ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ / ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΑΠΟΦΡΑΞΗ

Γράφει ο Δρ. Μάκης Τσαπογας,
M.D., PH.D.CH., F.A.C.S., D.SC., D.M.

Η Χοληστερίνη ή ακριβέστερα Χοληστερόλη, ανήκει στην ομάδα χημικών ουσιών, τα Λιπίδια. Διαταραχή του απόλυτου και του σχετικού αριθμού των λιπιδίων, προκαλούν τις Δυσλιπιδαιμίες που είναι σοβαρός επιβαρυντικός παράγοντας για την Αθηροσκλήρυσνη.
Θα αναφερθούμε στις διαταραχές αυτές, τις σχετιζόμενες με την Αθηροσκλήρυνση. Βασικός στόχος είναι η πρόληψη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των Καρδιαγγειακών Παθήσεων.
Η Χοληστερόλη είναι λιπώδης ουσία που παράγεται κυρίως στο ήπαρ και επίσης λαμβάνεται με τις τροφές. Είναι απαραίτητη για την σύνθεση των κυτταρικών μεμβρανών και ορμονών. Είναι αδιάλυτος και δεν κυκλοφορεί ελεύθερη στο αίμα. Συνδέεται με πρωτεΐνες που δρουν ως μεταφορείς της.
Οι Λιποπρωτεϊνες, αποτελούνται από μόρια λίπους και πρωτεΐνες. Υπάρχουν 4 κύριες κατηγορίες λιποπρωτεϊνών, βασισμένες στην σχετική αναλογία μεταξύ λιπιδίων, όπως η Χοληστερόλη και των πρωτεϊνών.
Διακρίνονται: στα Χυλομικρά, που είναι πολύ χαμηλής πυκνότητας (V.L.D.L.), της Ενδιάμεσης πυκνότητας (I.D.L.), της Χαμηλής πυκνότητας (L.D.L.) και της Υψηλής πυκνότητας (H.D.L.).
Η χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτείνη (LDL), γνωστή ως κακή Χοληστερόλη, περιέχει μεγάλο ποσοστό χοληστερόλης συγκριτικά με την πρωτεΐνη που είναι συνδεδεμένη ως λιποπρωτείνη και κυκλοφορεί στο αίμα υπό μορφή σφαιρικών σωματιδίων.
Τα 2/3 της Χοληστερόλης κυκλοφορεί ως L.D.L. και μεταφέρεται στα κύτταρα. Όταν είναι αυξημένη, αποτελεί σοβαρό επιβλαβή παράγοντα, γιατί τελικά επικάθεται στο τοίχωμα των αρτηριών, δημιουργώντας στένωσή τους ή και πλήρη απόφραξη.
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν το αίτιο του ενός τρίτου των συνολικών θανάτων στον τόπο μας. Στην Πατρίδα μας, πριν από 40 χρόνια, όσον αφορά τα παιδιά και τους εφήβους, κατείχαμε την καλύτερη θέση σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου, ενώ τώρα υπάρχει σημαντική πτώση. Το ίδιο συμβαίνει και με την Παχυσαρκία και τον Διαβήτη. Το ποσοστό καπνιστών, ανέρχεται στο 45%, έναντι του 34% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η παρουσία άγχους στην Ελλάδα έχει αυξηθεί σημαντικά έναντι του ευρωπαϊκού, που είναι χαμηλότερο.
Θα αναφερθούμε σε ορισμένα στατιστικά στοιχεία του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), που είμαι Σύμβουλός του από πολλά χρόνια. Ο ρόλος του είναι να βελτιώσει παγκόσμια το επίπεδο της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής υγείας.
Επί του συνόλου των 57 εκατομμυρίων θανάτων κάθε χρόνο παγκόσμια, τα 17 εκατομμύρια οφείλονται στις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Αναλυτικότερα, από Καρδιακό επεισόδιο πεθαίνουν 7 εκατομμύρια, από εγκεφαλικό 5 ½ , από Υπέρταση και Καρδιακή ανεπάρκεια 4 εκατομμύρια. Ψυχρός είναι ο αριθμός των στατιστικών, παράλληλα όμως, αντιπροσωπεύουν μεγάλο ανθρώπινο πόνο και δυστυχία.
Όταν η Απολιποπρωτεϊνη Α1 (με κεφαλαίο Α), που είναι πρωτεϊνικό συστατικό της καλής Χοληστερόλης είναι αυξημένη, αυτό αποτελεί ευνοϊκό παράγοντα για τον ασθενή.
