Το Libra του Facebook θα αλλάξει τον τρόπο της παγκόσμιας τραπεζικής;

Το επιχείρημα του Facebook προς τις ρυθμιστικές Αρχές είναι ότι εάν μια αμερικανική εταιρεία δεν κινηθεί επιθετικά στις πληρωμές που βασίζονται σε blockchain, θα το κάνει η Κίνα.

Οι σταυροφόροι που έφυγαν από την Δυτική Ευρώπη για να «ελευθερώσουν» τους Αγίους Τόπους φαίνεται να έχουν ελάχιστα κοινά με τους σύγχρονους χρήστες του Facebook [2]. Όμως το Libra, η νέα πλατφόρμα κρυπτονομίσματος [3] του Facebook, αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα που ήταν σύνηθες τον δωδέκατο αιώνα. Η εξάπλωση των γραμματίων (εγγυητικές επιστολές) στον Ύστερο Μεσαίωνα προκάλεσε αναταραχή στις αγορές της Ευρασίας. Το Libra υπόσχεται να κάνει το ίδιο. Και ακριβώς όπως οι μεσαιωνικές οικονομικές καινοτομίες μπορεί να απαιτούν απομυθοποίηση, το ίδιο και το Libra.
Οι σταυροφόροι δεν είχαν εύκολο τρόπο να φέρουν χρήματα μαζί τους. Δεν μπορούσαν να μεταφέρουν κεφάλαια τηλεγραφικά ή να έχουν χρεωστικές κάρτες, και τα κέρματά τους δεν χρησίμευαν σε ξένες χώρες. Ο χρυσός ήταν βαρύς και δύσκολο να κινείται με ασφάλεια. Η λύση προήλθε από μια απροσδόκητη πηγή: Τους Ιππότες του Ναού. Οι Ναΐτες ήταν αρχικά μια Καθολική στρατιωτική τάξη που εγκαταστάθηκε στην Ιερουσαλήμ, όπου δεσμεύθηκαν να προστατεύουν τους Χριστιανούς προσκυνητές. Δημιούργησαν την οικονομική υποδομή για τις σταυροφορίες, γράφοντας υποσχετικά γραμμάτια στην Γαλλία ή την Αγγλία, τα οποία εξαργυρώνονταν στο Λεβάντε. Ένας κωδικός που βασίζεται στο σχήμα του σταυρού φαινόταν να εγγυάται την ασφάλεια των γραμματίων. Με άλλα λόγια, οι Ναΐτες δημιούργησαν μια παραλλαγή των σύγχρονων διεθνών υπηρεσιών μεταφοράς [κεφαλαίων], πεντακόσια χρόνια πριν από την πρώτη κεντρική τράπεζα.
Σήμερα, η ζήτηση βασίζεται σε ένα παρόμοιο σύστημα, αλλά σε παγκόσμια κλίμακα. Δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση [4] σε τράπεζες. Αμέτρητοι άλλοι υπομένουν υψηλές χρεώσεις και αργές συναλλαγές, ειδικά όταν στέλνουν χρήματα πέρα από τα σύνορα. Αυτό που θεωρούμε ως ένα παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι, στην πραγματικότητα, ελάχιστα παγκόσμιο. Θεσμικά όργανα όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank of International Settlements) και το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Financial Stability Board) παρέχουν ελάχιστα περισσότερα από ένα πολυμερές λούστρο για σχέσεις που είναι κατά κύριο λόγο διμερείς και κυριαρχούνται από εμπορικές και κεντρικές τράπεζες. Ακόμη και εντός των συνόρων, η μεταφορά χρημάτων συνεπάγεται δαπανηρές διαδικασίες διακανονισμού και συναλλαγής.
Το Facebook προτείνει ένα νέο είδος ιδιωτικού πολυμερούς θεσμού: Τον Libra Association. Βασίζεται στην τεχνολογία blockchain [5], η οποία πρωτοεμφανίστηκε με το κρυπτονόμισμα Bitcoin. Ένα δίκτυο τύπου blockchain δημιουργεί ένα δημόσιο κατάστιχο [ένα λογιστικό καθολικό], έναν παγκοσμίως αξιόπιστο λογαριασμό του ποιος οφείλει τι. Ακριβώς όπως ο κώδικας των Ναϊτών επιβεβαίωνε ένα χαρτί που κατά τα άλλα ήταν δυνατόν να πλαστογραφηθεί, έτσι και η κρυπτογραφία θα εξασφαλίσει ότι το Libra δεν μπορεί να δαπανηθεί δύο φορές ή να αντιγραφεί με άλλο τρόπο. Μια τέτοια τεχνολογικά εγγυημένη, τεχνητή [νομισματική] σπανιότητα επιτρέπει στα κρυπτονομίσματα να λειτουργούν ως χρήματα.
