Τελικά η κίνηση της FED ξεμπέρδεψε, ή μπέρδεψε την αμερικανική οικονομία;

O ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας Tζερόμ Πάουελ ανακοίνωσε την πρώτη μείωση επιτοκίου στις ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία, καθώς ο πρόεδρος της Fed αναζητά προληπτικά μέτρα σε περίπτωση αποδυνάμωσης του παγκόσμιου οικονομικού outlook και όξυνσης των εμπορικών εντάσεων.

Είναι η πρώτη μείωση επιτοκίου από το 2008, στον απόηχο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και συνιστά μια αξιοσημείωτη υπαναχώρηση από τον κύκλο σύσφιξης που ξεκίνησε πέρυσι ο κ. Πάουελ.
Η μείωση των επιτοκίων από την FED κατά 25 μονάδες βάσης ήταν αναμενόμενο να απογοητεύσει τον Ντόναλντ Τραμπ, που την ήθελε πιο δυναμική και συνοδευόμενη από ισχυρό σήμα χαλάρωσης για το μέλλον.

Μιλώντας στους δημοσιογράφους ο Πάουελ εξήγησε πως η μείωση αυτή ήταν μία «κυκλική προσαρμογή». Τι κατάλαβαν ειδικοί και επενδυτές από την επισήμανση αυτή; Ότι δεν είχαμε το πρώτο βήμα ενός νέου κύκλου επιθετικής χαλάρωσης, αλλά μία συγκρατημένη κίνηση που είχε ως στόχο να αποτρέψει τα χειρότερα και που πιθανότατα θα ακολουθεί από λίγες ακόμη και εξίσου συγκρατημένες κινήσεις.
Αυτό συμβαίνει εν τω μεταξύ ενώ η αμερικανική οικονομία καταγράφει το μεγαλύτερο σερί ανάπτυξης από το 1854, απολαμβάνει ανεργία σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και οι μετοχές βρίσκονται σε επίπεδα-ρεκόρ.

Πίσω από την κίνηση βρίσκονται τέσσερις αλλαγές στον τρόπο που σκέφτονται οι αξιωματούχοι της Fed, κάθε μία από τις οποίες έχει συμβάλει στην αλλαγή κατεύθυνσης της κεντρικής τράπεζας.
Αξιολόγηση κινδύνων
Όταν ο κ. Πάουελ έστειλε νωρίτερα φέτος σήμα ότι η Fed παγώνει τον κύκλο σύσφιξης, η κεντρική τράπεζα τόνισε ότι υιοθετεί υπομονετική στάση. Οποιαδήποτε μελλοντική αλλαγή πολιτικής θα βασιζόταν στα εισερχόμενα οικονομικά δεδομένα. Αν αποδεικνυόταν πιο ισχυρή από ό,τι αναμενόταν, η Fed μπορεί να άρχιζε και πάλι τις αυξήσεις επιτοκίων, ενώ αν οι οικονομικοί δείκτες αποδυναμώνονταν, μπορεί να κατέφευγε στις μειώσεις.
Από τότε έχουν υπάρξει κάποια σημάδια επιβράδυνσης, με την ανάπτυξη του δεύτερου τριμήνου να διαμορφώνεται στο 2,1% από 3,1% το πρώτο τρίμηνο. Το ΑΕΠ ήταν ιδιαίτερα αδύναμο όσον αφορά τις επενδύσεις των επιχειρήσεων. Αλλά οι υπόλοιποι τομείς της οικονομίας αντέχουν. Η κατανάλωση παραμένει ισχυρή, όπως και η αγορά εργασίας, η οποία εμφάνισε ισχυρή ανάπτυξη της απασχόλησης τον Ιούνιο.
Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι η αξιολόγηση της Fed για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η οικονομία έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από ό,τι πριν. Ως επακόλουθο, δρα προληπτικά εξαιτίας των φόβων για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχουν οι εμπορικές εντάσεις, παρά ως αντίδραση σε μια πραγματική κάμψη.
Παγκόσμιοι παράγοντες
Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι πάντοτε αντιμετώπιζαν τα προβλήματα στην παγκόσμια οικονομία -και στις αγορές- από τη σκοπιά των δευτερογενών επιπτώσεών τους. Ανέλυαν και μοντελοποιούσαν τον κίνδυνο μετάστασης από τα προβλήματα στον υπόλοιπο κόσμο και έκριναν ποιος είναι ο πιθανός τους αντίκτυπος στην αμερικανική οικονομία. Αλλά υπήρχε πάντοτε η αίσθηση ότι οι ΗΠΑ μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ένα διαφορετικό οικοσύστημα.
Αντίθετα, σε ομιλία που έδωσε στο Παρίσι νωρίτερα αυτόν τον μήνα, στις τελευταίες δημόσιες δηλώσεις του πριν από τη συνεδρίαση που ξεκίνησε την Τρίτη, ο κ. Πάουελ έδειξε ότι πιθανότατα αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στους παγκόσμιους παράγοντες από τους προκατόχους του.
Αν και η αμερικανική οικονομία μπορεί να δείχνει υγιής αυτή τη στιγμή, δεν ισχύει το ίδιο για τον υπόλοιπο κόσμο και οι ΗΠΑ μπορεί να είναι ευάλωτες σε μια μόλυνση, προειδοποίησε.
«Η νομισματική πολιτική σε μια χώρα μπορεί να επηρεάσει τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές συνθήκες σε άλλες χώρες μέσω των χρηματοοικονομικών αγορών, του εμπορίου και των καναλιών εμπιστοσύνης», ανέφερε. «H επίτευξη της εντολής μας σε αυτόν τον νέο κόσμο απαιτεί να κατανοήσουμε τις συνέπειες αυτών των διασυνδέσεων και να τις ενσωματώσουμε στη διαδικασία λήψης αποφάσεων», πρόσθεσε.
Εμπορικοί πόλεμοι
Το πρώτο ξεκάθαρο σημάδι ότι ο κ. Πάουελ αναλογιζόταν μείωση επιτοκίου ήρθε στις αρχές Ιουνίου, κατά τη διάρκεια της χειρότερης στιγμής της αμερικανικής εμπορικής πολιτικής. Οι συνομιλίες με την Κίνα είχαν καταρρεύσει, το οποίο οδήγησε σε άμεση κλιμάκωση στην επιβολή δασμών και στις διμερείς εντάσεις, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απείλησε να επιβάλει δασμούς σε μεξικανικά προϊόντα.
Oι αξιωματούχοι της Fed δεν ένιωθαν ποτέ άνετα με τις εμπορικές πολιτικές του κ. Τραμπ, αλλά τα πράγματα έδειχναν καλύτερα λίγες εβδομάδες νωρίτερα, όταν οι ΗΠΑ και η Κίνα βρίσκονταν κοντά σε επίτευξη συμφωνίας. Αλλά μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου υπήρξε τέτοια αναταραχή στο εμπόριο, που οι αξιωματούχοι της Fed άρχισαν να ανησυχούν ότι η αβεβαιότητα θα παρέμενε για αρκετό καιρό ακόμα.
H λεγόμενη Beige Book της Fed αποκάλυψε ότι καθώς οι εμπορικές εντάσεις οξύνονταν, οι επιχειρήσεις άρχιζαν να διαμαρτύρονται με μεγαλύτερη συχνότητα και οι κεντρικοί τραπεζίτες εξέφρασαν πιο ανοιχτά τις ανησυχίες του.
Και η ανακωχή ανάμεσα στον κ. Τραμπ και τον Σι Τζινπίνγκ, τον Κινέζο πρόεδρο, στη συνάντηση της G20 στην Οζάκα -και η συμφωνία για τη μετανάστευση που επιτεύχθηκε στο Μεξικό- δεν κατάφεραν να πείσουν την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ ότι η εμπορική πολιτική θα καταλαγιάσει σύντομα.

