Πώς να γίνει η προετοιμασία για μια πανδημία κορωνοϊού
Αυτός ο νέος ιός θα μπορούσε να αποδειχθεί τόσο μη περιορίσιμος όσο και ικανός να προκαλέσει μια σοβαρή ή θανατηφόρα ασθένεια σε πολλούς ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτόν τον κίνδυνο και να ενεργήσουν αναλόγως.
Όταν οι πρώτες αναφορές για επιδημία κορωνοϊού βγήκαν στις ειδήσεις στις αρχές Ιανουαρίου, αρκετές δεκάδες άνθρωποι είχαν ήδη προσβληθεί από την ασθένεια μέσα ή γύρω από την κινεζική πόλη Wuhan. Τις εβδομάδες έκτοτε, ο ιός, nCoV, εξαπλώθηκε γρήγορα και ο αριθμός των λοιμώξεων αυξήθηκε ημέρα την ημέρα, ακόμα και όταν η Wuhan και άλλες κινεζικές πόλεις απομόνωσαν μεγάλο αριθμό ασθενών και έβαλαν σε καραντίνα περίπου 50 εκατομμύρια κατοίκους. Στις τελευταίες μετρήσεις (3 Φεβρουαρίου 2020), σημειώθηκαν 425 θάνατοι στην Κίνα από συνολικά 20.400 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις και ο ιός έχει εξαπλωθεί σε περισσότερες από 20 χώρες. Την περασμένη Πέμπτη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) κήρυξε την ασθένεια ως «έκτακτη κατάσταση δημόσιας υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος» (“Public Health Emergency of International Concern”).
Η επιδημία είναι ακόμη στις αρχικές της μέρες και τα καθοριστικά της χαρακτηριστικά απαιτούν χρόνο για να γίνουν κατανοητά. Η κλίμακα του τελικού αντίκτυπου του nCoV θα εξαρτηθεί από το πόσο μεταδοτικός θα φανεί και πόσο θανατηφόρος θα είναι σε εκείνους που θα ασθενήσουν -ιδιότητες που δεν μπορούν να καθοριστούν με ακρίβεια σε αυτό το στάδιο. Οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την συγκράτηση της ασθένειας στην Κίνα και αλλού θα μπορούσαν να αποδειχθούν αποτελεσματικές τις προσεχείς εβδομάδες και θα πρέπει να υποστηριχθούν πλήρως. Ωστόσο, υπάρχει μια σαφής πιθανότητα ότι ο nCoV μπορεί να μην περιοριστεί έγκαιρα για να αποφευχθεί ένα μεγάλο παγκόσμιο ξέσπασμα. Οι χώρες πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάζονται για αυτή την προοπτική τώρα.
ΓΝΩΣΤΑ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΑ
Η αξιολόγηση των κινδύνων του nCoV θα απαιτήσει δεδομένα και χρόνο. Μεταξύ των πιο σημαντικών δεικτών σε οποιαδήποτε επιδημία είναι ο ρυθμός θνησιμότητας: Το ποσοστό των προσβληθέντων που πεθαίνουν από την ασθένεια. Οι στατιστικές σχετικά με τα διαγνωσμένα κρούσματα nCoV που είναι διαθέσιμες μέχρι σήμερα υποδηλώνουν ποσοστό θανάτου περίπου 2%. (Για σύγκριση, το SARS ή σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, είχε ποσοστό θνησιμότητας 10% όταν ξεσπούσε το 2002 και το 2003, ενώ η εποχική γρίπη έχει ποσοστό θανάτου περίπου 0,01%). Αλλά αυτό το ποσοστό θνησιμότητας θα αλλάξει. Κατά την έναρξη ενός νέου ξεσπάσματος, οι πιο σοβαρές περιπτώσεις ασθένειας και θανάτου είναι οι πιο ευδιάκριτες και έτσι καταγράφονται πρώτες. Καθώς εμφανίζονται περισσότερα περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων πολλών ηπιότερων, το ποσοστό θνησιμότητας είναι πιθανό να μειωθεί, ίσως σημαντικά. Σε ένα αισιόδοξο σενάριο, ο nCoV θα έχει θνησιμότητα πλησιέστερα στην εποχική γρίπη παρά στον SARS -αλλά είναι πολύ νωρίς για να το ξέρουμε. Όπως είναι τώρα, οι πιο ηλικιωμένοι ενήλικες φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, με πολύ λίγες αναγνωρισμένες περιπτώσεις σε παιδιά.
Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι ο ρυθμός με τον οποίον εξαπλώνεται ο ιός. Η ταχεία αύξηση των περιπτώσεων στην Κίνα υποδηλώνει ότι ο nCoV μεταδίδεται αποτελεσματικά από άνθρωπο σε άνθρωπο, αν και οι επιστημονικές λεπτομέρειες σχετικά με τα πρότυπα της εξάπλωσής του στους περισσότερους από τους προσβληθέντες δεν είναι ακόμη πλήρως διαθέσιμες στον ΠΟΥ (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) ή στις κυβερνήσεις εκτός της Κίνας. Σε προηγούμενα ξεσπάσματα αναπνευστικών νόσων, ο ρυθμός εξάπλωσης έχει μερικές φορές επιβραδυνθεί με την πάροδο του χρόνου, πιθανότατα επειδή οι άνθρωποι γίνονταν πιο ενήμεροι για τους κινδύνους και λάμβαναν περισσότερα μέτρα για να προστατευθούν (πλύσιμο χεριών, κάλυψη του βήχα, παραμονή στο σπίτι εάν αρρωστήσουν, και ούτω καθεξής). Και όσο περισσότεροι άνθρωποι αρρωσταίνουν, αναρρώνουν και αποκτούν ανοσία, τόσο λιγότεροι άνθρωποι παραμένουν ευάλωτοι. Αλλά το αν ο nCoV θα ακολουθήσει αυτή την πορεία ή θα συνεχίσει να εξαπλώνεται ευρέως και γρήγορα, δεν μπορούν οι επιστήμονες να το κρίνουν από τώρα με ακρίβεια. Ο SARS περιορίστηκε σε περίπου επτά μήνες, αλλά η εποχική γρίπη κάθε χρόνο κυκλοφορεί παγκοσμίως έως ότου την αντικαταστήσει το στέλεχος (του ιού) του επόμενου έτους. Μέχρι στιγμής, τα μέτρα ελέγχου που έλαβε η Κίνα δεν φαινόταν να επιβραδύνουν τον nCoV. Και παρόλο που ο ιός δεν εξελίχθηκε σημαντικά κατά την διάρκεια αυτού του ξεσπάσματος, το γονιδίωμά του θα μπορούσε να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, ίσως επηρεάζοντας την θνησιμότητα ή την ικανότητά του να εξαπλώνεται.
Ορισμένα μέτρα θα πρέπει να συμβάλλουν στην βραχυπρόθεσμη επιβράδυνση της διεθνούς εξάπλωσης της ασθένειας. Ορισμένες αεροπορικές εταιρείες, για παράδειγμα, έχουν μειώσει ή ακυρώσει τις υπηρεσίες τους προς την Κίνα και οι νέες αφίξεις από την χώρα εξετάζονται για την ασθένεια σε πολλά αεροδρόμια σε όλο τον κόσμο. Εντός της Κίνας, τα βήματα για την απομόνωση ασθενών και την προστασία των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης από τη μετάδοση (του ιού) θα συνεχίσουν να είναι ζωτικής σημασίας, ό,τι κι αν γίνει. Αλλά δεδομένης της ταχείας ανάδυσης και εξάπλωσης του nCoV μέχρι τώρα, ακόμη και αυτά τα μέτρα μπορεί να μην αρκούν για να σταματήσει. Ο προγραμματισμός για ένα τέτοιο αποτέλεσμα αποτελεί επείγουσα ανάγκη, ακόμη και όσο συνεχίζονται οι προσπάθειες περιορισμού του.
ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ
Μια πανδημία nCoV θα απαιτούσε μια ισχυρή και διαρκή απάντηση από τις κυβερνήσεις και την διεθνή κοινότητα. Η ανάπτυξη ενός εμβολίου αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα και πολλές χώρες, εταιρείες και διεθνείς οργανισμοί έχουν ήδη ξεκινήσει αυτό το έργο. Ένα αποτελεσματικό εμβόλιο nCoV θα μπορούσε να επιβραδύνει την εξάπλωση και να μειώσει δραματικά την επίδραση της νόσου, αλλά η ανάπτυξη του εμβολίου διαρκεί συνήθως πολύ. Υποθέτοντας ότι όλα πάνε καλά, ένα εμβόλιο nCoV θα μπορούσε να απαιτήσει περίπου έναν χρόνο για να αναπτυχθεί, σύμφωνα με κορυφαίους ειδικούς [1] στον τομέα. Αυτό το χρονοδιάγραμμα θα αποτελούσε ήδη ρεκόρ για ένα καινούργιο ξέσπασμα, αλλά οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί και οι φιλανθρωπικές οργανώσεις θα πρέπει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για να επιταχυνθούν, συντονίζοντας και υποστηρίζοντας όλους τους σοβαρούς υποψήφιους για τα εμβόλια. Οι υποψήφιοι μπορεί να προέρχονται από πανεπιστήμια ή βιοτεχνολογικές και φαρμακευτικές εταιρείες -κανείς δεν ξέρει πού θα εμφανιστεί πρώτα ένα αποτελεσματικό εμβόλιο. Τα χρήματα δεν πρέπει να αποτελούν περιοριστικό παράγοντα.