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ
Το Libra θα είναι εξαγοράσιμο σε σταθερή τιμή για ορισμένα καθιερωμένα νομίσματα (όπως τα δολάρια, τα ευρώ και τα γιεν). Μέλη της εταιρείας θα καταθέτουν περιουσιακά στοιχεία στο Reserve Libra ως υποστήριξη κάθε φορά που κάποιος θέλει να αγοράσει περισσότερα Libra. Ως αποτέλεσμα, ενώ το Bitcoin διακυμαίνεται άγρια σε αξία, το Libra θα πρέπει να παραμείνει σχετικά σταθερό. Αυτή η σταθερότητα καθιστά το Libra δυνητικά χρήσιμο όχι μόνο ως αποθεματική αξία, αλλά και ως μέσο συναλλαγής. Οι χρήστες, όπως υποστηρίζει το Facebook, θα μπορούν να στέλνουν χρήματα σε όλο τον κόσμο τόσο εύκολα όσο στέλνουν μηνύματα και βίντεο.
Η αποκεντρωμένη δομή του Libra κάνει αυτό το νέο κρυπτονόμισμα τόσο καινοφανές όσο και δυνητικά αποδιοργανωτκό. Η Libra Association είχε 28 μέλη την στιγμή που αποκαλύφθηκε [το σχέδιο], συμπεριλαμβανομένων βαρέων βαρών εταιρειών από την Visa μέχρι την Vodafone. Το Facebook σχεδιάζει να αυξήσει τον αριθμό αυτό σε 100 κατά την απογείωση [του νομίσματος]. Κανένα από τα μέλη δεν μπορεί να σταματήσει ή να αντιστρέψει συναλλαγές -ούτε καν το Facebook. Κάθε μέλος έχει μια ψήφο για τις διοικητικές αποφάσεις. Το Bitcoin, σε αντιδιαστολή, είναι ακόμα πιο αποκεντρωμένο. Δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να πει το τι μπορούν να κάνουν οι συμμετέχοντες στο δίκτυο -υπάρχει μόνο λογισμικό, το οποίο μπορεί να «τρέξει» ο οποιοσδήποτε. Αλλά παρόλο που το Libra είναι συλλογικά διοικούμενο, παραμένει πιο ανοιχτό από οποιοδήποτε καθιερωμένο νόμισμα ή σύστημα ψηφιακών πληρωμών. Τα περιεχόμενα του βιβλίου συναλλαγών του Libra θα είναι δημόσια, το σύστημα θα λειτουργεί με λογισμικό ανοιχτού κώδικα και ο καθένας θεωρητικά θα μπορεί να δημιουργήσει πορτοφόλια και άλλες εφαρμογές για να λειτουργεί στο δίκτυο Libra.
Το Libra θα υπονομεύσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα; Δεδομένης της κλίμακας και του ιστορικού του Facebook, η δυνατότητα αξίζει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Εκτός από το να βάλει σε τραπεζικές συναλλαγές αυτούς που δεν είχαν σχέση με τράπεζες, το Libra θα μπορούσε να αντικαταστήσει τους παραδοσιακούς μεσάζοντες σε διασυνοριακές συναλλαγές, όπως τα εμβάσματα, τα οποία ανέρχονται σε περισσότερα από 600 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Το Libra θα μπορούσε επίσης να καταλήξει να μειώσει την δύναμη των κεντρικών τραπεζών σε χώρες με αδύναμα νομίσματα ή με ισχυρούς ελέγχους κεφαλαίου, επειδή θα επιτρέψει στους ανθρώπους να μεταφέρουν τα χρήματά τους από αυτές τις χώρες πιο εύκολα. Αν έχουν δεσμευτεί αρκετά κεφάλαια στο Libra Reserve, το Libra θα μπορούσε να γίνει μια γιγαντιαία σκιώδης τράπεζα, διαφορετική από το υφιστάμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά συνδεδεμένη με αυτό.
