Στη θέση της Πατρίδας, ένας σωρός ερείπια. Στη θέση της μνήμης, το άμεσο και το εφήμερο.

Αδέρφια (αδερφοί κι αδερφές) της Χιλής
Σας μιλάω εξ ονόματος των γυναικών, των ανδρών, των παιδιών και των γέρων του εθνικο-απελευθερωτικού στρατού των Ζαπατίστας, της τεράστιας πλειοψηφίας των ιθαγενών Μάγιας, που αντιστεκόμαστε στα βουνά του νοτιανατολικού Μεξικού για την ανθρωπότητα, ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό.
Ευχαριστούμε τους αδερφούς και τις αδερφές που μας έδωσαν σήμερα την ευκαιρία να φτάσει ο λόγος μας στην επαναστατημένη Χιλή.
Ζητάμε μια θέση στην οργή σας, στον πόνο σας, και πάνω απ’ όλα στην ελπίδα σας, γι’ αυτά τα λόγια.
Δεν πρόκειται να σας μιλήσω για τους μεξικάνους ζαπατίστας, τον αγώνα, τους πόθους μας, τα όνειρα και τους εφιάλτες μας, την αντίστασή μας.
Μετά από όλα αυτά, σε σύγκριση με τους άνδρες και τις γυναίκες, ιδίως όσους γεννήθηκαν σε αυτήν τη γη, που φώτισαν τους ουρανούς της Λατινικής Αμερικής, οι ζαπατίστας συνεχίζουν να είναι ένα φωτάκι, αδύναμο και μακρινό.
Όχι. Ο τωρινός μας λόγος έρχεται να ενώσει τον χαιρετισμό μας και το φόρο τιμής μας σε ένα λατινοαμερικάνο, έναν Χιλιανό του Κινήματος της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (MIR), που έπεσε στη μάχη ενάντια στη δικτατορία του Πινοτσέτ, στις 5 Οκτώβρη του 74’.
Ο σημερινός μας λόγος είναι ένας χαιρετισμός στον Μιγκέλ Ενρίκες Εσπινόσα.
Και τον χαιρετίζουμε σήμερα, που κάτω από τους ουρανούς της Λατινικής Αμερικής, αυτής που πονάει από το Μπράβο ως την Παταγονία, οι ισχυροί μας βάζουν στα χέρια μια χούφτα σκόνη, και μας λένε: αυτό είναι ό,τι μένει από την πατρίδα σας.
Κι οι ίδιοι σήμερα, οι από πάνω, μας δείχνουν τις εικόνες της γεωγραφίας που έχουν επιβάλει σε ένα μέρος των εδαφών μας.
Εκεί που πριν υπήρχε μια σημαία, σήμερα υπάρχει ένα εμπορικό κέντρο.
Εκεί που υπήρχε μια ιστορία, σήμερα υπάρχει ένα ταχυφαγείο (φαστφουντάδικο).
Εκεί που άνθιζαν λουλούδια, σήμερα υπάρχει ένας έρημος τόπος.
Εκεί που υπήρχε μνήμη, σήμερα υπάρχει λήθη.
Στη θέση της δικαιοσύνης, ελεημοσύνη.
Στη θέση της Πατρίδας, ένας σωρός ερείπια.
Στη θέση της μνήμης, το άμεσο και το εφήμερο.
Στη θέση της ελευθερίας, ένας τάφος.
Στη θέση της δημοκρατίας, ένα διαφημιστικό σποτ.
Στη θέση της πραγματικότητας, οι αριθμοί.
Αυτοί, οι από πάνω, μας λένε: αυτό είναι το μέλλον που σας υποσχόμαστε. Απολαύστε το. Αυτό μας λένε και ψεύδονται. Αυτό το μέλλον μοιάζει πολύ με το παρελθόν.
Κι αν κοιτάξουμε με προσοχή, ίσως δούμε ότι οι από πάνω είναι οι ίδιοι με χτες. Αυτοί που, όπως και χτες, μας ζητάνε σήμερα υπομονή, ωριμότητα, λογική, παραίτηση και παράδοση. Αυτά τα έχουμε ήδη δει και τα έχουμε ακούσει και πριν.
Οι ζαπατίστας θυμόμαστε. Αντλούμε τη μνήμη από τα στρατιωτικά μας σακίδια, τις τσέπες των στολών εκστρατείας μας. Θυμόμαστε.
Γιατί υπήρχε μια εποχή στην οποία όλη η Λατινική Αμερική ήταν αδελφωμένη.
