Ο Σίφωνας των Τριών Πολιτειών (Tri-State Tornado), που συνέβη την Τετάρτη 18 Μαρτίου 1925, ήταν ο πιο θανατηφόρος σίφωνας στην ιστορία των ΗΠΑ. Με 695 επιβεβαιωμένους θανάτους, ο σίφωνας αυτός σκότωσε πάνω από δύο φορές όσο ο δεύτερος πιο θανατηφόρος, ο λεγόμενος Great Natchez Tornado του 1840 που είχε σκοτώσει τουλάχιστον 317 άτομα.
Η συνολική διαδρομή που κατάφερε να διανύσει ο Σίφωνας των Τριών Πολιτειών ήταν ≥ 219 μίλια (≥ 352 χιλιόμετρα) και ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στον κόσμο: ξεκίνησε από το νοτιοανατολικό Μιζούρι, πέρασε μέσα από το νότιο Ιλινόις και στη συνέχεια μπήκε στη νοτιοδυτική Ιντιάνα. Επίσης, είχε χρονική διάρκεια – ρεκόρ άνω των 3,5 ωρών και μέση ταχύτητα μετακίνησης – ρεκόρ 62 μίλια / 100 χιλιόμετρα την ώρα. Αν και επισήμως δεν έχει υπάρξει ποτέ κατάταξη από τους μετεωρολόγους της Εθνικής Ωκεανογραφικής και Ατμοσφαιρικής Υπηρεσίας (National Oceanic and Atmospheric Administration – NOAA) των ΗΠΑ, θεωρείται από τους περισσότερους ειδικούς ως ένας σίφωνας F5, το μέγιστο δυνατό επίπεδο έντασης και καταστροφών στην Κλίμακα Φουτζίτα.
Ξέσπασμα σιφώνων
Ο Σίφωνας των Τριών Πολιτειών, έντασης F5, ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου ξεσπάσματος σιφώνων (tornado outbreak), συνολικής διάρκειας 7 ωρών, με αρκετούς επιπλέον καταστροφικούς σίφωνες F3 και F4 στο Τενεσσί, το Κεντάκι και την Ιντιάνα, καθώς και κάποιους ακόμα σίφωνες F2 στην Αλαμπάμα και το Κάνσας. Συμπεριλαμβανομένων των πρόσθετων σιφώνων την ίδια ημέρα, σκοτώθηκαν τουλάχιστον 747 άνθρωποι και 2.298 τραυματίστηκαν, κατά τη διάρκεια αυτού του ασυνήθιστα έντονου και πρόωρου (νωρίς την άνοιξη) ξεσπάσματος σιφώνων, που μάλιστα πυροδότησε αρκετές βαριές καταιγίδες σε μια τεράστια έκταση, από το Οχάιο έως την Λουιζιάνα και την Τζόρτζια. Ως αποτέλεσμα, το ξέσπασμα αυτό παραμένει μέχρι σήμερα το πιο θανατηφόρο στην ιστορία των ΗΠΑ και η 18η Μαρτίου παραμένει η πιο θανατηφόρα ημερομηνία λόγω σιφώνων στην ιστορία της χώρας, όπως επίσης και το 1925 το έτος με τους περισσότερους θανάτους στις Ηνωμένες Πολιτείες από αυτό το μετεωρολογικό φαινόμενο. Κατά το ξέσπασμα αυτό, υπήρξαν αναμφίβολα και πολλοί άλλοι μικρότεροι σίφωνες που έχουν χαθεί στην ιστορία.
Τελικώς ένας ήταν;
Στο παρελθόν είχαν γίνει πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν ήταν ένας ενιαίος συνεχής σίφωνας ή μία οικογένεια σιφώνων (tornado family). Η ποιότητα των δεδομένων, λόγω της παλαιότητας του γεγονότος, της ανυπαρξίας οπτικών μέσων παρακολούθησης (ιδίως της φορητής κάμερας και του ραντάρ Ντόπλερ) και της έλλειψης άλλων σιφώνων που να έχουν έστω προσεγγίσει το μήκος διαδρομής και τη χρονική διάρκεια του συγκεκριμένου σίφωνα, είχαν πυροδοτήσει έντονες αμφιβολίες.