Η κατάσταση προοιωνίζεται αρνητικά για τις κυβερνήσεις που είναι επιφορτισμένες με την ρύθμιση και την παρακολούθηση των μεταβιβάσεων πλούτου. Κατ’ αρχήν, το Libra θα μπορούσε να εμποδίσει τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες [ξέπλυμα χρήματος] και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Επιπλέον, τα κράτη θα χρειαστεί να εφαρμόσουν τίτλους, τραπεζικές και άλλες κατηγορίες οικονομικών ρυθμίσεων στην Libra Association και στο νόμισμα Libra. Πώς θα το κάνουν αυτό παραμένει ασαφές. Τέλος, το Libra θα πρέπει να λογοδοτεί σε δημόσιους και ιδιωτικούς δρώντες -πανικοβλημένους σχετικά με την οικονομική αστάθεια- εάν οι χρήστες τραβήξουν χρήματα κατά την διάρκεια μιας κρίσης.
Αυτά τα θέματα θα χρειαστούν χρόνο για να τύχουν επεξεργασίας, έστω και αν το Libra ξεπεράσει επιτυχώς τα αρχικά προβλήματα. Το λιγότερο, η ημερομηνία έναρξης που έχει θέσει το Facebook για τα μέσα του 2020 φαίνεται μακράν αισιόδοξη. Πριν από δέκα χρόνια, οι ρυθμιστικές Αρχές μπορεί να περίμεναν να δουν ποια προβλήματα θα προέκυπταν με την πάροδο του χρόνου. Σήμερα, θα είναι σημαντικά πιο επιθετικές στα αρχικά στάδια. Το Facebook είναι ήδη στο στόχαστρο των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο, και το διακύβευμα δεν είναι τίποτα λιγότερο από την σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας.
Τελικά, η πρωτοβουλία του Facebook θα επιταχύνει τις προσπάθειες που βρίσκονται τώρα εν εξελίξει για την προσαρμογή των κρυπτονομισμάτων και των εφαρμογών που βασίζονται σε blockchain σε νομικά και κανονιστικά πλαίσια. Με την ρύθμιση των νέων τεχνολογιών, οι κυβερνήσεις επιβάλλουν κόστη και περιορισμούς σε καινοτόμα εργαλεία όπως το blockchain. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, τέτοια όρια είναι υγιή. Τα συστήματα βασισμένα σε blockchain πρέπει να είναι αξιόπιστα ώστε να χρησιμεύσουν ως πλατφόρμες συναλλαγών. Ένα μεγάλο μέρος του σημερινού χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι απαρχαιωμένο [αν το δει κανείς] κάτω από την επιφάνεια. Το blockchain είναι μια πιο αποδοτική τεχνολογία, αλλά η αύρα της παρανομίας και της απάτης αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την υιοθέτησή της.
ΤΟ LIBRA ΚΑΙ Η ΝΕΜΕΣΗ ΤΟΥ
Η χώρα με τις περισσότερες απώλειες από το Libra έχει επίσης τα περισσότερα να κερδίσει από μια επανάσταση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αυτή η χώρα είναι η Κίνα. Η Κίνα απαγορεύει το Facebook και απαγορεύει συναλλαγές σε κρυπτονομίσματα (όπως το Bitcoin) που θα μπορούσαν να παρακάμψουν τους ελέγχους κεφαλαίου. Η Κίνα φιλοξενεί επίσης τα μεγαλύτερα συστήματα ψηφιακών πληρωμών στον κόσμο. Τα WeChatPay και AliPay επεξεργάζονται από κοινού τόσες συναλλαγές ημερησίως όσες οι Ηνωμένες Πολιτείες σε εννέα μήνες. Λειτουργούν μόνο με το νόμισμα της Κίνας, το ρενμίνμπι, και ελέγχονται κεντρικά, γεγονός που καθιστά εύκολο για την κυβέρνηση να έχει πρόσβαση ή να περιορίζει τις πληρωμές. Το επιχείρημα του Facebook στις ρυθμιστικές Αρχές είναι ότι εάν μια αμερικανική εταιρεία δεν κινηθεί επιθετικά στις πληρωμές που βασίζονται σε blockchain, θα το κάνει η Κίνα. Η αλήθεια είναι ότι η είσοδος του Facebook έχει επιταχύνει τις κινήσεις της Κίνας προς αυτήν την κατεύθυνση.