Έφτανε να απλώσεις το χέρι και χτυπούσαν οι καρδιές των λατινοαμερικάνικων λαών.
Έφτανε να γυρίσεις λίγο τη ματιά σου κι εκεί βρισκόταν η διάσπαρτη αστραπή της Αμαζονίας, η ανεξίτηλη ουλή των Άνδεων, η περήφανη Ακονκάγουα, η ατέλειωτη Γη του Πυρός, το πάντα ανήσυχο (ηφαίστειο) Ποποκατέπετλ.
Και μαζί με αυτά, οι λαοί που τους έδωσαν όνομα και ζωή.
Γιατί υπήρχε μια εποχή στην οποία η Χιλή κι όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής ήταν πιο κοντά στο Μεξικό από την αυτοκρατορία που, από τον γεωγραφικό και κοινωνικό βορρά, επιβάλλει την απόσταση, σε όσους μοιραζόμαστε την ιστορική γειτνίαση.
Υπήρχε μια εποχή. Ίσως είναι ακόμα αυτή η εποχή.
Σήμερα, όπως και χτες, το χρήμα ενώνει τους αλαζόνες.
Σήμερα, όπως και χτες, με τη βοήθεια των ισχυρών πολυεθνικών, η ξένη στρατιωτική εξουσία, προσπαθεί να υποσκάψει τα εδάφη μας, μερικές φορές καλυμμένη με στολές των τοπικών στρατών, ή με σύμβουλους, πρέσβεις, μυστικούς πράκτορες.
Σήμερα, όπως και χτες, αυτά τα κεφάλαια προσπαθούν να αγοράσουν νόμιμα πιστοποιητικά ατιμωρησίας για τους γορίλες που τους υπηρέτησαν και που, πάντα το ξέραμε, όταν έλεγαν «Πατρίδα», δε μιλούσαν για την Χιλή, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη, τη Βολιβία, τη Βραζιλία.
Όχι. Η σημαία που χαιρετούσαν ήταν αυτή με τις μπάρες και τα θολά αστέρια (σ.σ. μτφ.: εννοεί τη σημαία των ΗΠΑ).
Σήμερα, όπως και χτες, ο αφηνιασμένος και βίαιος βορράς πολιορκεί και σκοπεύει να πνίξει αυτό το μοναδικό αστέρι της αξιοπρέπειας που λάμπει στην Καραϊβική.
Σήμερα, όπως και χτες, οι κυβερνήσεις ορισμένων χωρών μας λειτουργούν ως θλιβερός κομπάρσος σε αυτή την ποταπή εμμονή να υποτάξουν το λαό της Κούβας.
Σήμερα, όπως και χτες, η αυτοκρατορία που παίζει το ρόλο της παγκόσμιας αστυνομίας και καταπατά νόμους, δίκαια, λαούς, είναι η ίδια.
Σήμερα, όπως και χτες, αυτός που προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει νόμιμες κι εκλεγμένες κυβερνήσεις, οι οποίες όμως δεν είναι υποτακτικές (χτες στην Χιλή, σήμερα στη Βενεζουέλα, πάντα στην Κούβα) είναι ο ίδιος.
Σήμερα, όπως και χτες, το σύστημα που βασίζεται στο ψέμα, την πλάνη και την εξαπάτηση, τη δικτατορία του χρήματος, θέλει να μας δώσει μαθήματα δημοκρατίας, ελευθερίας, δικαιοσύνης.
Σήμερα, όπως και χτες, αυτός που «εκδημοκρατίζει» τον πόνο, τη δυστυχία, το θάνατο για τους λαούς της Λατινικής Αμερικής είναι ο ίδιος.
Σήμερα όπως και χτες, αυτός που καταδιώκει, βασανίζει, φυλακίζει, σκοτώνει, είναι ο ίδιος.
Σήμερα όπως και χτες, μας κάνουν πόλεμο, πότε με σφαίρες, πότε με οικονομικά προγράμματα, και πάντα με ψέματα.
Σήμερα, όπως και χτες, ο πραγματικός τρόμος, αυτός που έρχεται από πάνω, επικαλείται το θεό για να δικαιολογηθεί.
Σήμερα, όπως και χτες, επιχειρούν να μας κρύψουν ότι ναι, είναι ένας ο θεός που μας τρέφει, αλλά είναι ο θεός του χρήματος.
Σήμερα, όπως και χτες, σε μερικές χώρες οι μικρόψυχοι είναι στην κυβέρνηση.
