Παιχνίδια Ερντογάν με επίκεντρο τη βάση του Ιντσιρλίκ

Οι σχέσεις Άγκυρας και Ουάσιγκτον έχουν εισέλθει και πάλι σε βαθιά κρίση. Τώρα ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν απειλεί τις ΗΠΑ με το κλείσιμο της αμερικανικής βάσης του Ιντσιρλίκ. Πόσο όμως το εννοεί;

Με την αγορά του ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400 και της στρατιωτικής επίθεσης στη βόρεια Συρία, η Άγκυρα έθεσε σε δοκιμασία τις διμερείς σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, με τη σειρά της, εξόργισε την τουρκική κυβέρνηση με ένα ψήφισμα κατά πλειοψηφία, το οποίο αναγνωρίζει τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Το επόμενο στάδιο της κλιμάκωσης δεν άργησε να έρθει: ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν απείλησε να κλείσει την αμερικανική αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ και τον σταθμό ραντάρ στο Κιούρετσικ «αν χρειαστεί».
Ο Ούλριχ Κουν, ειδικός από το Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη και την Πολιτική Ασφάλειας από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, ανέφερε σε συνέντευξή του προς τη DW: «Η απειλή Ερντογάν είναι σοβαρή γιατί οι Αμερικανοί έχουν χρησιμοποιήσει εντατικά στο παρελθόν τη βάση του Ιντσιρλίκ και επίσης διότι ο σταθμός ραντάρ στο Κιούρετσικ είναι εξαιρετικά σημαντικός για την πυραυλική αεράμυνα του ΝΑΤΟ. Το Κιούρετσικ παίζει σημαντικό ρόλο στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης του ΝΑΤΟ. Ωστόσο δεν είμαι τόσο σίγουρος αν η απειλή του Ερντογάν θα πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη». Σύμφωνα με τον Γερμανό ειδικό πρόκειται για ένα παιχνίδι φόβου και επίδειξης ισχύος μεταξύ της Άγκυρας και των ΗΠΑ, το οποίο όμως δεν ωφελεί καμία από τις δύο, δεδομένου ότι «υπάρχει τεράστια αλληλεξάρτηση» και επομένως, όπως εκτιμά, «μια διευρυμένη κλιμάκωση θα ήταν ανόητη». Ο Ούλριχ Κουν θεωρεί ότι πρόκειται περισσότερο για έναν ελιγμό του Ερντογάν που αφορά το εσωτερικό της χώρας του περισσότερο, μιας και εκεί βρίσκεται υπό πίεση.
Ανησυχία για τα πυρηνικά όπλα του Ιντσιρλίκ
Σύμφωνα με πηγές, στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ φυλάσσονται μεταξύ άλλων και πυρηνικά όπλα. Τι θα γίνει αν η βάση κλείσει; Όπως εξηγεί ο Ούλριχ Κουν εκεί φυλάσσονται βόμβες τύπου B-61, οι οποίες πέφτουν από μαχητικά αεροσκάφη και οι οποίες εξυπηρετούν την «αποτρεπτική πολιτική του ΝΑΤΟ. Μάλιστα ο ίδιος εκτιμά ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη βάση του Ιντσιρλίκ υπάρχουν πυρηνικά όπλα, τα οποία μάλιστα φυλάσσονται σε ειδικούς υπόγειους χώρους. Απλώς δεν υπάρχει κάποια επίσημη επιβεβαίωση από την πλευρά των ΗΠΑ.
Για τον Γερμανό ειδικό πάντως το θέμα της απόσυρσης των Αμερικανών από το Ιντσιρλίκ δεν είναι κάτι νέο, δεδομένου ότι η άποψη αυτή υποστηρίζεται εδώ και χρόνια και στις ΗΠΑ, για παράδειγμα από μερίδα των Δημοκρατικών. «Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Τουρκία δεν είναι πλέον αξιόπιστος εταίρος» αναφέρει χαρακτηριστικά. Γεγονός είναι πάντως ότι από πέρυσι οι εντάσεις στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας συνεχώς αυξάνονται. Από τη μια διότι η Άγκυρα αγόρασε ρωσικά συστήματα αεράμυνας S-400 και από την άλλη διότι αποφάσισε να εισβάλει μονομερώς στη βόρεια Συρία.
Τι θα συμβεί από εδώ και πέρα όμως; Θα τραβήξει την κατάσταση στα άκρα ο Ερντογάν; Οι ΗΠΑ θα επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις ή οριστικό αποκλεισμό της Τουρκίας από την παράδοση των μαχητικών τζετ F-35; «Παραμένω επιφυλακτικός» απαντά ο Ούλριχ Κουν. «Και οι δύο πλευρές έχουν πολλά να χάσουν. Αν η Τουρκία αποκλειστεί από το πρόγραμμα των F-35 θα πρέπει να αναζητήσει νέους προμηθευτές κι αυτό θα επιδείνωνε περαιτέρω τη διαμάχη με το ΝΑΤΟ. Υπάρχει όμως και μια σκληρή, οικονομική πτυχή για τις ΗΠΑ- το στρατιωτικό-βιομηχανικό κατεστημένο θέλει οπωσδήποτε να πουλήσει τα F-35».
«Ζημιογόνο ένα γεωπολιτικό ρήγμα με την Άγκυρα»
Για τον Ούλριχ Κουν «ένα πλήρες γεωπολιτικό ρήγμα με την Άγκυρα» θα ήταν ζημιογόνο πάντως και για το ΝΑΤΟ διότι η Τουρκία λειτουργεί ως προπύργιο του ΝΑΤΟ και σημαντικός σύμμαχος με το βλέμμα στραμμένο στον νότιο Καύκασο και τη Συρία. Επίσης, όπως εκτιμά, οι Ευρωπαίοι θέλουν σε κάθε περίπτωση να αποφύγουν μια συμμαχία Τουρκίας-Ρωσίας.
Από την άλλη πλευρά πολλοί στην Τουρκία, μεταξύ των οποίων και στελέχη της τουρκικής ηγεσίας, θεωρούν απαραίτητη παρόλα αυτά την αγορά αμερικανικών F-35 και τονίζουν επανειλημμένα ότι η Τουρκία θα πρέπει να επανενταχθεί στο πρόγραμμα αγοράς F-35.
Ο Ούλχριχ Κουν παρατηρεί: «Αυτό ίσως δεν είναι κατανοητό στη Γερμανία διότι δεν έχουμε συγκρούσεις στα απευθείας εθνικά μας σύνορα. Η κατάσταση όμως στην Τουρκία είναι διαφορετική: υπάρχουν στρατιωτικές συρράξεις στη βόρεια Συρία, το Ιράκ και τον Καύκασο.» Σύμφωνα με τον ειδικό, η Τουρκία θεωρεί ότι χρειάζεται για την ασφάλειά της τα συστήματά αυτά, τα οποία είναι απαραίτητα για την άμυνα. «Πρόκειται για την ‘φεράρι’ των μαχητικών αεροσκαφών, μπορούν να πετάξουν πολύ χαμηλά και να μπερδέψουν τα εχθρικά ραντάρ. Τα αεροσκάφη αυτά είναι υπερβολικά ακριβά αλλά υπερσύγχρονα. Οι περισσότεροι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ τα αγοράζουν. Είναι απολύτως κατανοητό λοιπόν γιατί η Τουρκία δεν θέλει να αποκλειστεί από το πρόγραμμα».
Nτάνιελ Ντερία Μπελούτ
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
dw