Καμία χώρα δεν ενδιαφέρεται περισσότερο από την Κίνα για να εκτοπίσει την αμερικανική ηγεμονία επί των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών θεσμών. Τα κρυπτονομίσματα εξυπηρετούν αυτόν τον στόχο. Για τον σκοπό αυτό, το Πεκίνο ίδρυσε ένα Εργαστήριο Ερευνών Ψηφιακών Νομισμάτων πριν από δύο χρόνια και διερευνά την δική του εναλλακτική για το Libra. Ίσως η επόμενη κίνηση θα είναι οι χώρες του G-7, οι οποίες δεν θέλουν ούτε ένα κυριαρχούμενο από την Κίνα σύστημα ούτε ένα κυριαρχούμενο από το Facebook, να δημιουργήσουν το δικό τους παγκόσμιο ψηφιακό νομισματικό μέσο. Υπάρχει επίσης το ΔΝΤ, του οποίου η [πρώην] διευθύντρια, Κριστίν Λαγκάρντ, έχει ήδη υπαινιχθεί ένα πιθανό «IMFcoin» με βάση τα περιουσιακά στοιχεία που υποστηρίζονται από το ΔΝΤ και είναι γνωστά ως Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα.
Τελικά, τα νέα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πιθανόν να συμπληρώσουν τα υφιστάμενα και όχι να τα αντικαταστήσουν. Τα νέα συστήματα πρέπει να αλληλεπιδρούν με τα παλιά. Και θα υπάρξουν πάντα συμβιβασμοί. Εάν θέλετε να κάνετε εύκολη την αποστολή χρημάτων σε όλο τον κόσμο χωρίς επαχθή επαλήθευση ταυτότητας, δεν μπορείτε ταυτόχρονα να καταστήσετε δύσκολο για κάποιον που υπόκειται σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ να πληρώνει τρομοκρατικές οργανώσεις ή άτομα που ξεπλένουν χρήμα. Το Libra ίσως να αναπτύξει καλύτερες ποντικοπαγίδες, αλλά με κόστος στην προσβασιμότητα και την ευκολία χρήσης. Το Facebook θα πρέπει να βρει μια ισορροπία που να λειτουργεί.
Εάν η εταιρεία μπει στον πειρασμό να πιέσει πολύ με το Libra, η ιστορία των Ναϊτών μπορεί να είναι διδακτική. Η μεταφορά χρημάτων βοήθησε την τάξη [των Ναϊτών] να γίνει ένας από τους πλουσιότερους θεσμούς της μεσαιωνικής Ευρώπης -μια εκτεταμένη οικονομική αυτοκρατορία και ισχυρός δανειστής των βασιλιάδων. Μετά την απομάκρυνση των σταυροφόρων από το Λεβάντε, οι Ναΐτες εξασθένησαν. Και τότε η τάξη τους κατέρρευσε απότομα στις αρχές του δέκατου τέταρτου αιώνα. Ο Γάλλος βασιλιάς Φίλιππος ο 4ος, βαθιά χρεωμένος προς τους Ναΐτες, συνέλαβε και βασάνισε πολλά από τα μέλη τους με στημένες κατηγορίες περί αιρέσεως. Τελικά έπεισε τον πάπα να απαγορεύσει την τάξη, συμπτωματικά ακυρώνοντας και τα χρέη του. Η δύναμη και ο πλούτος των Ναϊτών ήταν η [αιτία για την] ανατροπή τους. Το Facebook πρέπει να λάβει γνώση.
Ο KEVIN WERBACH είναι καθηγητής στη Σχολή Wharton, στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Blockchain and the New Architecture of Trust [1]. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @kwerb.
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/dp/B07KYD7X71/ref=dp-kindle-redirect?_encoding=UT…
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/east-asia/2014-11-11/other-faceb…
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2014-01-30/bitcoin-goes-boom
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-02-26/bitcoin-unbanked
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-08-16/how-blockchain-could-…
foreignaffairs