Σήμερα, όπως και χτες, η χωλότητα (αδυναμία) του συστήματος ντύνεται με σύνθετα επιχειρήματα, δημοσκοπήσεις, κοστούμια μάρκας, αντεστραμμένους καθρέφτες.
Ίσως είναι ακόμα αυτή η εποχή. Ίσως όχι.
Γιατί σήμερα, ο νέος και σύνθετος μανδύας με τον οποίο ντύνεται η βία των κερδών για τους λίγους εις βάρος των πολλών, φέρνει στο προσκήνιο έναν πραγματικό παγκόσμιο πόλεμο ενάντια στην ανθρωπότητα.
Ολόκληρα έθνη ρημάζονται.
Εδάφη κατακτούνται.
Επανακαθορίζεται η παγκόσμια γεωγραφία.
Γκρεμίζονται τα τείχη για τα χρήματα κι ορθώνονται για τους λαούς.
Οι ιστορικές κουλτούρες των λαών μας, πρόκειται να αντικατασταθούν από επιπόλαιες ελαφρότητες.
Σε μερικές χώρες, αντί για εθνικές κυβερνήσεις υπάρχουν τοπικές διοικήσεις.
Ξεπουλιούνται οι φυσικοί πόροι, η γη, η ιστορία. Και πάνω στις οροσειρές που διατρέχουν κι ενώνουν τη Λατινική Αμερική, από το Μπράβο στο Βορρά, μέχρι τη Γη του Πυρός, θέλουν να βάλουν μια πινακίδα που να ανακοινώνει και να απειλεί: Πωλείται.
Οι φτωχοί, οι ακτήμονες, αυτοί δηλαδή που αποτελούν την τεράστια πλειοψηφία της ανθρωπότητας, είναι θύμα κατασχέσεων και ταξικών διακρίσεων.
Με «κατασχεμένη» αξιοπρέπεια, γκετοποιημένοι στις περιφέρειες των μεγάλων πόλεων, στο περιθώριο των κυβερνητικών προγραμμάτων, στην άκρη του μέλλοντος που σε μερικές χώρες αποφασίζεται, όχι στα κοινοβούλια και τα κυβερνητικά μέγαρα, αλλά στις διοικήσεις των μετόχων των πολυεθνικών.
Σήμερα η εκμετάλλευση είναι πιο βίαια απ’ όσο ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας, σήμερα ο κυνισμός είναι φιλοσοφικό πιστεύω αυτών που θέλουν να κυβερνήσουν τον πλανήτη, δηλαδή αυτών που τα έχουν όλα, εκτός από τσίπα.
Σήμερα ο πόλεμος ενάντια στην ανθρωπότητα, δηλαδή ενάντια στη λογική, είναι πιο παγκόσμιος από ποτέ.
Σήμερα ο πόλεμος είναι σε όλα τα μέτωπα και σε όλες τις χώρες.
Αν χτες ήταν καθήκον να εναντιωθούμε, να αγωνιστούμε, να αντισταθούμε στην ανόητη λογική του κέρδους, σήμερα είναι απλά και καθαρά υπόθεση επιβίωσης, προσωπικής, τοπικής, περιφερειακής, εθνικής, ηπειρωτικής, παγκόσμιας.
Αδερφοί κι αδερφές της Χιλής,
Υπήρχε μια εποχή που η Λατινική Αμερική ήταν αδελφωμένη. Ίσως να είναι ακόμα αυτή η εποχή.
Ίσως η συλλογική μνήμη, που μας δίνει ταυτότητα ως Λατινοαμερικάνους, πιάνει ονόματα κι ημερομηνίες στο ημερολόγιο, για να μας πει ότι υπάρχει μια πατρίδα πιο μεγάλη από αυτήν της σημαίας μας.
Με πόσα ονόματα γεμίζει το ημερολόγιο του πόνου στη γη μας;
Αν στην Αμερική μας, ο Ερνέστο Γκεβάρα είναι ένα από τα ονόματα με τα οποία εξεγείρεται ο Οκτώβρης, το ημερολόγιο εμάς των από κάτω φωτίζεται όταν έχει τα ονόματα των Turcios Lima και Yon Sosa στη Γουατεμάλα, του Roque Dalton στο Σαλβαδόρ, του Carlos Fonseca στη Νικαράγουα, του Camilo Torres στην Κολομβία, των Carlos Lamarca και Carlos Marighela στη Βραζιλία, των Inti και Coco Peredo στη Βολιβία, του Raúl Sendic στην Ουρουγουάη, του Roberto Santucho στην Αργεντινή, César Yáñez στο Μεξικό.
