Τζουζέπε Μερκάλι: Ένας σπουδαίος επιστήμονας

Ο Τζουζέπε Μερκάλι (21 Μαΐου 1850 – 18 Μαρτίου 1914) ήταν Ιταλός ηφαιστειολόγος. Είναι κυρίως γνωστός λόγω της κλίμακας μέτρησης της έντασης των σεισμών που δημιούργησε.

Φωτογραφία: By I, Sailko, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=24690212

Ο Μερκάλι γεννήθηκε στο Μιλάνο το 1850. Αφού χειροτονήθηκε ρωμαιοκαθολικός ιερέας, έγινε καθηγητής φυσικών επιστημών στο Μιλάνο. Εκδιώχθηκε, όμως, από τη θέση του αυτή όταν κατηγορήθηκε για φιλελεύθερες απόψεις, καθώς υποστήριξε ανοικτά την ανέγερση μνημείου στη μνήμη του φιλοσόφου και ιερέα Αντόνιο Ρεσμίνι Σερμπάτι.

Αργότερα η ιταλική κυβέρνηση τον διόρισε καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Ντομοντόσολα, στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Ρέτζιο ντι Καλάμπρια και, τελικά, στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης. Διορίστηκε επίσης Διευθυντής στο «Παρατητήριο του Βεζούβιου».

Ο Μερκάλι βρήκε τραγικό τέλος το 1914, όταν τυλίχτηκε στις φλόγες παρασύροντας μια λάμπα παραφίνης, που βρισκόταν στο υπνοδωμάτιό του. Εικάζεται ότι εκείνο το βράδυ εργαζόταν μέχρι αργά, όπως άλλωστε συνήθιζε. Λέγεται, μάλιστα, ότι μία φορά είχε απορροφηθεί τόσο πολύ από την εργασία του, οπότε όταν και τον βρήκαν το επόμενο πρωί στις 11 π.μ. να συνεχίζει να εργάζεται, αδυνατούσε να πιστέψει ότι είχε ήδη ξημερώσει. Ο Μερκάλι βρέθηκε απανθρακωμένος πάνω στο κρεβάτι του. Κρατούσε μία κουβέρτα, με την οποία είχε επιχειρήσει να σβήσει τις φλόγες που τον περικύκλωσαν.

Λίγες μέρες αργότερα οι ιταλικές αρχές έδωσαν μια νέα διάσταση στο θάνατο του Μερκάλι. Υποστήριξαν την εκδοχή ότι στραγγαλίστηκε και στη συνέχεια το πτώμα του απανθρακώθηκε (πιθανώς με χρήση πετρελαίου) προκειμένου να εξαφανιστεί κάθε στοιχείο που θα οδηγούσε σε εγκληματική πράξη. Στήριξαν τα λεγόμενά τους στο γεγονός ότι χρηματικό ποσό ύψους 1.400 δολαρίων έλειπε από το διαμέρισμα του καθηγητή.

Η κλίμακα Μερκάλι

Η γνωστότερη συνεισφορά του Μερκάλι, είναι η κλίμακα Μερκάλι, η οποία χρησιμοποιείται έως και σήμερα για τη μέτρηση της έντασης των σεισμικών δονήσεων. Η κλίμακα του Μερκάλι δε μετρά την ενέργεια που απελευθερώνεται από ένα σεισμό, όπως η κλίμακα Ρίχτερ. Αντίθετα, ασχολείται με τις επιπτώσεις ενός σεισμού σε μία δεδομένη περιοχή, γεγονός που την καθιστά μεν ακατάλληλη για τη μέτρηση σεισμών σε αραιοκατοικημένες ή ακατοίκητες περιοχές, αλλά ιδανική για χρήση σε πυκνοκατοικημένες. Η κλίμακα εκτείνεται από το 1 έως το 12, όπου με 1 βαθμολογείται η σεισμική δόνηση που καταγράφεται μόνο από σεισμογράφους και με 12 βαθμολογείται η δόνηση με τις πλέον καταστροφικές συνέπειες, δηλαδή ένας σεισμός που θα επέφερε ολική καταστροφή σε κάθε ανθρώπινη κατασκευή και θα άλλαζε το γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής.

Ηφαιστειολογία

Ο Μερκάλι υπήρξε ακόμη αυτόπτης μάρτυρας ηφαιστειακών εκρήξεων στα ηφαίστεια Στρόμπολι (Stromboli) και Βουλκάνο. Οι περιγραφές του από τη μαρτυρία του αυτή, χρησιμοποιούνται έως και σήμερα από τους ηφαιστειολόγους ανά τον κόσμο.

wikipedia