Τι θα αλλάξει στους αιθέρες μετά την προμήθεια 20 μαχητικών 5ης γενάς. «Τρέχει» με γοργούς ρυθμούς η υλοποίηση της συμφωνίας
Του Περικλή Ζορζοβίλη
Σε πορεία ταχείας υλοποίησης έχει τεθεί η μέσω διακρατικής σύμβασης προμήθεια μίας μοίρας 20 μαχητικών 5ης γενεάς F-35A Lightning II για την Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.), καθώς τις επόμενες ημέρες αναμένεται να αποσταλεί στις αρμόδιες κυβερνητικές Αρχές των ΗΠΑ η σχετική επιστολή αιτήματος (LOR: Letter of Request).
Είχε προηγηθεί, στις 17 Μαΐου 2022, η ανακοίνωση από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, κατά τη διάρκεια της επίσημης επίσκεψής του στις ΗΠΑ, της απόφασης για την προμήθεια του μαχητικού και ένταξής του σε υπηρεσία πριν από το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Μία εβδομάδα αργότερα ήλθε στην Αθήνα αντιπροσωπία του Γραφείου Προγράμματος Διακλαδικού Μαχητικού Κρούσης (JSF PO – Joint Strike Fighter Program Office), προφανώς για την προετοιμασία της αποστολής του ελληνικού αιτήματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η LOR αφορά την προμήθεια 20 F-35A Lightning II (συμβατικής απο-προσγείωσης) με δικαίωμα προαίρεσης (option) επιπλέον 20 μαχητικών, συστημάτων εκπαίδευσης (συμπεριλαμβανομένων και τεσσάρων συστημάτων εξομοιωτών), υποστήριξης και συντήρησης, όπλων, εν συνεχεία υποστήριξης (FOS: Follow-On-Support) για διάστημα πέντε ετών, καθώς και τις αναγκαίες επίγειες υποδομές (κόστους περί τα 550.000.000 ευρώ). Το συνολικό κόστος εκτιμάται σε περίπου 3,8 δισ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των υποδομών), το οποίο κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την κατάρτιση της διακρατικής σύμβασης αναμένεται να περιοριστεί σε 3,6 έως 3,7 δισ. ευρώ. Το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής εκτείνεται από το 2023 μέχρι το 2033, με τα ποσά της πρώτης διετίας (2023-2024) να είναι μάλλον συμβολικού χαρακτήρα, της τάξης λίγων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Σε ό,τι αφορά τις παραδόσεις, εκτιμάται ότι θα αρχίσουν το 2028 και θα ολοκληρωθούν το 2033 με ρυθμό τρία έως τέσσερα αεροσκάφη ετησίως.
Με την προμήθεια του F-35 η Ελλάδα γίνεται μέλος μιας «κλειστής» λέσχης συμμάχων των ΗΠΑ, που έχουν αποκτήσει πρόσβαση στις προηγμένες τεχνολογίες του (σε παρένθεση ο αριθμός των αεροσκαφών που έχουν παραγγελθεί ή έχει εκφραστεί πρόθεση για την προμήθειά τους): Βρετανία (138), Ιταλία (90), Ολλανδία (46), Αυστραλία (100), Νορβηγία (52), Δανία (27), Καναδάς (88), Ισραήλ (50), Ιαπωνία (147), Νότια Κορέα (40), Βέλγιο (34), Πολωνία (32), Σιγκαπούρη (4), Φινλανδία (64). Αρκεί δε μία απλή συσχέτιση της προμήθειας των μαχητικών με τη θέση των ανωτέρω χωρών στον παγκόσμιο χάρτη για να εξαχθούν ενδιαφέροντα γεωπολιτικά συμπεράσματα.
Σύμφωνα με αεροπορικούς κύκλους, η ένταξη του F-35 στην Π.Α., ως ορόσημο στην εξέλιξη της εθνικής αεροπορικής ισχύος, είναι ανάλογης κλίμακας με την ίδρυση της Π.Α. το 1911 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Τα ηλεκτρονικά ναυτιλίας, οι οργανικοί αισθητήρες του μαχητικού, η δυνατότητα «σύντηξης» των δεδομένων που συλλέγονται σε μία ολοκληρωμένη απεικόνιση της τακτικής κατάστασης και η ενημέρωση – επικαιροποίηση της μέσω της μετάδοσης – ανταλλαγής πληροφοριών με άλλες πλατφόρμες – μέσα, καθώς και οι δυνατότητες διοίκησης και ελέγχου σε συνδυασμό με τη χαμηλή παρατηρησιμότητά (stealth) του και τα προηγμένα όπλα του το καθιστούν εντελώς διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο μαχητικό επιχειρεί σήμερα η Π.Α. Για τους λόγους αυτούς επιφέρει σε επιχειρησιακό επίπεδο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα που καθιστά δευτερεύουσας σημασίας τη σε απόλυτες τιμές σχετικά μικρή ποσότητα των προς προμήθεια μαχητικών.