Κι ονομάζω μόνο μερικούς από τους πολλούς που αποφάσισαν στη δική μας Λατινική Αμερική, στον καιρό τους και με τον τρόπο τους, να βάλουν ένα λιθαράκι στην ελπίδα, και οι οποίοι, στην ποσότητα τρυφερότητας που απαιτεί η Λατινική Αμερική για να την αγαπήσεις, πρόσθεσαν μια ορισμένη ποσότητα μολυβιού (σφαιρών) και αίματος… του δικού τους αίματος.
Το πρόβλημα με όλους αυτούς στο ημερολόγιο του πόνου, είναι ότι δε φεύγουν έτσι, σα νομάδες. Αντιθέτως, φεύγουν αφήνοντάς μας κάτι σαν χρέος, κάτι που πρέπει να εξοφλήσουμε, για να μπορούμε να τους επικαλούμαστε χωρίς ντροπή, χωρίς κρίμα.
Κάποιοι επισημαίνουν ότι εκείνοι οι άνδρες κι οι γυναίκες που πήραν ή παίρνουν το δρόμο της ένοπλης εξέγερσης, γοητεύονταν ή γοητεύονται από το θάνατο, είχαν ή έχουν μια κλίση στο μαρτύριο, μεσσιανικές ανησυχίες, που θέλουν μόνο μία θέση στα τραγούδια διαμαρτυρίας, στα ποιήματα, στα λαϊκά ημερολόγια, στα μπλουζάκια της νεολαίας, στα ράφια με τα ενθύμια του επαναστατικού τουρισμού.
Κάποιοι σκέφτονται ότι οι λόγοι ηττούνται, όταν πεθαίνουν αυτοί που αγωνίζονται γι’ αυτούς, δηλαδή αυτοί που τους δίνουν ζωή.
Κάποιοι λένε ότι ο οδυνηρός λατινοαμερικάνικος Οκτώβρης κομμάτιασε την ελπίδα στην Χιλή, την Ουρουγουάη, την Αργεντινή, τη Βολιβία, το Μεξικό, όλη τη Λατινική Αμερική.
Ίσως να ‘ναι κι έτσι. Ίσως όμως και όχι.
Ίσως αυτοί που πήραν τα όπλα, όπως ο Μιγκέλ, για να πουν «όχι», στην πραγματικότητα έλεγαν «ναι» σε ένα αύριο που τότε έμοιαζε μακρινό.
Ίσως αυτοί που έβαλαν φωτιά στα λόγια τους, όπως ο Μιγκέλ, δεν το έκαναν για να πυροδοτήσουν το θάνατο, αλλά για να φωτίσουν τη ζωή.
Ίσως αυτοί που, όπως ο Μιγκέλ, σκέφτηκαν και πυροβόλησαν, δεν το έκαναν για να έχουν μια θέση στο μουσείο της επαναστατικής νοσταλγίας, αλλά για να έχουν όλοι οι λαοί μια θέση στον κόσμο.
Ίσως το ημερολόγιο του μέλλοντος δε θα έχει ονόματα, ή ακόμα καλύτερα, θα έχει όλα τα ονόματα.
Ίσως γι’ αυτό οι απουσίες που μας πονάνε, κάθε μήνα της Λατινικής Αμερικής, έβαλαν έναν σταυρό στο ημερολόγιο, σαν αυτόν που μας πονάει στις 5 Οκτώβρη.
Ίσως γιατί αυτές οι απουσίες, αντί για κενό, σου αφήνουν όρεξη να παλέψεις για την ελπίδα να «αλλάξεις τον κόσμο», όπως λέμε εμείς οι ζαπατίστας. Ίσως…
Ίσως η ελπίδα τροφοδοτείται, όπως η δική μας Αμερική, από τη μνήμη.
Κι ίσως η ελπίδα να μην είναι παρά το αντίτιμο για να αποκαταστήσουμε ξανά την ελπίδα, που έχει θρυμματιστεί στο ημερολόγιο που μας επιβάλλουν.
Ίσως αυτή η μνήμη, που σήμερα μας καλεί κι ενώνει ξανά τη Λατινική Αμερική, να μην είναι μια κληρονομιά που μας κληροδοτεί αυτός ο πόνος, αλλά ένα καθήκον που μας ορίζει.
Ίσως…
Ίσως είμαστε εδώ για να το γνωρίσουμε, ακόμα κι όσοι δεν παρευρισκόμαστε. Γιατί ίσως το σήμερα να μην είναι ίδιο με το χθες.