Μόλις αναπτυχθεί ένα εμβόλιο, θα πρέπει να παραχθεί σε μεγάλη κλίμακα σε διαφορετικές περιοχές σε όλο τον κόσμο. Η διάχυση της κατασκευής με αυτόν τον τρόπο θα ήταν ασυνήθιστη, καθώς ένα εμβόλιο συνήθως κατασκευάζεται σε έναν τόπο. Όμως, ο ΠΟΥ, άλλοι διεθνείς οργανισμοί και οι εταιρείες logistics (εφοδιαστικής) του ιδιωτικού τομέα θα μπορούσαν να διανείμουν ταχύτερα το εμβόλιο εφόσον παράγεται σε πολλαπλές τοποθεσίες. Επιπλέον, οποιαδήποτε χώρα παράγει τα εμβόλια θα αντιμετωπίσει ισχυρή εγχώρια πίεση για τον εμβολιασμό του δικού της πληθυσμού προτού μοιράσει κάποια από αυτά.
Ενώ οι εργασίες για ένα εμβόλιο βρίσκονται σε εξέλιξη, οι ερευνητές θα πρέπει να αναζητήσουν φάρμακα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην θεραπεία του nCoV, συμπεριλαμβανομένων των αντιβιοτικών, μια κατηγορία φαρμάκων που καταπολεμούν την αναπαραγωγή του ιού. Τα υπάρχοντα αντιβιοτικά -κάποια πειραματικά, άλλα για γνωστούς ανθρώπινους ιούς, όπως η γρίπη και ο HIV- μπορεί να έχουν κάποια αξία στην καταπολέμηση του nCoV. Θα πρέπει να δοκιμαστούν γρήγορα για την χρησιμότητά τους. Θεραπείες που βασίζονται στην έγχυση αντισωμάτων ασθενών έχουν αποδειχθεί επιτυχείς στην θεραπεία του SARS σε ανθρώπους και ζώα˙ οι ερευνητές μπορεί να έχουν επιτυχία στην ανάπτυξη παρόμοιων θεραπειών για ανθρώπους με τον nCoV. Η διεξαγωγή των απαραίτητων δοκιμών για νέες θεραπείες κατά την διάρκεια ενός ενεργού ξεσπάσματος [του ιού] είναι μια πρόκληση -τόσο πολύ ώστε οι επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου εδώ και πολύ καιρό την θεωρούν ως κάτι πολύ δύσκολο- αλλά η αντίδραση σε ένα ξέσπασμα του ιού Ebola στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό το 2018 και το 2019 έδειξε ότι νέες θεραπείες μπορεί να δοκιμαστούν και να αποδειχθούν [αποτελεσματικές] ακόμα και στη μέση μιας επιδημίας.
Προκειμένου να βρεθούν νέα περιστατικά και να αντιμετωπιστούν, οι επαγγελματίες της υγείας θα πρέπει να εντοπίσουν γρήγορα άτομα με nCoV, κάτι που απαιτεί αξιόπιστο διαγνωστικό έλεγχο. Ευτυχώς, υπάρχει ήδη ένας ακριβής έλεγχος, αλλά ο αριθμός των εργαστηρίων που είναι σε θέση να τον πραγματοποιήσουν είναι περιορισμένος, δημιουργώντας καθυστερήσεις που μόνο θα γίνουν μεγαλύτερες καθώς αυξάνεται ο αριθμός των περιστατικών. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν μια σημαντική παγκόσμια προσπάθεια για την κατασκευή κιτ ταχείας διάγνωσης και την διανομή τους σε χώρες σε όλο τον κόσμο.