Το 1950 έγινε η πρώτη διαπίστωση του αυξημένου επιπέδου της Χοληστερόλης και σε φαινομενικά υγιή άτομα. Αντικειμενικές μελέτες υποδηλώνουν ότι σε υγιείς ενήλικες, οι ίδιες τιμές Χοληστερόλης πρέπει να ισχύουν για τους νέους και τους ηλικιωμένους, όπως το Σάκχαρο και η Αρτηριακή Πίεση. Παλαιότερες απόψεις ότι σε γηραιά άτομα υψηλότερες τιμές ήταν αποδεκτές, έχουν απορριφθεί. Τα ιδανικά επίπεδα για υγιή άτομα είναι: Ολική Χοληστερόλη κάτω από 190, Κακή Χοληστερόλη (L.D.L) κάτω από 110, Καλή Χοληστερόλη (H.D.L.) άνω των 55 στις γυναίκες και άνω των 50 στους άνδρες και τα γλυκερίδια χαμηλότερα από 150.
Οι τιμές αυτές πρέπει να είναι ακόμα χαμηλότερες σε άτομα που έχουν επιπρόσθετους παράγοντες κινδύνου για Αθηροσκλήρυνση. Ιδιαίτερα ευεργετική είναι η χαμηλή L.D.L. Μείωσή της κατά 30% ελαττώνει επίσης τον καρδιαγγειακό κίνδυνο κατά 30%.
Σε ασθενείς που έχουν παρακαμπτήριο επέμβαση την λεγόμενη by- pass, ή αγγειοπλαστική δηλαδή το «μπαλονάκι», το επίπεδο της L.D.L πρέπει να διατηρείται κάτω από 80.
Σημαντικοί παράγοντες κινδύνου, που υπαγορεύουν χαμηλότερο επίπεδο λιπιδίων, συμπεριλαμβάνουν διάφορες παθολογικές οντότητες, όπως την Υπέρταση και το Κάπνισμα.
Διαφορές Γυναικών- Ανδρών: Όσον αφορά τις καρδιαγγειακές παθήσεις, η συχνότητα μεταξύ των δυο φύλων είναι 3 προς 1 πριν την εμμηνόπαυση. Η διαφορά οφείλεται κυρίως στην προστατευτική δράση των οιστρογόνων στις γυναίκες. Μετά την εμμηνόπαυση όμως, το πλεονέκτημα αυτό βαθμιαία παύει να υφίσταται.
Μετά την ηλικία των 60, υπάρχει εξίσωση της συχνότητας. Μέχρι σχεδόν πρόσφατα, εθεωρείτο ότι η θεραπεία με ορμονική υποκατάσταση στις γυναίκες, θα ήταν ευεργετική και για τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Μεγάλες, όμως, επιστημονικά σχεδιασμένες μελέτες, έδειξαν ότι μετά από μακροχρόνια χορήγηση των ορμονών αυτών, όχι μόνον δεν υπήρξε μείωση, αλλά παρατηρήθηκε και μικρή αύξηση της συχνότητάς τους.
Την τελευταία τριακονταετία, παρουσιάζεται αύξηση των καρδιαγγειακών και σε νεότερες γυναίκες. Τα αίτια είναι η ριζική αλλαγή του τρόπου ζωής τους, το νοσογόνο άγχος, η συνεχής καταπόνηση και το κάπνισμα. Πρέπει να υπάρχει μόνον θαυμασμός για τις πολύπλευρες και εξαίρετες ικανότητες των γυναικών. Μπορούν να επιτύχουν οποιονδήποτε στόχο, όσο δύσκολος και αν είναι. Εξ άλλου, είναι επίσης αποδεδειγμένο ότι είναι βιολογικά ισχυρότερες. Ας αντισταθούν όμως αποτελεσματικά στην μίμηση των αρνητικών ανδρικών συνηθειών.
Πρέπει επίσης ιδιαίτερα να τονισθεί ότι είναι δυσκολότερο να τεθεί έγκαιρη διάγνωση σε ορισμένες γυναίκες, γιατί δεν εμφανίζουν την κλασική συμπτωματολογία.
Το επιβαρυμένο κληρονομικό, αποτελεί επίσης παράγοντα κινδύνου για τους απογόνους. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει, στους εξ αίματος πρώτου βαθμού συγγενείς, πρώιμη εμφάνιση της νόσου στους άνδρες, πριν από τα 50, και στις γυναίκες πριν από τα 60 χρόνια.
Ο περιοδικός ιατρικός έλεγχος, που όπως τον καλούν check- up, είναι απαραίτητος για όλους ανεξαρτήτως ηλικίας, πρέπει να γίνεται συχνότερα στις περιπτώσεις αυτές. Με την ανάλογη αγωγή, τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά.