Ένας Χιλιανός επαναστάτης, από αυτούς που σε έκαναν να τρέμεις, όταν έπαιζαν την κιθάρα, ο Víctor Jara, σκεπτόμενος ίσως το βάρος των σημερινών καιρών, είπε, μας είπε, μας λέει ότι «είναι δύσκολο να βρεις διαύγεια στη σκιά, όταν ο ήλιος που μας φωτίζει, ξεθωριάζει την αλήθεια».
Και είπε, μας είπε, μας λέει: «Μακάρι να βρεθεί δρόμος για να συνεχίσουμε να πορευόμαστε».
Κι ήταν σε αυτή την τη γη της Χιλής, πριν πολύ καιρό, που ο Μανουέλ Ροντρίγκες είπε, μας είπε, μας λέει, σα να μας δείχνει το δρόμο «Ακόμα έχουμε Πατρίδα συμπολίτες».
Κι ένας άλλος, επίσης Χιλιανός, εδώ κοντά και κάτω απ’ τις σφαίρες που σημάδεψαν την καρδιά του, είχε την ψυχραιμία και τη σοφία να πει, να μας πει
«αργά ή γρήγορα, θα ανοίξουν ξανά τα μονοπάτια, απ’ όπου θα περπατήσει ο ελεύθερος άνθρωπος, για να δημιουργήσει μια καλύτερη κοινωνία».
Ίσως το σήμερα να μην είναι ίδιο με το χθες.
Ίσως έχει γίνει μάθημα και σύντομα, εκεί που πριν μουντζούρωναν φύλλα λατινοαμερικάνικης ιστορίας, θα αλλάξουν οι στίχοι, και θα διαβάζεις, με την καθαρότητα αυτών που κοιτάνε από κάτω, ότι η δημοκρατία, η ελευθερία, η δικαιοσύνη είναι βαριές λέξεις, κι ότι τονίζονται στην καρδιά, δηλαδή στην αριστερή πλευρά του συλλογικού θώρακα που είμαστε.
Θα ήθελα να πω ότι θα νικήσουμε, ότι δε θα μας εκτοπίσουν, ότι το μέλλον θα είναι δικό μας, ότι θα σπάσουμε χίλιες αλυσίδες, ότι η ελευθερία είναι ένας ορίζοντας κοντινός.
Αλλά εμείς οι ζαπατίστας πιστεύουμε ότι δε θα γίνει έτσι επειδή είναι δοσμένο, από κάποιον μυστικό προορισμό, ή ένα μανιφέστο, αλλά επειδή δουλεύουμε κι αγωνιζόμαστε γι’ αυτό.
Αδέρφια. Τα λόγια μας θέλουν να σας πουν το εξής.
Ευλογημένη η ανοιχτή φλέβα της Λατινικής Αμερικής που ονομάζεται Χιλή και που έχει στο αίμα της όχι την ΙΤΤ και την Anaconda Copper, όχι την United Fruit και την Ford, όχι την Παγκόσμια Τράπεζα και τον Πινοτσέτ, ούτε τα ονόματα με τα οποία ντύνονται οι μεν κι οι δε.
Αλλά τους εργάτες της, τους αγρότες, τους φοιτητές, τα άτομα, τις γυναίκες, τους νέους της. Τον δικό της Víctor Jara, τη δική της Violeta Parra, το Salvador Allende της, τον Pablo Neruda της, το Manuel Rodríguez, το Miguel Enríquez. Τη μνήμη της.
Αδέρφια της Χιλής.
Δεχτείτε όλοι κι όλες τον χαιρετισμό από αυτούς που θαυμάζουμε κι αγαπάμε εμείς, οι Μεξικάνοι ζαπατίστας.
Γεια σου Χιλή!
Από τα βουνά του νοτιανατολικού Μεξικού, εξεγερμένος Υποδιοικητής Μάρκος. Μεξικό, Οκτώβρης 2011.
Υγ: Συγχωρήστε μας αν τα λόγια μας δεν ήταν μια νουθεσία, όπως είναι η ζωή και ο θάνατος αυτού που τριάντα χρόνια μετά, μας καλεί. Στην πραγματικότητα, θέλαμε μόνο να εκμεταλλευτούμε αυτήν την πράξη, για να ζητήσουμε σε όλους εσάς, ταπεινά και με σεβασμό, να βάλετε εκ μέρους μας ένα κόκκινο λουλούδι (copihue) στην γη που τον φυλάει και να του πείτε ότι κι εδώ, στα βουνά του νοτιανατολικού Μεξικού, ο Οκτώβρης λέγεται επίσης Miguel.
Μετάφραση: Β.Κ
http://ithageneis.wordpress.com