση του κ. Λοβέρδου στην οικονομική πολιτική του μνημονίου, έλεγαν άσπονδοι φίλοι του, υπαγορευόταν από την ανάγκη να περάσει η προσωπικότητά του στους κύκλους της κοινοτικής ελίτ, κυρίως της Γερμανίας και της Γαλλίας, όπου οι προσβάσεις του ήσαν ισχνές, σε αντίθεση με τις πολλές που διαθέτει ο κ. Βενιζέλος. Ήδη, όμως, φρονίμως ποιών, ο κ. Λοβέρδος παύει να εναγκαλίζεται το μνημόνιο. Οι φίλοι του λένε ότι είναι μεταρρυθμιστής και όχι μνημονιακός. Αναλυτές παρατηρούν ότι τον τελευταίο καιρό ο κ. Λοβέρδος μέσω συνεργατών του καταφεύγει όλο και συχνότερα στο να θυμίζει την ιδεολογική του καταγωγή (μέλος της ΚΝΕ) και να αυτοπροσδιορίζεται ως «κεντροαριστερός» και καθόλου νεοφιλελεύθερος.
Μακρύς κατάλογος
Φαίνεται ότι ο κατάλογος των όψιμων αντιμνημονιακών, ακόμη και με αστερίσκους, θα μακρύνει πολύ. Δύο μέρες πριν προστέθηκε στον κατάλογο ο κ. Γ. Ραγκούσης, βάλλοντας κατά της εργασιακής εφεδρείας. Βεβαίως ο υπουργός -που οφείλει την ανάδειξη του στην «κοοπτάτσια» του κ. Γ. Παπανδρέου- υπερθεμάτισε υπέρ των απευθείας (χωρίς εφεδρεία κ.λπ.) απολύσεων των δημοσίων υπαλλήλων. Ο κ. Δ. Ρέππας, που τα δύο αυτά χρόνια τηρούσε όντως διακριτικές αποστάσεις από το μνημόνιο, δήλωσε ότι οι 150.000 υπάλληλοι που θα φύγουν από το Δημόσιο μέχρι το 2015 (δέσμευση έναντι τρόικας δανειστών) θα φύγουν λόγω συνταξιοδότησης και όχι απολύσεων. Ένας φεύγει ένας έρχεται στους «φίλους» και στους «εχθρούς» του μνημονίου. Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Τ. Γιαννίτσης – που λέγεται ότι υπήρξε προσωπική επιλογή του κ. Παπαδήμου -είπε ορθά κοφτά ότι δεν γίνεται να φύγουν 150.000 υπάλληλοι χωρίς απολύσεις και παρέπεμψε στα γνωστά του ΠΑΣΟΚ για σωτηρία της χώρας κ.λπ.
Βουλιάζει το ΑΕΠ
Γιατί όμως «ανανήφουν» μαζικά οι βουλευτές και υπουργοί (κυρίως) του ΠΑΣΟΚ; Οι λόγοι είναι πρωτίστως οικονομικοί και κοινωνικοί. Μόλις προχθές ο ίδιος ο κ. Βενιζέλος έκανε λόγο για μείωση του ΑΕΠ σωρευτικά κατά 20% από το 2008 μέχρι σήμερα, κάτι που, όπως είπε, δεν δικαιολογείται σε ειρηνικές περιόδους. Εφέτος το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 6%, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, και το έλλειμμα θα προσεγγίσει το 10% του ΑΕΠ, παρά τα μέτρα που δεν έχουν προηγούμενο για τους Έλληνες πολίτες. Παρά τη βαθιά ύφεση, ο πληθωρισμός τρέχει με 3%, δείγμα ασυδοσίας και ανυπαρξίας ελέγχου στην αγορά, πράγμα που επιδεινώνει τα φαινόμενα εξαθλίωσης.
Παράλληλα, ένα εκατομμύριο πολίτες είναι άνεργοι και απ’ αυτούς οι μισοί είναι άνεργοι πάνω από 12 μήνες, ενώ το 40% των ανέργων είναι νέοι. Η αγορά εργασίας έχει αποσαθρωθεί, οι μισθοί οδεύουν σε πορτογαλικά επίπεδα. Τα δύο τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία έχει διαλυθεί, έλεγε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κρύβοντας το πρόσωπο του από ντροπή. Οι σημερινές «δηλώσεις μετανοίας» για τις υπηρεσίες που οι ανανήψαντες προσέφεραν στο μνημόνιο ασφαλώς δεν έχουν σχέση με τις μετεμφυλιακές δηλώσεις. Καθώς όμως με τη δημιουργία της κυβέρνησης Παπαδήμου τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ αποδεσμεύονταν έστω σταδιακά από την κηδεμονία της κρατούσας (εν πολλοίς με στοιχεία νεοφιλελευθερισμού) ιδεολογίας του κόμματος, η αυτοκάθαρση γίνεται αναγκαία. Επιβάλλεται και εδώ (με τη μορφή των αντιμνημονιακών τοποθετήσεων) είτε λόγω πολιτικής διάσωσης είτε για λόγους πραγματικής ανάνηψης. Όμως, στο ΠΑΣΟΚ δεν γίνεται τίποτε πλέον συντεταγμένα. Ουδείς υπουργός και βουλευτής του ούτε το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα σκέφτηκε να πάρει την πρωτιά και να εναντιωθεί στην προταθείσα από τον κ. Γ. Κουτρουμάνη μείωση των επικουρικών συντάξεων. Το ΠΑΣΟΚ έχασε τα κοινωνικά του ρεφλέξ. Αντίθετα, έκλεψε την πρωτιά η Ν.Δ., κερδίζοντας πιθανώς και πόντους ανάμεσα στις λαϊκές μάζες, καθώς εμφανίζεται να προστατεύει την αγοραστική τους δύναμη.
Όλο και περισσότεροι αναλυτές εκφράζουν πλέον φόβους ότι σε λίγο ο πρωθυπουργός κ. Λ. Παπαδήμος θα οδεύει τον μοναχικό του δρόμο προς ένα αυτοκαταστροφικό μέλλον. Όπως οι γαλοπούλες δεν θέλουν να ακούνε για Χριστούγεννα, έτσι και οι άνθρωποι που το στήριξαν δεν θέλουν να ακούνε για μνημόνιο. // (Ο Κόσμος του Επενδυτή)