Στις γυναίκες με δυσλιπιδαιμίες, χορήγηση στατινών συμβάλλει όχι μόνο στην μείωση της υψηλής Χοληστερίνης, αλλά αυξάνει σε μικρό βαθμό και την πυκνότητα των οστών, άρα δρα ευεργετικά και κατά της οστεοπορώσεως. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί η στεφανιαία νόσος είναι συχνότερη στις γυναίκες που παρουσιάζουν χαμηλή οστική πυκνότητα.
Για την αντιμετώπιση των Δυσλιπιδαιμιών, υπάρχουν αποτελεσματικά σκευάσματα. Η θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει τις Στατίνες, τις Φιμπράτες, τους Δεσμευτές των Χολικών Οξέων, το Νικοτινικό Οξύ και την Εζετιμίμπη.
Οι Στατίνες είναι τα φάρμακα πρώτης επιλογής. Χρησιμοποιούνται τα τελευταία 25 χρόνια και αποτελούν πραγματικά σημαντικό σταθμό στην θεραπευτική. Χαρακτηριστικά, καλούνται και «Ειρηνοποιοί της αθηρωματικής πλάκας», γιατί την σταθεροποιούν, ώστε η πιθανότητα οξείας θρομβώσεως μειώνεται σημαντικά.
 
 
Η Εζετιμίμπη αναστέλλει την απορρόφηση από το έντερο της διατροφικής και χολικής Χοληστερόλης. Με ταυτόχρονη χορήγηση Εζετιμίμπης και Στατίνης, επιτυγχάνεται διπλή δραστικότητα για τη μείωση της Χοληστερόλης. Με αυτόν τον τρόπο αναστέλλεται μερικώς η απορρόφησή της από το έντερο, όπως και η σύνθεσή της στο ήπαρ. Επιπρόσθετα, μειώνεται η δόση και των 2 φαρμάκων. Χρειάζεται όμως να επισημανθεί, ότι ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι σύγχρονη χορήγησή τους αυξάνει και την συχνότητα των παρενεργειών.
Έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση των Δυσλιπιδαιμιών, ιδιαίτερα σε ασθενείς με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου.
Αλματώδης πρόοδος έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια στην Μοριακή Βιολογία και την Γονιδιακή Θεραπεία και υπάρχει δικαιολογημένη ευφορία. Χρειάζεται όμως αυτοσυγκράτηση. Απαιτούνται πολλά ακόμα πειραματικά στάδια μετά τα αρχικά, μέχρις ότου διαπιστωθεί ότι η τεχνική είναι ασφαλής και αποτελεσματική, για να εφαρμοσθεί σε ασθενείς σε ευρύτερη κλίμακα.
Το οδοιπορικό της Μοριακής Βιολογίας είναι ελπιδοφόρο αλλά και ανηφορικό. Απαιτείται σκληρή δουλειά, πολλή γνώση, επιμονή και υπομονή, τηρώντας συγχρόνως όλους τους δεοντολογικούς κανόνες.
Έμφαση δίνεται κυρίως στην διατήρηση της σωματικής υγείας. Παράλληλα όμως, η κατάθλιψη και το νοσογόνο άγχος έχουν πάρει επιδημικές διαστάσεις, σε αντιδιαστολή με την παραγωγική υπερένταση. Οι ασθενείς αυτοί δεν είναι ικανοποιημένοι από τη ζωή τους. Συνεπώς, είναι πολύ δύσκολο να υιοθετήσουν τις συστάσεις για υγιεινό τρόπο ζωής. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Αγωγή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.
Η Συμβουλευτική θεραπεία, σε συνδυασμό με την ανάλογη φαρμακευτική αγωγή, εάν χρειάζεται, δίνουν ευεργετικά αποτελέσματα.
Γενικότερα παρ’ όλη την πρόοδο των Βιοϊατρικών Επιστημών και την παράταση του προσδόκιμου επιβιώσεως, η ποιότητα της ζωής δεν είναι απαραίτητα καλύτερη.
Οι ανθρώπινες σχέσεις βρίσκονται παγκόσμια σε κρίση και οι ηθικές αξίες διαμφισβητούνται.
Ο Ιπποκράτης και οι Ιατροφιλοσοφικές Σχολές των παραλίων της Ιωνίας, τόνισαν το αλληλένδετο της Ψυχικής και Σωματικής Υγείας.
Εκτός της εφαρμογής των αρχών της σωστής διαβιώσεως, είναι σημαντικό η Παιδεία να περιλαμβάνει και άλλες παραμέτρους: την ψυχική, πνευματική, εργασιακή και κοινωνική αγωγή. Πρέπει να αρχίζει από τη παιδική ηλικία, γιατί αργότερα είναι πολύ δυσκολότερο για το άτομο να αλλάξει νοοτροπία.
Τελικά θα υπερνικήσουμε τις δυσκολίες.