Η πρώτη υπερπόντια πολεμική επιχείρηση της αμερικανικής ιστορίας

Η πρώτη χερσαία επιχείρηση των ΗΠΑ σε ξένο έδαφος έγινε πριν από 214 χρόνια στις 27 Απριλίου 1805 (Α’ Βερβερικός Πόλεμος). Πρόκειται για τη μάχη της Ντέρνα (σημαντικό λιμάνι της Κυρηναϊκής κοντά στα αιγυπτιο-λιβυκά σύνορα) μεταξύ Αμερικανών πεζοναυτών υπό τον Γουίλιαμ Ιτον και πειρατών υπό τον πασά της Τρίπολης, Γιουσιούφ Καραμανλή, που λυμαίνονταν τις ακτές της Β. Αφρικής ανάμεσα στο Μαρόκο και την Αίγυπτο (Μπαρμπαριά).

Ο Ιτον στρατολόγησε στα τέλη του 1804 επιτόπου ανθρώπους των αρμάτων, κυρίως ντόπιους και Λίβυους, καθώς και Γάλλους, Ιταλούς, Σκωτσέζους, Γερμανούς και άλλους Ευρωπαίους που είχαν παραμείνει εκεί μετά την εκστρατεία του Ναπολέοντα, ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζε μια συμπαγής ομάδα σαράντα Ελλήνων.
Με το συλλογικό όνομα Βερβερικά Κράτη (η γνωστή μας Μπαρμπαριά) εννοούμε το ανεξάρτητο Σουλτανάτο του Μαρόκου και τα πασαλίκια του Αλγερίου, της Τύνιδας (Τούνεζι) και της Τρίπολης (σημερινής πρωτεύουσα της Λιβύης), που ανήκαν μεν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά στην ουσία ήταν σχεδόν ανεξάρτητα. Ζούσαν από την πειρατεία και λυμαίνονταν τις ακτές της Μεσογείου από την Ισπανία έως τη Συρία, με τους ικανούς πειρατές τους, απόγονος των οποίων ήταν ο θηριώδης Χαϊρεδίν Μπαρμπαρόσα, ο τρόμος και ο φόβος των κατοίκων του Αιγαίου.
Στα τέλη του 18ου αιώνα οι πειρατές έγιναν κυρίαρχοι των θαλασσών, εκμεταλλευόμενοι το κενό εξουσίας στη Μεσόγειο. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρισκόταν σε παρακμή και η Μαλτέζοι Ιππότες, που αποτελούσαν το αντίπαλο δέος των πειρατών, είχαν υποταγεί στον Ναπολέοντα. Έτσι, Γάλλοι, Άγγλοι, ακόμη και οι Αμερικανοί εξαναγκάζονταν να πληρώνουν λύτρα, προκειμένου να κρατούν ανοικτές τις διόδους ναυσιπλοΐας.
Πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ο Τόμας Τζέφερσον, ένας από τους πιο φιλελεύθερους ηγέτες της εποχής του, συντάκτης της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, που προσαρμόστηκε σύντομα στις συνθήκες της άσκησης εξουσίας, εγκρίνοντας επιθετικές επιχειρήσεις για την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων.
Η κατάσταση έφθασε στο απροχώρητο το 1801, όταν ο πασάς της Τρίπολης Γιουσούφ Καραμανλή απαίτησε το ποσό των 225.000 δολαρίων από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον για να επιτρέπει την ακώλυτη διέλευση των αμερικανικών πλοίων στη Μεσόγειο. Ο φιλελεύθερος Τζέφερσον, συντάκτης της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, προσαρμόστηκε σύντομα στις απαιτήσεις της εξουσίας. Θεώρησε αιτία πολέμου την απαίτηση Καραμανλή και έστειλε στη Μεσόγειο ναυτική δύναμη από επτά φρεγάτες.
Η κατάληψη της Ντέρνα από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους δεν σήμαινε ότι είχαν κερδίσει και τον πόλεμο. Πόνταραν στην εξέγερση του πληθυσμού υπέρ του Χάμετ (αδελφού του Γιουσούφ Καραμανλή, με τον οποίο είχαν δυναστική διαμάχη), αλλά διαψεύστηκαν, η Τρίπολη απείχε 1.500 χιλιόμετρα ερήμου, δεν διέθεταν χερσαίες δυνάμεις για τη συνέχεια των επιχειρήσεων, και το μισθοφορικό σώμα παρουσίαζε σημεία διάλυσης.
Ο Αμερικανός πρόξενος στο Τούνεζι (Τύνιδα) Τομπίας Λίαρ αποφάσισε να παίξει το χαρτί της διαπραγμάτευσης με τον πασά της Τρίπολης, όσο διαρκούσε ο επικοινωνιακός απόηχος της κατάληψης. Στις 6 Ιουνίου 1805 υπεγράφη συνθήκη, βάσει της οποίας ο πασάς δεσμευόταν να μην επιτίθεται σε αμερικανικά πλοία, ενώ οι Αμερικανοί υποχρεώνονταν να καταβάλουν 60.000 δολάρια και να εκκενώσουν την Ντέρνα. Τα αμερικανικά συμφέροντα διασφαλίζονταν.
Για την ιστορία, η σημαία του σώματος των πεζοναυτών έφερε την επιγραφή «Στις ακτές της Τρίπολης», ως υπόμνηση της πρώτης επιχείρησής τους στο εξωτερικό. Όταν αργότερα οι πεζοναύτες έλαβαν μέρος στην εκστρατεία του Μεξικού (1848), τους προσφέρθηκε μια σημαία με την επιγραφή συμπληρωμένη «Από την Τρίπολη ως τα ανάκτορα του Μοντεζούμα», που αποτέλεσε στη συνέχεια τη βάση του ύμνου του σώματος των πεζοναυτών.
K.T.
naftemporiki
sansimera