Μόλις εντοπιστούν οι ασθενείς, τα νοσοκομεία πρέπει να είναι έτοιμα να τους περιθάλψουν, πράγμα που απαιτεί άμεση προετοιμασία. Εάν εμφανιστεί μια πανδημία nCoV, τα νοσοκομεία θα μπορούσαν να δεχθούν μεγάλο αριθμό ασθενών, πολλοί από τους οποίους χρειάζονται εντατική θεραπεία. Προηγούμενες επιδημίες του κορωνοϊού είχαν εξαπλωθεί ευρέως στα νοσοκομεία και μόλυναν εργαζομένους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Τα νοσοκομεία θα πρέπει να προετοιμαστούν για αυτόν τον κίνδυνο ενισχύοντας τις διαδικασίες ελέγχων τους για λοιμώξεις, διασφαλίζοντας ότι οι εργαζόμενοί τους έχουν την σωστή εκπαίδευση και διατηρώντας ένα αξιόπιστο απόθεμα από μάσκες, ρόμπες και γάντια. Η προετοιμασία αυτή είναι πιο δύσκολη από ό, τι ακούγεται: Μόνο ένας μικρός αριθμός χωρών παράγει αυτά τα βασικά υλικά και τα προμηθεύει στον κόσμο, οπότε ο διεθνής σχεδιασμός για την διατήρηση της λειτουργίας των αλυσίδων εφοδιασμού θα είναι πρωταρχικής σημασίας.
Οι κυβερνήσεις και οι δημόσιες υγειονομικές Αρχές επίσης θα αναλάβουν σημαντικά βάρη, κυρίως στην επικοινωνία με το κοινό σε στιγμές κρίσης. Οι Αρχές θα πρέπει να λένε τι γνωρίζουν, τι δεν γνωρίζουν και πότε θα το γνωρίζουν. Θα πρέπει να είναι ακριβείς και να μην αποκρύπτουν πληροφορίες, είτε οι ειδήσεις είναι καλές είτε κακές. Η εμπιστοσύνη του κοινού είναι απαραίτητη για τον έλεγχο μιας επιδημίας, για έναν απλό λόγο: Η εμπιστοσύνη θα καθορίσει εάν το κοινό ακούει τι συμβουλεύουν οι Αρχές, όπως η αναστολή των κοινωνικών συγκεντρώσεων, η ταχεία επιδίωξη διάγνωσης, η αναζήτηση φροντίδας σε καθορισμένες τοποθεσίες και η συμφωνία για απομόνωση όσων είναι μεταδοτικοί. Για τον σκοπό αυτό, η εμπιστοσύνη στις κυβερνητικές ενέργειες και συμβουλές θα είναι καθοριστική. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να συνεργάζονται με τα παραδοσιακά και τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης για να βοηθήσουν στην διανομή πραγματικών πληροφοριών και στην ελαχιστοποίηση των ψεύτικων ειδήσεων και των συνωμοσιών.
ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ
Μια πανδημία nCoV θα απαιτούσε πολλά μέτρα από τις κυβερνήσεις, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, άλλους διεθνείς οργανισμούς, τους επαγγελματίες της ιατρικής και της δημόσιας υγείας, την βιομηχανία και το κοινό. Οι προαναφερθείσες προτεραιότητες είναι μόνο μερικές από αυτά τα μέτρα -και η κινδυνολογία δεν είναι μεταξύ τους.
Ο ιός μπορεί πάντα να περιοριστεί πριν εξαπλωθεί ευρέως σε όλο τον κόσμο και πρέπει να συνεχιστούν όλες οι χρήσιμες προσπάθειες για την επίτευξη αυτού του στόχου. Και ακόμη και αν ο nCoV εξαπλωθεί ευρέως, μπορεί τελικά να αποδειχθεί τόσο ήπιος ώστε να μοιάζει με άλλες κοινές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, αποφεύγοντας την ανάγκη για συνεχή έκτακτα μέτρα.
Ωστόσο, ο κόσμος δεν έχει την πολυτέλεια να υποθέσει αυτά τα βέλτιστα σενάρια. Αυτός ο νέος ιός θα μπορούσε να αποδειχθεί τόσο μη περιορίσιμος όσο και ικανός να προκαλέσει μια σοβαρή ή θανατηφόρα ασθένεια σε πολλούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτόν τον κίνδυνο και να ενεργήσουν αναλόγως. Αν το χειρότερο αποτέλεσμα δεν υλοποιηθεί, το έργο τους θα εξακολουθεί να είναι σωστό και αξιόλογο, ως μια εξασφάλιση έναντι αυτής της κρίσης και ως προετοιμασία για την επόμενη. Αν όμως τα μέτρα αυτά αποδειχθούν αναγκαία, τότε όσο πιο νωρίς ξεκινήσουμε, τόσο πιο πολύτιμες θα είναι οι προσπάθειές μας.
Ο TOM INGLESBY είναι Διευθυντής του Κέντρου Υγειονομικής Ασφάλειας της Σχολής Δημόσιας Υγείας Johns Hopkins Bloomberg.
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.cnbc.com/2020/01/28/us-fast-tracks-coronavirus-vaccine-hopes…
Φωτογραφία: Ένας αστυνομικός σε οδόφραγμα στην Jiujiang, στην Κίνα, τον Ιανουάριο του 2020. Thomas Peter / Reuters