Επιπροσθέτως μάλιστα, οι επιστημονικές θεωρίες σχετικά με τους σίφωνες και την μορφολογία των σοβαρών καταιγίδων που είναι γνωστές με τον όρο υπερκύτταρο (supercell) και ιδίως προτού διαπιστωθεί η ύπαρξη των αεροχειμάρρων (σήμερα εικάζεται ότι μπορεί να «πιάστηκε» από αεροχείμαρρο, που τον «τράβηξε» με τεράστια ταχύτητα, επί αρκετή ώρα)[4] πρότειναν ότι τέτοια χρονική διάρκεια και τόσο υψηλή ταχύτητα μετακίνησης επί τόση ώρα θα ήταν εξαιρετικά απίθανες. Στην πραγματικότητα, έχει όντως διαπιστωθεί ότι αρκετοί άλλοι ιστορικοί σίφωνες μεγάλης διαδρομής και χρονικής διάρκειας, τελικώς ήταν οικογένειες σιφώνων, αν και τα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί μερικές βαριές καταιγίδες – υπερκύτταρα και σίφωνες μεγάλης διάρκειας.
Ειδικότερα ωστόσο ως προς τον Σίφωνα των Τριών Πολιτειών, δεν φαίνεται να συνέβη αυτό το ενδεχόμενο. Νεότερες προηγμένες έρευνες, που δημοσιεύτηκαν όλες μαζί το 2013, δεν βρήκαν καμία διακοπή στη διαδρομή του και μάλιστα εντόπισαν περαιτέρω ίχνη καταστροφών, που θεωρήθηκαν ενδείξεις ότι ο σίφωνας μπορεί να άγγιξε για πρώτη φορά το έδαφος 15 μίλια (24 χιλιόμετρα) πριν την περιοχή όπου εθεωρείτο μέχρι σήμερα ότι ξεκίνησε, καθώς και να διατηρήθηκε στο έδαφος για 1 μίλι (1,6 χιλιόμετρα) ακόμα, λίγο πριν διαλυθεί. Ωστόσο, το θεωρητικό συνολικό μήκος της διαδρομής του, δεν είναι βέβαιο ότι έφτασε τα 235 μίλια (378 χιλιόμετρα), καθώς υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ότι το αρχικό τμήμα της διαδρομής του και το επιπρόσθετο κατά την τελική φάση εξάντλησης, ίσως να προκλήθηκε από ξεχωριστούς σίφωνες μιας ευρύτερης οικογένειας.
Διαδρομή
Μιζούρι
Ο στρόβιλος εθεάθη για πρώτη φορά στις 12:40 τοπική ώρα, σαν ένα μικρό σύννεφο-χοάνη (funnel cloud) να κατεβαίνει προς το έδαφος, στους δασώδεις λόφους της επαρχίας Μουρ, στην κομητεία Σάννον, Μιζούρι. Ο πρώτος θάνατος σημειώθηκε στις 1:01 μ.μ. βόρεια-βορειοδυτικά του Έλλινγκτον και έως τότε ο σίφωνας είχε ήδη αυξηθεί σημαντικά σε διάμετρο και ισχύ. Αρκετά σπίτια και άλλες κατασκευές στα βόρεια της κωμόπολης καταστράφηκαν. Ο σίφωνας επιτάχυνε προς τα βορειοανατολικά, με την ταχύτητα μετακίνησης να φτάνει έως τα 72 μίλια / 116 χιλιόμετρα την ώρα, προκαλώντας υλικές ζημιές ύψους 500.000 δολαρίων και την σχεδόν ολική καταστροφή της Αννάπολις, στην οποία 2 ακόμα άτομα σκοτώθηκαν. Αμέσως μετά έπληξε την κωμόπολη των ορυχείων Leadanna, σκοτώνοντας 2 ακόμα άτομα, ενώ στην κομητεία Μπόλλινγκερ (Bollinger) τραυματίστηκαν 32 παιδιά, όταν υπέστησαν ζημιές δύο σχολεία. Τα χωριά Ρέντφορντ, Κόρνγουωλ (Cornwall), Μπιλ (Biehle) και Φρόνα (Frohna) επίσης επλήγησαν από τον σίφωνα. Στις 2:00 μ.μ. και λίγο πριν πλήξει το Μπιλ (όπου σκότωσε 4 άτομα), ο σίφωνας διαχωρίστηκε σε δύο χοάνες για μόλις 3,5 μίλια / 5,6 χιλιόμετρα, οι οποίες όμως σε ελάχιστα λεπτά ξαναενώθηκαν σε έναν στρόβιλο. Ο εκ νέου ενιαίος σίφωνας βγήκε από την πολιτεία του Μιζούρι, έχοντας ήδη διανύσει 80 μίλια / 130 χιλιόμετρα και σκοτώσει τουλάχιστον 11 άτομα – ήταν όμως μόνο η αρχή…
