Fitch: "Πρώτα έργο, μετά αναβάθμιση"

Την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας στη βαθμίδα “BB-” επιβεβαίωσε ο οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings, διατηρώντας παράλληλα σταθερό και το outlook.

Κυβερνητικές, όσο και τραπεζικές πηγές, είχαν εκφράσει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι πιθανόν η Fitch να αναβάθμιζε το outlook από σταθερό σε θετικό, επί τη βάσει των άμεσων κινήσεων της κυβέρνησης στο μέτωπο των φιλικών προς την ανάπτυξη και τις επενδύσεις πολιτικών, σε συνδυασμό με την αποδοχή που φαίνεται να δείχνουν οι θεσμοί στα φορολογικά μέτρα που ανακοίνωσε πριν λίγες μέρες ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και με γνώμονα το εντυπωσιακό ράλι των ελληνικών ομολόγων.
Στην έκθεσή του, ο οίκος επισημαίνει ότι η βαθμίδα “ΒΒ-” της Ελλάδας στηρίζεται από τα υψηλά επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος, τα οποία ξεπερνούν το μέσο επίπεδο των χωρών με αξιολόγηση “BB” και “BBB”. Παράλληλα, το προφίλ του χρέους της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας είναι εξαιρετικά ευνοϊκό, ενώ η δημοσιονομική απόδοση της τελευταίας τριετίας ξεπερνά αυτή άλλων χωρών με αξιολόγηση “ΒΒ”. Οι δείκτες διακυβέρνησης είναι επίσης σημαντικά ισχυρότεροι σε σχέση με εκείνους άλλων χωρών που βρίσκονται κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.
Αυτοί οι παράγοντες, σύμφωνα με την Fitch, στέκονται στον αντίποδα της αδύναμης μεσοπρόθεσμης αναπτυξιακής δυναμικής, των εξαιρετικά υψηλών επιπέδων μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό κλάδο και των υψηλών αποθεμάτων χρέους της γενικής κυβέρνησης και καθαρού εξωτερικού χρέους. Όπως αναφέρει η Fitch, οι εκλογές της 7ης Ιουλίου, που έφεραν ξανά τη Νέα Δημοκρατία στην εξουσία μετά από περισσότερα από τέσσερα χρόνια, με 159 έδρες σε σύνολο 300 εδρών, είναι οι πρώτες εκλογές στις οποίες αναδεικνύεται αυτοδύναμη κυβέρνηση ενός κόμματος από το 2009.
Η ατζέντα της νέας κυβέρνησης υποστηρικτική της οικονομικής ανάκαμψης
Η έλευση μιας αυτοδύναμης μονοκομματικής κυβέρνησης αναμένεται να βοηθήσει να εδραιωθεί η βελτίωση της πολιτικής σταθερότητας, που παρατηρείται στη χώρα τα τελευταία χρόνια, εκτιμά ο οίκος. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να στηρίξει την ταχεία εφαρμογή της πολιτικο-οικονομικής ατζέντας της Νέας Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ορκίστηκε στις 8 Ιουλίου και άρα είναι πολύ νωρίς, εκτιμά η Fitch, να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητά της και η εφαρμογή των πολιτικών της. Ωστόσο, κατά την άποψη του οίκου, η ατζέντα της κυβέρνησης θα μπορούσε να στηρίξει περαιτέρω την οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας.
Το φορολογικό πλαίσιο, οι 120 δόσεις και οι ιδιωτικοποιήσεις
Οι βασικές οικονομικές προτεραιότητες της κυβέρνησης περιλαμβάνουν μια ευρεία μείωση των φορολογικών συντελεστών, μια επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, καθώς και δεσμεύσεις για μείωση της γραφειοκρατίας. Στόχος είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων για τη διατήρηση της οικονομικής ανάκαμψης και την τόνωση της αναπτυξιακής δυναμικής μεσοπρόθεσμα. Στις 30 Ιουλίου, το κοινοβούλιο ενέκρινε μια πρώτη δέσμη μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του ΕΝΦΙΑ, ένα μέτρο που η κυβέρνηση αναμένει να κοστίσει 205 εκατ. ευρώ (0,1% του ΑΕΠ) το 2019.
Επίσης εγκρίθηκε η ανανεωμένη ρύθμιση των 120 δόσεων για την εξόφληση των εκκρεμών οφειλών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση σκοπεύει να παρουσιάσει ένα ευρύτερο οικονομικό πακέτο που θα περιλαμβάνει τη σταδιακή θέσπιση από τον Ιανουάριο 2020 φορολογικών περικοπών τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις. Τα μέτρα ενδέχεται να περιλαμβάνουν τη σταδιακή μείωση του φόρου στις επιχειρήσεις στο 20% από 28% σε διάστημα δύο ετών, τη μείωση του χαμηλότερου φορολογικού συντελεστή στον φόρο εισοδήματος στο 9% από 22%, την αναστολή του φόρου υπεραξίας στις πωλήσεις ακινήτων, καθώς και την αναστολή του ΦΠΑ στην κατασκευαστική δραστηριότητα, σημειώνει η Fitch.
Είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί ο συνολικός αντίκτυπος αυτών των μέτρων στην αύξηση του ΑΕΠ και στα δημόσια οικονομικά, ωστόσο “αναμένουμε περισσότερες πληροφορίες έως τον Σεπτέμβριο όταν θα παρουσιαστεί το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2020”, τονίζει ο οίκος.
Η κυβέρνηση φαίνεται να έχει δώσει προτεραιότητα στην επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και στην αντιμετώπιση των θεμάτων ποιότητας του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα. Η εποπτεία των πολιτικών του τραπεζικού τομέα αποτελεί πλέον αποκλειστική αρμοδιότητα του υπουργείου Οικονομικών (σε αντίθεση με την προηγούμενη κοινή ευθύνη των υπουργείων Οικονομίας και Δικαιοσύνης), ενώ το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων εποπτεύεται πλέον από το υπουργείο Οικονομίας (σ.σ. Ανάπτυξης και Επενδύσεων). Κατά την άποψή της Fitch, πρόκειται για θετική εξέλιξη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη εφαρμογή των αναγκαίων πολιτικών στους συγκεκριμένους τομείς.
Το χρέος
Τα δημόσια οικονομικά συνεχίζουν να βελτιώνονται, υπογραμμίζει ο οίκος. Η Ελλάδα σημείωσε πλεόνασμα του προϋπολογισμού 1,1% του ΑΕΠ το 2018, από 0,7% το προηγούμενο έτος, λόγω υψηλότερων εσόδων, περιορισμού των δαπανών και υποεκτέλεσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Αυτό σήμαινε πρωτογενές πλεόνασμα 4,4% του ΑΕΠ, πολύ πάνω από τον στόχο του προγράμματος του ESM για 3,5% του ΑΕΠ. Ο οίκος αναμένει ότι την παραμονή της δημοσιονομικής κατάστασης σε υγιή πλαίσια, γεγονός που θα οδηγήσει σε πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5% και 3,4% του ΑΕΠ αντίστοιχα το 2019-20.
Το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης ανήλθε στο 181,1% του ΑΕΠ το 2018 και η Fitch αναμένει σημαντική μείωσή του στο 161% του ΑΕΠ έως το 2021, με βάση τα διατηρούμενα πρωτογενή πλεονάσματα, τη μέση αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2% και τα χαμηλά επιτόκια.
Παρά το γεγονός ότι ο όγκος του χρέους της γενικής κυβέρνησης θα παραμείνει υψηλός, υπάρχουν παράγοντες που στηρίζουν τη βιωσιμότητά του. Τα ρευστά διαθέσιμα της Ελλάδας είναι υψηλά, φτάνοντας τα 26,8 δισ. ευρώ (14% του ΑΕΠ) τον Δεκέμβριο του 2018 και έχουν παραμείνει ανέπαφα από το τέλος του προγράμματος του ESM, τον Αύγουστο του 2018. Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες είναι χαμηλές και οι εκτιμήσεις της Fitch (που περιλαμβάνουν πλήρη μετακύλιση των εντόκων γραμματίων) υποδεικνύουν ότι η Ελλάδα θα χρηματοδοτείται πλήρως έως το 2022-23, αποκτώντας σημαντική δικλείδα ασφαλείας έναντι τυχόν κινδύνων χρηματοδότησης για μια παρατεταμένη περίοδο.
Το δημοσιονομικό “μίγμα” και τα πλεονάσματα
Κατά την άποψη της Fitch, το υφιστάμενο μίγμα δημοσιονομικής πολιτικής ενδέχεται να μην είναι διατηρήσιμο μεσοπρόθεσμα. Η δημοσιονομική προσαρμογή από το 2016 έχει βασιστεί κυρίως στα φορολογικά έσοδα και την υπο-εκτέλεση του ΠΔΕ. Η νέα κυβέρνηση κληρονομεί την πρόκληση να επανεξισορροπήσει το μίγμα δημοσιονομικής πολιτικής χωρίς να υπονομεύσει τη δέσμευση στους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν συμφωνηθεί με τους πιστωτές. Η ανάκληση της απόφασης για μείωση του αφορολόγητου από την προηγούμενη κυβέρνηση καθιστά δύσκολη την επανεξισορρόπηση της δημοσιονομικής πολιτικής με την εκπλήρωση του στόχου για πρωτογενή πλεονάσματα (3,5% του ΑΕΠ ετησίως έως το 2022), ιδιαίτερα όταν οι φόροι περικόπτονται.
