Μεγάλα μυαλά: Γιόχαν Τσούκερτορτ

Ο Γιόχαν Τσούκερτορτ (Johannes Zukertort, 1842-1888) ήταν πολωνο-γερμανο-εβραϊκής καταγωγής σκακιστής. Υπήρξε πολύ ισχυρός σκακιστής, από τους κορυφαίους του 19ου αιώνα. Η ζωή του καλύπτεται από μυστήριο, καθώς πολλά από όσα έχουν γραφτεί για αυτόν δεν υποστηρίζονται από έγκυρες πηγές.

Γεννήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 1842 στο Λούμπλιν. Φέρεται να σπούδασε χημεία, φυσιολογία και ιατρική. Επίσης, αναφέρεται πως μιλούσε εννέα γλώσσες, ήταν ξιφομάχος, διακρίθηκε στο ντόμινο και το ουίστ, πολέμησε στον Αυστρο-πρωσικό Πόλεμο το 1866 και παρασημοφορήθηκε αρκετές φορές. Ακόμα, υπήρξε μουσικός, δημοσιογράφος και πολιτικός ακτιβιστής, που αγωνίστηκε ιδιαίτερα για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης των φυλακισμένων.
Ιδιαίτερα ταλαντούχος στο σκάκι, έδωσε σειρά από ματς με τον Γερμανό Άντολφ Άντερσεν, που μετά την αποχώρηση του Μόρφυ και του Στάουντον θεωρείτο ο ισχυρότερος παίκτης του κόσμου. Το 1865 νίκησε με σκορ 10-4 τον Άντερσεν (οπότε και αναδείχθηκε ανεπίσημος παγκόσμιος πρωταθλητής), όπως και το 1867 και το 1871 (με σκορ 5-2). Στο ενδιάμεσο (1868) είχε ηττηθεί με 3½ – 8½.
Το 1867 εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, ενώ το 1872 μετακόμισε στο Λονδίνο. Εκείνη τη χρονιά ηττήθηκε από τον Βίλελμ Στάινιτς με 3-9 (+ 1, = 4, – 7). Τα τουρνουά ήσαν σπάνια, τα χρόνια εκείνα, πάντως ο Τσούκερτορτ εξακολουθούσε να είναι ένας από τους πιο πετυχημένους παίκτες: Το 1872 ήρθε 3ος στο Λονδίνο (μετά τους Στάινιτς και Μπλάκμπερν), το 1877 ήταν 1ος στην Κολωνία και 2ος στη Λειψία. Το 1878 ισοβάθμησε 1ος – 2ος, με τον Γουίναβερ, στο Παρίσι. Νίκησε στο tie-break και πήρε το 1ο έπαθλο. Το 1881 ήταν 2ος στο Βερολίνο, μετά τον Μπλάκμπερν. Την ίδια χρονιά, νίκησε τον Μπλάκμπερν σε ματς, 8½ – 4½ (+ 6, = 5, – 2).
Η μεγαλύτερη επιτυχία του ήρθε το 1883, όταν θριάμβευσε στο τουρνουά του Λονδίνου, με 22/26 (οι ισοπαλίες ξαναπαίζονταν, μέχρι να αναδειχθεί νικητής).
Αυτή η λαμπρή νίκη, του έδωσε το δικαίωμα να αγωνιστεί στο 1ο επίσημο ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Σκακιού. Το ματς έγινε το 1886, τμηματικά στη Νέα Υόρκη, το Σεντ Λούις και τη Νέα Ορλεάνη, με αντίπαλο τον Αυστριακό Βίλελμ Στάινιτς. Αν και προηγήθηκε 4-1, ο Τσούκερτορτ ηττήθηκε με σκορ 7½ – 12½ (+ 5, = 5, – 10) και έτσι ήταν ο Στάινιτς αυτός που ανακηρύχθηκε ως ο 1ος παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι.
Μετά την ήττα αυτή, ο Τσούκερτοτ κατέρρευσε και η υγεία του επιδεινώθηκε. Διαγνώστηκε πως έπασχε από διάφορες ασθένειες, μεταξύ αυτών από διαβήτη, καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια και αρτηριοσκλήρωση. Οι γιατροί του συνέστησαν να αφήσει το σκάκι, αλλά αυτός δεν τους άκουσε. Τελικά, πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία στις 20 Ιουνίου 1888 – σε ηλικία 45 ετών-κατά τη διάρκεια παρτίδας στο Simpson’s Divan, στο Λονδίνο.
Ο Τσούκερτορτ είχε διακριθεί και στο τυφλό σκάκι (έπαιζε με δεμένα τα μάτια, ταυτόχρονα εναντίον πολλών αντιπάλων), ενώ συνεργάστηκε και με διάφορα σκακιστικά περιοδικά της εποχής, στη Γερμανία και την Αγγλία. Είχε προτίμηση στα κλειστά ανοίγματα, όμως ήταν εκπληκτικός και στο τακτικό σκάκι και άφησε πολλές παρτίδες με κομψούς συνδυασμούς.
Εκτός από την αδύναμη υγεία του, θεωρείται ότι υστερούσε έναντι του Στάινιτς στην κατανόηση του στρατηγικού παιχνιδιού, για αυτό και στο ματς του 1886 έχασε κάποιες παρτίδες που χαρακτηρίζονταν από παιχνίδι θέσεων και μανούβρες κομματιών.
wikipedia