Το F-35 θα αποτελέσει όχι μόνο το μέσο μετάβασης της Π.Α. στις δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις (network centric operations), αλλά της διεξαγωγής τους στην πράξη. Εφόσον δε υλοποιηθούν όλες οι αναγκαίες δράσεις για τη δημιουργία δικτυοκεντρικού περιβάλλοντος, πρωτίστως η απόκτηση υψηλών δυνατοτήτων επικοινωνιακών συστημάτων για τη κρυπτασφαλισμένη μετάδοση – ανταλλαγή πληροφοριών τακτικής επίγνωσης, το F-35 θα αυξήσει δραματικά και την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των παλαιότερης τεχνολογικής γενεάς μαχητικών που πρόκειται να διατηρηθούν σε υπηρεσία τις επόμενες δεκαετίες. Ηδη μέσω της ζεύξης δεδομένων Link 16 που διαθέτουν τα 24 Rafale και τα 83 F-16 Block 72 Viper (που θα προκύψουν από τον εν εξελίξει εκσυγχρονισμό ισάριθμων F-16 Block 52+ και Block 52+ Advanced) μπορούν να επικοινωνήσουν με τα F-35A, προσδίδοντας υπόσταση σε ένα βασικό επίπεδο δικτυοκεντρικών επιχειρήσεων. Η διασύνδεση στο ίδιο δικτυοκεντρικό περιβάλλον των νέων φρεγατών FDI-HN του Πολεμικού Ναυτικού, των συστημάτων αντιαεροπορικής και αντιβληματικής άμυνας Patriot, των αεροσκαφών Erieye EMB-145H AEW&C του Αεροφερόμενου Συστήματος Εγκαίρου Προειδοποίησης και Ελέγχου, της 140 Σμηναρχίας Επιχειρησιακών Πληροφοριών – Ηλεκτρονικού Πολέμου (140ΣΕΠΗΠ), για να αναφέρουμε μερικά παραδείγματα, θα προσφέρει στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις (Ε.Δ.) πρωτόγνωρες επιχειρησιακές δυνατότητες.
Στο πλαίσιο αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το F-35 αποτελεί για την Π.Α. και τις Ε.Δ. γενικότερα στρατηγικού επιπέδου «περιουσιακό στοιχείο υψηλής αξίας» (HVA: High Value Asset), όπως τα αεροσκάφη εναέριας έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου και τα εναέριου ανεφοδιασμού, με σημαντική διαφορά ότι σε αντίθεση με αυτά δεν απαιτείται η διάθεση μέσων για την προστασία του.
Κατά συνέπεια το F-35 δεν πρέπει να αναλωθεί στην καθημερινότητα που έχει δημιουργήσει η παράνομη και απροκάλυπτη τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο. Αντίθετα, θα πρέπει να επιχειρεί πρωτίστως ως ένας κόμβος του προαναφερθέντος δικτυοκεντρικού περιβάλλοντος που με τη μετάδοση και την ανταλλαγή πληροφοριών θα καταστήσει επιχειρησιακά αποτελεσματικές στον σύγχρονο χώρο επιχειρήσεων ακόμη και υποδεέστερες τεχνολογικά πλατφόρμες που βρίσκονται σήμερα σε υπηρεσία.
Η διαπίστωση αυτή προσδίδει νέα διάσταση στον εκσυγχρονισμό των F-16 Block 50 με απάρτια από τα μαχητικά που αναβαθμίζονται σε επίπεδο Viper, αλλά και τον εκσυγχρονισμό των παλαιότερων F-16 Block 30. Εκσυγχρονιζόμενα τα Block 50 και τα Block 30, εξοπλισμένα με σύγχρονα όπλα και διασυνδεδεμένα στο ίδιο δικτυοκεντρικό περιβάλλον με το F-35, μετατρέπονται στον «εκτελεστή» που θα προσβάλλει τους εχθρικούς στόχους και ταυτόχρονα αναλαμβάνουν το βάρος της καθημερινότητας απελευθερώνοντας F-35, Rafale, Mirage 2000-5 Mk.2 (που προς το παρόν δεν έχουν δυνατότητα επικοινωνίας με τα υπόλοιπα μαχητικά) και Viper για να επιχειρούν ως η Αεροπορία «σοκ και δέος».
Αλλαγές σε οργανωτικό – λειτουργικό επίπεδο
Η πλήρης εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του μαχητικού θα επιβάλει επίσης δραματικές αλλαγές στην Π.Α. σε οργανωτικό και λειτουργικό επίπεδο.
Στα κριτήρια επιλογής, στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση του ιπτάμενου και τεχνικού προσωπικού αλλά και ειδικοτήτων που πλέον καθίστανται εξαιρετικά κρίσιμες για τη διατήρηση της διαθεσιμότητας του νέου μαχητικού, όπως π.χ. οι εφοδιαστές, που καλούνται να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία του εφοδιαστικού ρεύματος. Στις υποδομές που θα φιλοξενούν, υποστηρίζουν και συντηρούν τα αεροσκάφη. Για παράδειγμα, απαιτείται η κατασκευή νέων θωρακισμένων καταφυγίων (shelter) σύγχρονης τεχνολογίας, με ενσωματωμένο υπόγειο δίκτυο καυσίμων και υπόγειες αποθήκες οπλισμού για την ταχεία και υπό ασφαλείς συνθήκες (συμπεριλαμβανομένης και της δυνατότητας αντιμετώπισης ραδιοβιοχημικής απειλής) επανεξυπηρέτηση των αεροσκαφών. Στη δημιουργία, στη λειτουργία και τη συνεχή αναβάθμιση του επίγειου εκπαιδευτικού συστήματος, του περιβάλλοντος εικονικής πραγματικότητας, όπου θα λαμβάνει χώρα η εκπαίδευση των ιπταμένων, αφού δεν διατίθεται διθέσια έκδοση του μαχητικού. Στην ασφάλεια της πλατφόρμας και των υποδομών σε φυσικό και ψηφιακό (κυβερνοχώρο) επίπεδο.
Το F-35 αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην ιστορία της Π.Α., αλλά η πλήρης αξιοποίησή του θα την καταστήσει κυρίαρχη αεροπορική δύναμη στην ευρύτερη περιοχή.