Ιλινόις
Ο σίφωνας διέσχισε τον ποταμό Μισισιπή στο νότιο Ιλινόις, χτυπώντας την κωμόπολη Γκόρχαμ, στις 2:26 μ.μ. και καταστρέφοντάς την ολοκληρωτικά, σκοτώνοντας 34 άτομα. Συνεχίζοντας προς τα βορειοανατολικά, ο σίφωνας είχε πλέον φτάσει την μέγιστη διάμετρό του, στο 1 μίλι / 1,6 χιλιόμετρα, διατηρώντας μέση ταχύτητα μετακίνησης 62 μίλια / 100 χιλιόμετρα την ώρα και ορισμένες στιγμές έως και 73 μίλια / 117 χιλιόμετρα την ώρα. Ταξιδεύοντας με την τρομακτική και πρωτοφανή αυτή ταχύτητα, ισοπέδωσε τις κωμοπόλεις και χωριά Μερφίσμπορο (στις 2:34 μ.μ.), Ντε Σότο (στις 2:38 μ.μ.), Μπους και Γουέστ Φράνκφορτ. Μέσα σε 40 λεπτά, χάθηκαν 541 ζωές και 1.423 άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά. Το χωριό Παρρίς καταστράφηκε ολοσχερώς, με 22 νεκρούς, καθώς και η κωμόπολη Ντε Σότο, με 69 νεκρούς, και η κωμόπολη-ορυχείο Γουέστ Φράνκφορτ, με 152 νεκρούς. Ειδικότερα μάλιστα στο Μερφίσμπορο, 234 σκοτώθηκαν, οι περισσότεροι σε μία μόνο πόλη στην ιστορία των ΗΠΑ. Ο σίφωνας προχώρησε στις αγροτικές περιοχές κατά μήκος των νομών του Χάμιλτον και του Γουάιτ, σκοτώνοντας 65 ακόμα κατοίκους. Συνολικά, τουλάχιστον 613 συνολικά άτομα έχασαν τη ζωή τους στο Ιλινόις, οι περισσότεροι σε μία μόνο πολιτεία στην ιστορία των ΗΠΑ.
Ιντιάνα
Ο σίφωνας μπήκε στην Ιντιάνα στις 4:00 μ.μ. και τότε έφτασε την μέγιστη ταχύτητα μετακίνησής του, στα 73 μίλια / 117 χιλιόμετρα την ώρα. Διασχίζοντας τον ποταμό Wabash, ο σίφωνας χτύπησε το Γκρίφφιν, καταστρέφοντάς το ολοκληρωτικά, σκοτώνοντας 26 άτομα και τραυματίζοντας 202. Τότε για πρώτη φορά, άλλαξε ελαφρά κατεύθυνση, στρίβοντας κατά 9 μοίρες προς τα βόρεια και στο σημείο αυτό αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν την ύπαρξη 3 επιπλέον στροβίλων, σχεδόν μαζί με τον μεγάλο σίφωνα, οι οποίοι διατηρήθηκαν για 6 μίλια / 10 χιλιόμετρα. Ο μεγάλος σίφωνας (η μέση διάμετρός του στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του ήταν 3/4 του μιλίου ή 1,2 χιλιόμετρα) ισοπέδωσε στη συνέχεια αγροτικές περιοχές, έπληξε το Όουενσβιλ και αμέσως μετά, στις 4:18 μ.μ. τοπική ώρα, το Πρίνσεστον, καταστρέφοντας το 25% της πόλης και σκοτώνοντας άλλα 45 άτομα σε αυτήν. Ο σίφωνας κατάφερε να συνεχίσει για 10 μίλια / 16 χιλιόμετρα ακόμα προς τα βορειοανατολικά και τελικώς εξαντλήθηκε στις 4:38 μ.μ. γύρω στα 2,5 μίλια / 4,0 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Πήτερσμπουργκ. Στην Ιντιάνα, τουλάχιστον 71 άτομα σκοτώθηκαν.
