(Μετάφραση από το slate.com )
Σχεδόν 150 χρόνια πριν, o μεγάλος άγγλος οικονομικός δοκιμιογράφος Walter Bagehot, μελέτησε το πρόβλημα της ευρωπαϊκής νομισματικής ολοκλήρωσης στο “The Economist”. Την εποχή εκείνη, η Ιταλία μόλις είχε ενοποιηθεί στον απόηχο του Αυστρο-πρωσικού πολέμου και ήταν σαφές ότι η Γερμανία που εξακολουθούσε να χωρίζεται σε διάφορες ξεχωριστές πολιτικές οντότητες, είχε στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση. Πόσο μακριά θα πάει η ενοποίηση, από οικονομική άποψη; Ήταν αρκετά σαφές για τον Bagehot ότι ένα ενιαίο ευρωπαϊκό
νόμισμα ποτέ δεν θα έφτανε, αλλά δύο νομίσματα ίσως. Αντίθετα, ο ίδιος προσέβλεπε σε ένα μέλλον στο οποίο “θα υπάρχει ένα Τευτονικό και ένα λατινικό νόμισμα και ευθέως αναφέρει ότι χωρίς αμφιβολία τα χρήματα Τευτόνων θα είναι αυτά που θα προτιμώνται.
Η γλώσσα και η αναφορά στην υποτιθέμενη φυλετική διαφορά μεταξύ των Λατίνων και Τευτόνων είναι ξεπερασμένη, αλλά η βασική οικονομική αξίωση παραμένει.
Ο David Brooks, για παράδειγμα, έγραψε στις 2 Δεκεμβρίου ότι, το υποκείμενο ζήτημα στην Ευρωπαϊκή κρίση χρέους, είναι ότι οι άνθρωποι στις ευημερούσες χώρες της βόρειας Ευρώπης “Πιστεύουν σε μια απλή ηθική φόρμουλα: η προσπάθεια πρέπει να οδηγήσει σε ανταμοιβή όσο το δυνατόν συχνότερα … ο αυτοέλεγχος θα πρέπει να να ανταμείβεται, ενώ η τεμπελιά και η μαλθακότητα δεν πρέπει. “Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ η κρίση βρισκόταν σε λιγότερο οξεία φάση, ο Thomas Friedman μας ενημέρωσε ότι το βασικό ερώτημα ήταν, γιατί ένας Έλληνας δεν μπορεί να είναι όπως ένας Γερμανός. “Οι Γερμανοί λένε τώρα στους Έλληνες, θα σας δανείσουμε με την προϋπόθεση ότι θα συμπεριφέρεστε σαν τους Γερμανούς, για το πώς μπορείτε να εξοικονομείτε, πόσες ώρες την εβδομάδα θα εργάζεστε, πόσο καιρό θα κάνετε διακοπές και πως με συνέπεια θα πληρώνετε τους φόρους σας. “
Σίγουρα είναι δύσκολο να επισκεφθεί κανείς τη Γερμανία χωρίς να εντυπωσιαστεί από την αποτελεσματικότητα και την ευταξία της γερμανικής κοινωνίας. Και κάθε επίσκεψη στην Ισπανία ή την Ιταλία ή την Ελλάδα δείχνει ότι υπάρχει μια διαφορετική μεσογειακή ηθική εργασίας.
Όμως, τα στερεότυπα είναι πονηρά. Οι άνθρωποι πρέπει να δουν πειστήρια που να επιβεβαιώνουν τις προϋπάρχουσες πεποίθησεις των. Η Γερμανία είναι πλουσιότερη από την Ιταλία, και οι Γερμανοί πολιτικοί κατέχουν σήμερα το μαστίγιο στο χέρι στις εσωτερικές πολιτικές διαβουλεύσεις. Κατηγορώντας συνολικά ότι υπάρχει χάος στις χώρες του Νότου, τοποθετούν ένα βολικό ηθικό πλαίσιο γύρω από περίπλοκα οικονομικά ζητήματα, και επιβεβαιώνουν εκ των προτέρων τις πεποιθήσεις σχετικά με το ποιος δουλεύει και ποιος δεν δουλεύει σκληρά.
Όμως, τα δεδομένα άλλα υποστηρίζουν.
Είναι αλήθεια ότι οι Γερμανοί και οι Έλληνες εργάζονται διαφορετικά ποσοτικά, αλλά όχι με τον τρόπο που αναμένετε. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, ο μέσος Γερμανός εργαζόμενος αφιέρωσε 1429 ώρες στη δουλειά το 2008. Ο μέσος Έλληνας εργαζόμενος 2.120 ώρες. Στην Ισπανία, ο μέσος εργαζόμενος δουλεύει 1.647 ώρες. Στην Ιταλία, 1802. Οι Ολλανδοί, αντίθετα, έχουν ξεπεράσει ακόμη και τους Τεύτονες αδελφούς τους στην τεμπελιά δουλεύοντας μόλις 1.389 ώρες ανά έτος.
Όποιος ταξίδεψε πρόσφατα στην Φλωρεντία ή την Βαρκελώνη, θα εντυπωσιάσθηκε από τον τεράστιο αριθμό των Γερμανών (ή ίσως Ολλανδών ή Δανών) τουριστών που ήταν παντού.
Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι χώρες δεν είναι πλούσιες επειδή οι άνθρωποι τους εργάζονται σκληρά. Όταν οι άνθρωποι είναι φτωχοί, τότε είναι που εργάζονται σκληρά.
Απαιτεί πολύ πιο μεγάλη “προσπάθεια” για να είναι κάποιος γεωργός ή να εργάζεται σκληρά από το να είναι αρθρογράφος των York Times.
Πιο κοντά στην αλήθεια είναι η παρατήρηση ότι οι Γερμανοί (όπως οι Ολλανδοί και οι Αυστριακοί) είναι οικονόμοι, καθαρά αποταμιευτές που καταναλώνουν λιγότερο από ό, τι παράγουν και κατά συνέπεια εξάγουν περισσότερο από ό, τι εισάγουν.
Ακόμα κι αν υπάρχει κάποια λογική στην οποία το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας και η συνεπακόλουθη λιτότητα είναι αξιοθαύμαστη, απλώς δεν είναι δυνατόν για όλες τις χώρες να μιμηθούν τη Γερμανία και να εξάγουν περισσότερα από ό, τι εισάγουν. Εξαγωγές σας οι εισαγωγές μου. Η εξοικονόμηση σας είναι δανεισμός μου. Τα περιουσιακά σας στοιχεία είναι τα χρέη μου.
Αν κάθε ευρωπαϊκή χώρα προσπαθεί να μειώσει τον κρατικό και το δανεισμό του ιδιωτικού τομέα ταυτόχρονα μια σοβαρή ύφεση και απότομη μείωση της παραγωγής θα είναι η μόνη δυνατή έκβαση. Αυτό που έχει ίσως νόημα ως εποικοδομητική συμβουλή σε έναν απόφοιτο κολεγίου, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αποδίδει ως μια μεγάλης κλίμακας συνταγή πολιτικής.
Θα ήταν βολικό από την άποψη της ηθικής διδασκαλίας, εάν η τεμπελιά είναι η αιτία της ευρωπαϊκής κρίσης, αλλά ο πραγματικός κόσμος είναι πιο περίπλοκος από αυτό. Και αντιμετωπίζοντας αυτές τις περιπλοκές, το χειρότερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να πέσουμε θύμα των γενικοτήτων που βασίζονται σε στερεότυπα και γενικεύσεις αντί της ψυχρής και σκληρής πραγματικότητας