Ο ρυθμός αύξησης των μισθών
Εκτός από το εξωτερικό περιβάλλον, υπάρχει και ένας εγχώριος παράγοντας που απασχολεί τους φορείς άσκησης πολιτικής.
Την περασμένη χρονιά, ο κ. Πάουελ και άλλοι αξιωματούχοι της Fed υπέθεταν ότι οι μισθοί θα αυξάνονταν, καθώς η αμερικανική οικονομία κινούνταν προς την πλήρη απασχόληση, οδηγώντας σε υψηλότερες τιμές και πληθωρισμό. Η δυναμική αυτή θα αποτελούσε το έναυσμα για αυξήσεις επιτοκίων. Αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν με τον τρόπο αυτό. Η παραδοσιακή σχέση μεταξύ τιμών και ανεργίας έχει καταρρεύσει. Ο κ. Πάουελ δήλωσε στο Κογκρέσο αυτόν τον μήνα ότι η σχέση αυτή ήταν ισχυρή πριν από 50 χρόνια, αλλά «γίνεται όλο και πιο αδύναμη».
To αποτέλεσμα, είπε, ήταν ότι οι μισθοί «δεν αντιδρούν» στην ανάπτυξη της οικονομίας. «Δεν έχουμε κάποια βάση ή ενδείξεις για να αποκαλέσουμε αυτή την αγορά εργασίας “καυτή”» σημείωσε. «Για να πούμε ότι κάτι είναι “καυτό”, πρέπει να δούμε πρώτα κάποια “ζέστη”» πρόσθεσε.
Τον περασμένο Νοέμβριο, ο κ. Πάουελ ξεκίνησε διαδικασία επανεξέτασης του πλαισίου άσκησης νομισματικής πολιτικής της Fed και οι αλλαγές στον τρόπο που οι αξιωματούχοι κοιτούν τον πληθωρισμό ανέβηκε γρήγορα στην ατζέντα.
Μία μείωση επιτοκίου αυτή την εβδομάδα είναι ο πρώτος καρπός αυτής της στροφής στον τρόπο σκέψης και καταδεικνύει την παραδοχή της Fed ότι υπάρχουν περισσότερες αδυναμίες στην αγορά εργασίας από ό,τι πίστευαν οι περισσότεροι οικονομολόγοι μέχρι σήμερα.