Συνολικός απολογισμός
Σε ολόκληρο το μήκος της διαδρομής, τουλάχιστον 695 άτομα έχασαν τη ζωή τους και 2.027 τραυματίστηκαν, με την συντριπτική πλειοψηφία του απολογισμού στο νότιο Ιλινόις. Συνολικά επλήγησαν 3 πολιτείες, 13 νομοί και πάνω από 19 κοινότητες, τέσσερις εκ των οποίων ουσιαστικά σβήστηκαν από το χάρτη (κάποιες από αυτές, καθώς και αρκετές άλλες, δεν συνήλθαν και δεν ξαναχτίστηκαν ποτέ), ενώ πάνω από 15.000 σπίτια καταστράφηκαν. Το κόστος της καταστροφής εκτιμήθηκε τότε σε 16,5 εκατομμύρια $ και αν υπολογιστεί ο πληθωρισμός στον σχεδόν έναν αιώνα που μεσολάβησε, φτάνει το 1,4 δις δολάρια με την ισοτιμία του 2000.
Εννέα σχολεία σε ολόκληρο το μήκος της διαδρομής καταστράφηκαν, μέσα στα οποία σκοτώθηκαν 69 μαθητές. Συνολικά, ο σίφωνας αυτός κατέστρεψε περισσότερα σχολεία και σκότωσε περισσότερους μαθητές από οποιονδήποτε άλλο σίφωνα στην ιστορία των ΗΠΑ. Μάλιστα κατέχει και το ρεκόρ των περισσότερων θανάτων που συνέβησαν ποτέ σε ένα μόνο σχολείο – των 33 θανάτων στο σχολείο της κωμόπολης Ντε Σότο, στην πολιτεία του Ιλινόις.
Καθοριστικός παράγοντας για τον τεράστιο ανθρώπινο απολογισμό, ήταν η ασυνήθιστη εμφάνιση του πολύ γρήγορα μετακινούμενου σίφωνα, λόγω του μεγάλου μεγέθους του και της χαμηλής βάσης των νεφών της καταιγίδας που τον προκάλεσε. Η εμφάνισή του, περιγράφηκε από τους αυτόπτεις μάρτυρες κατά μήκος της διαδρομής του ως μια άμορφη στροβιλιζόμενη ομίχλη ή αναβράζοντα σύννεφα στο έδαφος και ξεγέλασε ακόμα και έμπειρους αγρότες, και γενικότερα πολίτες, οι οποίοι δεν είχαν αίσθηση του κινδύνου, παρά μόνο όταν ο σίφωνας ορμούσε πλέον καταπάνω τους με ταχύτητα μετακίνησης 100 χιλιόμετρα την ώρα ή και λίγο μεγαλύτερη. Υπήρξαν μάλιστα και αναφορές αρκετών μαρτύρων, ότι λόγω της εξαιρετικά χαμηλής νέφωσης κάποιες στιγμές ο σίφωνας κρυβόταν εντελώς από το σύννεφο σκόνης και συντριμμιών, με αποτέλεσμα να μην έχει καν εμφάνιση σίφωνα και να μοιάζει περισσότερο με αμμοθύελλα. Ειδικότερα όταν έπληξε το Γουέστ Φράνκφορτ, η καταιγίδα – υπερκύτταρο που τον δημιούργησε, είχε προκαλέσει έντονα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα, καθιστώντας εντελώς αδύνατη την αναγνώριση του σίφωνα, καθώς κρυβόταν μέσα σε βαριά βροχόπτωση και χαλάζι.
Εκτός από τους νεκρούς και τραυματίες, χιλιάδες έμειναν άστεγοι και χωρίς τροφή. Σε πολλές από τις πληγείσες κοινότητες ξέσπασαν επίσης και πυρκαγιές, επιδεινώνοντας τις ζημιές, ενώ αναφέρθηκαν λεηλασίες και κλοπές, κυρίως από τις περιουσίες των νεκρών. Η ανάκαμψη στις κατεστραμμένες περιοχές ήταν γενικώς πολύ αργή και χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να αρχίσει να γίνεται εμφανής, ενώ και σε βάθος χρόνου η καταστροφή αυτή άφησε μακροχρόνιο αντίκτυπο στον τοπικό πληθυσμό.