Η Νέα Δημοκρατία έχει δηλώσει ότι θα επιθυμούσε μείωση του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα κατά τουλάχιστον 1 ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ, περίπτωση η οποία δεν θα αναιρούσε την ανάγκη για εμφάνιση υψηλών (αν και μειωμένων κατ’ ολίγον) πλεονασμάτων. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να εκπληρώσει τους στόχους για το 2019 και το 2020, αλλά σχεδιάζει να τους επαναδιαπραγματευτεί από το 2021 και μετά.
Η Fitch επισημαίνει πάντως, σε άλλο σημείο της έκθεσής της, την πρόοδο της Ελλάδας στην επαναφορά των τακτικών εκδόσεων ομολόγων.
Οι αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων έχουν συρρικνωθεί ραγδαία από τις πρόωρες εκλογές του Ιουλίου και εξής, αναφέρει.
Υποβάθμιση των προβλέψεων για την ανάπτυξη
Η Fitch αναθεωρεί τις εκτιμήσεις της για το πραγματικό ΑΕΠ του 2019, αναμένοντας ρυθμό ανάπτυξης 1,9%, από 2,3% προηγουμένως. Η υποβάθμιση απορρέει από τα πιο αδύναμα των αναμενόμενων στοιχεία για το ΑΕΠ α’ τριμήνου, τα οποία επιβάρυνε η αξιοσημείωτη επιβράδυνση της αύξησης των εξαγωγών και η ασθενέστερη δημόσια κατανάλωση. Ο οίκος αναμένει επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 2,2% το 2020 και ανάπτυξη 2% το 2021. Την εγχώρια ζήτηση, σύμφωνα με τη Fitch, αναμένεται να ενισχύσουν η ενισχυμένη επενδυτική ζήτηση, το συρρικνούμενο ποσοστό ανεργίας, το ολοένα αυξανόμενο διαθέσιμο εισόδημα, καθώς και η ήπια δημοσιονομική χαλάρωση.
Παράλληλα, η Fitch επισημαίνει ότι ο δείκτης οικονομικού κλίματος εκτοξεύτηκε σε υψηλό 11 ετών τον Ιούλιο, ενώ η ανεργία συρρικνώνεται με σταθερό ρυθμό.
Τράπεζες, NPLs και capital controls
Τα NPLs των τραπεζών εμφανίζονταν μειωμένα στο 45,1% του συνόλου των δανείων τον Μάρτιο του 2019, από 48,5% τον Μάρτιο του 2018.
Ενώ το απόθεμα των NPLs μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό, ο λόγος προς τη συνολική έκθεση υποχωρεί πιο αργά εξαιτίας της συνεχιζόμενης πιστωτικής συρρίκνωσης.
Η οικονομική ανάκαμψη, η σταδιακή ανάκαμψη των τιμών των ακινήτων, οι πωλήσεις των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs), η πιο εκτεταμένη χρήση των ηλεκτρονικών δημοπρασιών και σε μικρότερο βαθμό ο εξωδικαστικός μηχανισμός, αναμένεται να βοηθήσουν τις τράπεζες να πετύχουν τους νέους στόχους για τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα που υπέβαλαν στον SSM για το 2021.
Η Fitch εκτιμά ότι τα δύο σχέδια που προτείνουν το ΤΧΣ και η ΤτE θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις τράπεζες να μειώσουν τα NPEs πιο γρήγορα. Υπάρχει, ωστόσο, ακόμη αβεβαιότητα γύρω από το χρονοδιάγραμμα, τη συμμόρφωση με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και τη χρήση τέτοιων προγραμμάτων από τις τράπεζες.
Η Fitch αναμένει ότι οι εναπομείναντες έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) θα αρθούν έως τα τέλη του έτους, λαμβάνοντας υπόψιν τη βελτίωση της χρηματοδότησης και των προφίλ ρευστότητας των τραπεζών και τη μεγαλύτερη πρόσβαση στις αγορές για το κράτος και τις τράπεζες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, την τελευταία φορά που η Fitch αναβάθμισε το rating της Ελλάδας ήταν πριν περίπου έναν χρόνο, στις 10 Αυγούστου του 2018 και μάλιστα κατά δύο βαθμίδες.
Αυτό σημαίνει ότι ο οίκος ναι μεν κινείται “αργά” αλλά, όταν το κάνει, το κάνει “επιθετικά”. Έτσι, για να προχωρήσει σε αναβάθμιση δύο ή ενός σκαλοπατιού κάτω από το investment grade είναι “λογικό” να περιμένει απτά στοιχεία.
Πηγή: capital.gr